موسيقي فولکلور ماندگار مي‌ماند

گروه فرهنگي: يک موسيقي‌شناس قومي معتقد است براي ماندگاري‌ موسيقي فولکلور در ابتدا بايد هويت‌آفريني صورت گيرد و ارزش‌هاي هويت موسيقي محلي ايران به مردم و به دولت‌ها شناسانده شود.

گروه فرهنگي:  يک موسيقي‌شناس قومي معتقد است براي ماندگاري‌ موسيقي فولکلور در ابتدا بايد هويت‌آفريني صورت گيرد و ارزش‌هاي هويت موسيقي محلي ايران به مردم و به دولت‌ها شناسانده شود. موسيقي فولکلور نوعي از موسيقي ايران است که سينه به سينه به نسل‌هاي بعد مي‌رسد. کاربرد اين نوع از موسيقي که بسيار هم غني است، با انواع ديگر موسيقي‌ها، متفاوت است.
در دل اين آواها و سازها، بسياري از آداب و رسوم، فرهنگ، تاريخ و حتي داستان‌ها نهفته است. خوشبختانه با توجه به تنوع قوميتي که در کشور وجود دارد، شايد اين نوع موسيقي را بيشتر از مردمان هر سرزميني درک کنيم. اما در کنار اين همه زيبايي و اقبالي که در تنوع اين آثار داريم، با مشکلاتي هم در اين بخش مواجه‌ايم که البته دلايل بسياري در پيدايش آن سهيم هستند. دلايلي که با برخي از آنها نمي‌توان مقابله کرد. مانند پيدايش انواع موسيقي‌هاي عامه‌پسند ديگر و توجه مردم و جوانان به آنها.
متاسفانه بسياري از استادان و بزرگان اين موسيقي اقوام و فولکلور، به دليل کهلوت سن از دنيا مي‌روند و اين ميراث کهن‌ را تنهاتر مي‌گذارند.
اما با وجود همه اين رخدادها، مردم، مسئولان کارشناسان و فعالان اين عرصه بايد چه اقداماتي انجام دهند که اين ميراث ارزشمند و کهن به فراموشي سپرده نشود و از آن به درستي محافظت شود؟ و مهمترين اقدام به موقع براي ماندگاري اين سبک موسيقي چه چيزهايي است؟در همين رابطه با پيروز ارجمند موسيقي‌شناس قومي و آهنگساز گفت‌وگو کرديم.  
مردمي‌ترين گونه موسيقي در ايران
ارجمند درباره اهميت موسيقي فولکلور و ضرورت توجه و محافظت از آن گفت: اهميت و ارزش موسيقي محلي از چند بُعد قابل توجه است. يکي از ارزش‌هاي آن هويت فرهنگي است که در قالب ميراث ناملموس به عنوان موسيقي محلي، ارائه مي‌شود. در واقع  بخش مهمي از کشور با اين وجوه و هويت‌هاي فرهنگي‌اش تعريف مي‌شود.
تمرکز ما بر اين موضوعِ ارزشمند مي‌تواند بر مسير توسعه، ماندگاري و حفظ اين ميراث تاثير بگذارد. نکته ديگر، مجريان اين آثار هستند که معمولا در موسيقي محلي از مردم عادي، کشاورزان، ماهيگيران و ... تشکيل مي‌شوند و تعداد آنها به طور کلي با توجه به اينکه ايران کشوري چند فرهنگي است، بسيار زياد و فراگير بوده و شايد تعداد موسيقيدانان محلي ما در مجموع از تعداد موسيقيدانان حوزه موسيقي سنتي بيشتر باشد. اين جنبه فراگير بودن هم يک ارزش است. مي‌توان گفت که مردمي‌ترين گونه موسيقي در ايران پاپ نيست بلکه موسيقي محلي است که به دليل تنوع اشکال و کاربردهايي که دارد براي مردم بسيار جذاب و دلپسند است.
تبديل ظرفيت‌هاي موسيقي محلي به بين‌المللي
وي درباره اقداماتي که براي ماندگاري و حفاظت از اين نوع موسيقي بايد به کار گرفته شود، بيان کرد: براي ماندگاري‌ موسيقي فولکلور بايد دو کار انجام شود. نخست اينکه هويت‌آفريني شود و ارزش‌هاي هويت موسيقي محلي ايران، به مردم و دولت‌ها شناسانده شود.در حال حاضر به نظر مي‌رسد مردم، بيش از دولت‌ها متوجه اين مساله هستند. مردم زماني يک نوازنده سُرنا يا دُهل را در خيابان مي‌بينند که ساز مي‌زند به او توجه کرده و تلاش مي‌کنند به هر شکلي حمايتش کنند. اما متاسفانه مساله‌اي که وجود دارد اينکه دولت‌ها عموما از اين نوع موسيقي به عنوان  ابزاري براي تامين خواسته‌هاي سفارشي خود استفاده مي‌کنند. جشنواره فجر و جشنواره‌هايي که تشکيل داده‌اند، بيشتر در جهت رسيدن به تمايلات دولت‌ها بوده است.
 ارجمند افزود: در ابتدا بايد دولت‌ها را متقاعد کنيم که لازم است از اين نوع موسيقي حمايت کنند. حال اين پرسش مطرح مي‌شود که حمايت دولت‌ها بايد چگونه باشد؟ دولت‌ها بايد نگاه صدقه‌اي را از موسيقي محلي بردارند و نگاهاشان را به شکل حمايت زيرساختي انجام دهند. به طور نمونه مي‌توان گردشگري موسيقي محلي را به عنوان يکي از ظرفيت‌هاي اين موسيقي، شکل داد.
ظرفيت‌هايي که به عنوان جشنواره موسيقي نواحي وجود دارد را مي‌توان به ظرفيت‌هاي بين‌المللي تبديل کرد و گردشگري بين‌المللي را رونق داد. بايد بيمه نوازندگان و امنيت شغلي آنها را تقويت کنند. اگر چنين اتفاقي بيفتد نسل جديد نه تنها به اين نوع موسيقي علاقه‌مند مي‌شود، بلکه به حافظان بعدي اين موسيقي تبديل مي‌شوند.با وجود علاقه‌اي که اين نسل به موسيقي فولکلور دارند، در اين زمينه با مشکلاتي چون نگراني درباره امنيت شغلي و مالي هم مواجه هستند.
دغدغه‌اي که همواره وجود دارد
به گفته وي، نکته ديگر که بايد به آن بسيار توجه کرد، نبود مراکز پژوهش و تحقيقاتي براي حفظ اين ميراث است.ارجمند معتقد است: متاسفانه نه ميراث فرهنگي، نه دانشگاه‌ها و نه وزارت ارشاد، خود را متولي اين قضيه نمي‌دانند و اندک تلاشي هم که حوزه هنري انجام مي‌داد، در سال‌هاي اخير متوقف شده است. با وجود اينکه گنجينه بزرگي به نام موسيقي محلي در ايران وجود دارد، اما متاسفانه در عرصه پژوهش و آموزش متولي ندارند.کاري که من در اين حوزه انجام دادم مصوبه تاسيس مکتب‌خانه‌هاي موسيقي محلي بود که مي‌توانستند در مراکز استان‌ها و با ماهيت تاريخي و سنتي شکل بگيرند و مرکزي براي تحقيق، پژوهش و آموزش شوند و به منظور حفظ ميراث، به محل رفت و آمد گردشگران و مردم هم تبديل شود.
وي افزود: کشورهاي ديگر نيط چنين تجربه‌اي داشته‌اند. براي مثال چنين دغدغه‌اي در سال 1950 در آمريکا براي موسيقي سرخپوستان مطرح شد. در کشور هندوستان در دهه 60 و 70 و بعد از خروج انگليس از اين کشور نيز چنين موضوعي ديده شد. محافظت و ماندگاري موسيقي فولکلور همواره در دنيا دغدغه محسوب شده است که دولت‌ها براي آن فکر کرده‌ و زير ساخت‌هايي هم فراهم کرده‌اند که مهمترينش ايجاد امنيت براي حافظان  موسيقي است.
کشوري منحصربه‌فرد در تنوع موسيقي محلي
اين آهنگساز با تاکيد بر اينکه فراموش نکنيم ايران يکي از متنوع‌ترين گونه‌هاي موسيقي محلي در کل دنيا را دارد، افزود: بدون شک اين تنوع در آسيا منحصر به فرد است. اما در دنيا جزء پنج گونه موسيقي محلي است که با تنوع فرهنگي و قومي بسياري مواجه است.به طور مثال، در هند تفاوت بين موسيقي محلي و سنتي زياد نيست و موسيقي محلي آنچنان جايگاه ويژه‌اي نسبت به موسيقي کلاسيک هندي ندارد اما در ايران موسيقي محلي با تنوع فرهنگي، قومي، مذهبي و گونه‌هاي مختلفي داريم، که جايگاه بسيار ارزشمندي دارند. از کارآواها گرفته تا لالايي‌ها و گونه‌هاي مختلف مذهبي.موسيقي منطقه هر قومي با يکديگر متفاوت است. موسيقي ترکمن با موسيقي خراسان متفاوت است، موسيقي خراسان با کردستان و کردستان با مناطق جنوبي ايران بسيار تفاوت دارد. به گفته اين کارشناس موسيقي، با يک مجموعه شگفت‌انگيزي از موسيقي محلي ايراني مواجه هستيم که مي‌توانند ارزش بسياري براي کشور داشته باشند. تصور کنيد براي بقاء کارخانه ايران‌خودرو چقدر هزينه مي‌شود اما دريغ از اينکه يک ميليارد تومان به اين ميراث مهم بشري که ما فقط ميراث‌دارش هستيم، اختصاص داده ‌شود.
ارجمند درباره اين ديدگاه که گفته مي‌شود موسيقي فولکلور به پايان عمرش نزديک مي‌شود، گفت: بخشي از اين موسيقي تحريف و دگرگون شده و بخش ديگر آن در آستانه نابودي است.
اگر تلاش کنيم، هنوز ميراث‌دار بخش بزرگي از موسيقي هستيم اما با شکل موجود تصورم اين است اگر اقدام جدي نشود، بخش زيادي از اين موسيقي  تقريبا تا 10 سال آينده از بين خواهد رفت. هر چند خود مردم ميراث‌داري مي‌کنند. اما بايد نگران تحريف و دگرگوني در آن باشيم. به گزارش  عصر آذربايجان به نقل از ايرناپلاس، با توجه به محدوديت‌هايي که به خصوص در رقص‌هاي محلي وجود دارد، اين موسيقي هم از بين مي‌رود. بايد به اين مساله هم توجه کرد. چون رقص‌هاي محلي موسيقي خاص خود را دارند.

منبع :