مسجد جامع زنجان تجلي مذهب و هنر
مسجد جامع زنجان تجلي مذهب و هنر
1397/08/20
گروه سيري در استان ها: مسجد جامع زنجان، اثر مذهبي-هنري باقي‌مانده از دوران قاجار است که در مرکز شهر زنجان واقع شده است. براي آشنايي بيشتر با اين مکان تاريخي، در ادامه همراه کجارو باشيد.
مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سيد، در قرن سيزدهم هجري قمري (سال 1242) در دوره قاجاريه توسط يکي از پسران فتحعلي‌شاه قاجار به نام عبدالله ميرزا دارا که مريد آيت‌الله سيدمحمد مجتهد سرداني بود، ساخته شد تا مرکز تدريس، اقامه نماز و مراجعات مردمي اين مجتهد زنجاني باشد. خاندان حسيني زنجاني از آن زمان تاکنون توليت مسجد را به عهده دارند.
اين مسجد که در قلب بافت قديمي شهر و در مکان مناسبي از نظر دسترسي قرار گرفته است، از سمت غرب با بازار قيصريه، از سمت شرق با کوچه مسجد سيد و از سوي شمال با خيابان امام خميني و سبزه‌ميدان در ارتباط است.
اين مسجد در دوره زندگاني باني آن به نام‌هاي مسجد دارا، مسجد سيد، مسجد سلطاني و مسجد جمعه نيز خوانده مي‌شده است. اين مجموعه تاريخي که در شمار بزرگ‌ترين و زيباترين مساجد و مدارس ديني زنجان است، يکي از بناهاي ارزشمند ساخته شده براساس طرح مساجد چهار ايواني مي‌باشد.
ايوان‌هاي چهارگانه‌اي که در چهار ضلع مسجد به شکل قرينه قرار گرفته‌اند، بيشتر از هر چيزي در صحن مسجد خودنمايي مي‌کنند. صحن اين مسجد مانند ساير مساجد چهار ايواني، به شکل مربع - مستطيل است و 48 متر طول و 36 متر عرض دارد.
در گذشته وسط صحن مسجد يک واحد حوضي بوده که گرداگرد آن را به استثناي جلوي حجرات و شبستان‌ها، باغچه‌هاي پرگل و گياه پوشانده بود که بعدها به دلايل نامعقولي از بين رفته است. در ايوان‌هاي شرقي و غربي 16 حجره به طور قرينه و در جبهه شمالي نيز 6 واحد حجره براي طلاب علوم ديني ساخته شده است.
در سطوح ايوان‌هاي شمالي و جنوبي تزييناتي مانند خط بنايي، کاشي معقلي و نگاره‌هاي گياهي با تکنيک کاشي هفت‌رنگ، به سبک هنري دوره قاجار و بيشتر با استفاده از رنگ‌هاي سياه و زرد به چشم مي‌خورد.
بر فراز اين شبستان، گنبد عظيمي بر جرزهاي سنگين به ضخامت 20.30متر استوار گرديده است. گنبد اين مسجد که از نوع دوجداره بوده و با کاشي‌هاي فيروزه‌اي پوشانده شده، از گنبدهايي است که بدون گوشواره و ترنبه روي جرزهاي چهارگانه ضخيم نشسته است.
سوره مبارکه الدهر با خط ثلث روي اين گنبد نقش بسته و به زيبايي آن افزوده است. در نوک بناي گنبد، علامتي از برنز به شکل گوي وجود دارد. اگر اهل مطالعه هستيد، کتابخانه‌ي حسيني نيز در طبقه فوقاني اين مسجد قرار دارد.
اين بنا با شماره 1056 در فهرست آثار ملي کشور به ثبت رسيده است.
منبع :