شکوفه‌هاي بيدمشک و رونق دوباره مشاغل خانگي در اروميه
شکوفه‌هاي بيدمشک و رونق دوباره مشاغل خانگي در اروميه
1401/01/28
گروه اجتماعي: لباسي نو از جنس شکوفه‌هاي بهاري بر تن درختان طلايي بيدمشک خودنمايي مي‌کند و عطر عرقگيري از اين غنچه‌ها اين روزها از هر کوي و برزني در آبادي‌هاي دور و نزديک اروميه به مشام مي‌رسد تا نماد بهار در آذربايجان غربي را به رخ رهگذران بکشد.
گروه اجتماعي: لباسي نو از جنس شکوفه‌هاي بهاري بر تن درختان طلايي بيدمشک خودنمايي مي‌کند و عطر عرقگيري از اين غنچه‌ها اين روزها از هر کوي و برزني در آبادي‌هاي دور و نزديک اروميه به مشام مي‌رسد تا نماد بهار در آذربايجان غربي را به رخ رهگذران بکشد.
اين روزها که طبيعت جان دوباره گرفته، بساط عرقگيري بيدمشک را در حياط خانه‌هاي روستايي که درب آن به روي هر ميهماني باز است، مشاهده کرد، از کنار هر منزل روستايي که گذر کني درون هر خانه يا در ورودي آن درختچه‌هاي بيدمشک را که نويد دهنده فرا رسيدن بهار است، مي‌تواني ببيني و زناني که در محوطه‌هايي بزرگ و دلباز در هياهوي شادي و بازي کودکان مشغول عرقگيري از شکوفه‌هاي بيدمشک هستند.
اين موضوع بيانگر اين است که بهار نويدي بر رونق دوباره کسب و کارهاي خانگي براي زنان روستايي و نيز طليعه دوباره اميد و تلاش و فصلي نو براي کشاورزان در روستاها و آبادي‌هاي آذربايجان غربي است.
علاوه بر عرقگيري در خانه‌هاي روستايي، در اغلب نقاط باغي شهر اروميه در کنار جاده‌ها و خيابان‌ها به خصوص مرکز شهر فروشندگان سياري ديده مي‌شوند که به فروش بيدمشک و شکوفه‌هاي معطر اين گياه شفا بخش مشغول هستند تا از اين نعمت خدادادي به کسب درآمد و روزي بپردازند.
هر کيلو شکوفه تر بيدمشک امسال بين 35 تا 40 هزار تومان به فروش مي‌رسد و به علت سرد بودن هواي اروميه و گُل‌دهي ديرتر از موعد، عرضه اين محصول تا پايان فروردين در اين شهرستان ادامه دارد.
فروشندگان کيفيت محصول امسال را مطلوب ارزيابي مي‌کنند چرا که به علت سرماي هوا در ابتداي بهار، شکوفه‌ها ديرتر به بازار مصرف رسيدند و گرماي هوا موجب شد تا کيفيت بهتري داشته باشند، قيمت هم به علت عرضه تدريجي بالا ولي مطلوب است و رضايت فروشندگان را در پي داشته است.
يکي از فروشندگان که در مسير جاده اروميه به اشنويه اقدام به عرضه مستقيم شکوفه بيدمشک کرده معتقد است امسال بازار فروش احتمالا تا اوايل ارديبهشت ادامه داشته باشد.
وي که خود را »هدايت محمودي« معرفي مي‌کند بر اين باور است که بازار خوب اين محصول در اول بهار که آغاز فصل کشت و کار در استان است به کشاورزان نويد سال خوبي مي‌دهد چرا که محصول خوب مي‌تواند بيانگر بارش‌هاي زمستانه مطلوب باشد.
اين فروشنده روستايي با بيان اينکه امسال بيش از 300 کيلوگرم گُل تر بيدمشک را به صورت مستقيم به خريداران عرضه کرده است، افزود: با فروش اين شکوفه‌ها عرقگيري از اين محصول به صورت مستمر در منزل انجام مي‌شود که طرفداران بسياري دارد.
وي کم هزينه بودن توليد عرق، نگهداري براي مدت زمان طولاني تر و همچنين پر کاربرد بودن آن در طي زمان در صنعت شيريني پزي و نقل پزي و نيز استفاده در مجالس جشن و عروسي به صورت شربت را از کاربردهاي شکوفه بيدمشک بيان کرد.
استحصال سه ليتر عرق بيدمشک از هر يک کيلوگرم شکوفه تر
يکي از بانوان روستايي در روستاي »خطايلوين اروميه که در مسير تفرجگاه »دره شهدا« اين شهر اقدام به فروش اين گياهان کرده است گفت: از هر کيلوگرم بيدمشک تر مي‌توان 1.5 تا سه ليتر عرق استحصال کرد، عرقي که داراي عطر و بوي مناسبي باشد.
به گفته «رقيه هاشمي» بازار عرقگيري بهاري در اين روستا اغلب داغ است و وقتي درباره نحوه فروش محصول از وي سوال مي‌کنم، با اعتماد به نفس مي‌گويد: برادرانم در ابتداي روستا و کنار جاده سوپر مارکت دارند و تمام توليدي خود را از طريق اين مغازه که در مسير رفت و آمد به تفرجگاه دره شهدا است، به فروش مي‌رسانم و حتي گاهي از ساير شهرها هم سفارش قبول مي‌کنم.
اين بانوي روستايي از ته دل نفسي عميق مي‌کشد و مي‌گويد من معلولم ولي براي اينکه سربار جامعه و کسي نباشم براي خودم اين کسب و کار را راه انداخته‌ام.
به گفته او، بانوان زيادي در اين موضوع فعاليت دارند و حتي گاهي به صورت گروهي اقدام به عرقگيري کرده و محصولات خود را به گردشگراني که از روستا گذر مي‌کنند، مي‌فروشند.
»معصومه احمدزاده« بانوي ديگري از همين روستاست که مي‌گويد »عرقگيري کاري دسته جمعي است و بايد همه در کنار هم اين کار را انجام دهند تا راحت‌تر و دلنشين‌تر باشد اما کرونا کار جمعي را به هم ريخته و تعطيل کرده است.«
»به عقيده وي کار عرقگيري وقتي با بگو و بخند و همدلي همراه باشد بسيار زيباتر و به ياد ماندني‌تر خواهد بود« اما از گفته هايش معلوم است نگراني از ابتلا به کرونا در مناطق روستايي هنوز به پايان نرسيده و لزوم رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي همچنان يک ضرورت است.
وي با اشاره به مهمترين مزيت عرقگيري خانگي گفت: انجام اين کار در خانه در کنار فرزندان داراي لذت بيشتري است چرا که بچه ها علاقمندي خاصي به چيدن اين شکوفه‌ها دارند.
به گفته وي، سال گذشته 30 ميليون ريال درآمد از محل فروش بيدمشک تر و همين ميزان درآمد از طريق استحصال عرق آن و فروش به قنادي‌ها داشته است البته قنادي‌ها مشتريان ثابت عرقيات خالص و ناب خانگي هستند تا از آن در تهيه انواع شيريني و نقل‌هاي مخصوص از آن استفاده کنند.
معصومه خانم که همزمان مشغول سرکشي به روند عرقگيري است، اضافه مي‌کند به ازاي يک کيلوگرم گل تازه 2 تا سه و نيم ليتر عرق استحصال مي‌شود و قيمت عرق بسته به ميزان غلظت عطر و بوي آن متفاوت است.
وي فعاليت در خانه را براي زنان روستايي کسب و کاري متناسب با فرهنگ و محيط روستا مي‌داند که زنان با توجه به ظرفيت و توانمندي‌هاي خودشان مي‌تواند علاوه بر کار خانه و کار در مزرعه به کار توليد نيز بپردازند.
اين بانو با اشاره به ساير فعاليت‌هاي خود و بانوان روستايي در زمينه توليد و کسب و کارهاي خانگي‌شان، افزود: استحصال عرق بادرشبو در تابستان، فروش ميوه و سبزي‌هاي خانگي خشک شده در زمستان و انواع محصولات جاليزي و زراعي و بافتن تابلو فرش و انواع قالي و گليم نيز از جمله کارهايي است که با انجام آن به اقتصاد خانواده و چرخيدن چرخ زندگي کمک مي‌کنيم.
به گفته محسن نورمحمدي از کارشناسان مرکز تحقيقات جهاد کشاورزي آذربايجان غربي، اين استان يکي از مهمترين مکان‌هاي توليد و به بار نشستن بيدمشک در سطح کشور است و اين گياه به صورت خودرو در کنار ديگر ميوه‌ها در باغ ها و مزارع مي‌رويد اما رويشگاه اصلي آن در دره‌هاست که با کمترين ميزان مصرف آب رشد مي‌کند.
وي با بيان اينکه استفاده از اسانس بيدمشک به عنوان يک ماده مهم در صنايع آرايشي و غذايي کشور داراي جايگاه ويژه است ادامه داد: توسعه کشت اين گياه به شدت در استان در حال افزايش است.
به گفته نورمحمدي، علاوه بر تهيه عرق و نيز استفاده از بيدمشک در صنايع غذايي، از اين شکوفه‌ها و گرده‌هاي آن در توليد مواد آرايشي و زيبايي پوست استفاده مي‌شود.
وي با اشاره به اينکه اين درختچه سهل کاشت بوده و در منطقه مارميشو اروميه به صورت خودرو وجود دارد، ادامه داد: عرق بيدمشک به واسطه عطر و طعم مطبوع و ارزش افزوده بالا، مشتريان زيادي در داخل و خارج کشور دارد و مي‌شود اين محصول را به صورت عرق و نقل صادر کرد.
براساس اظهارات اين کارشناس استفاده از بيدمشک در مراسم خواستگاري و تهيه نقل هم انجام مي‌شود و فروش بالاي آن بسياري از اهالي شهري و روستايي را به توليد عرق از اين شکوفه‌هاي طلايي سوق داده است.
نورمحمدي گفت: فروش شکوفه‌هاي اين گياه دارويي که تا 72 ساعت از زمان چيده شدنش انجام مي‌شود و عرضه مستقيم اين گياه موجب کوتاهي دست دلالان از بازار اين محصول و کسب درآمد مطلوب براي کشاورزان شده و اين موضوع موجب علاقه مندي آنان به کشت اين درختچه‌ها در کنار باغ‌ها شده است.
استحصال سالانه 2 ميليون ليتر عرق بيدمشک در آذربايجان غربي
رييس سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان غربي با اشاره به اينکه عرق حاصل از اين گياه سالانه افزون بر 2 ميليون ليتر در استان توليد مي‌شود، گفت: بيشترين سطح زيرکشت بيدمشک در آذربايجان غربي در شهرستان‌هاي اروميه، پلدشت و سلماس قرار دارد و سالانه و در شرايط نرمال، بيش از يک‌هزار تن گل تر بيدمشک از سطح باغ‌هاي استان برداشت و به بازار عرضه مي‌شود.
اکبر کرامتي با بيان اينکه يک سوم شکوفه‌هاي توليدي بيدمشک توسط واحدهاي تبديلي جذب و فرآوري مي‌شود، اضافه کرد: نزديک به يک سوم ديگر آن نيز در خانه‌ها مصرف و تبديل به عرق بيدمشک مي‌شود و بقيه نيز در مصارف مختلف توسط واحدهاي گلاب‌گيري ديگر استان‌هاي کشور و تهيه نقل بيدمشکي، شيريني و دسر در قنادي‌هاي اروميه کاربرد دارد.
به گفته رييس سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان‌غربي نقل و عرق بيدمشک اروميه علاوه بر داخل کشور، مشتريان زيادي در کشورهاي همسايه و کشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس دارد که مازاد اين محصول به اين کشورها صادر مي‌شود.
کرامتي با اشاره به خواص مهم دارويي درخت بيدمشک گفت: عرق بيدمشک در رفع کم‌خوني، ناراحتي‌هاي قلبي و تسکين اعصاب کاربرد دارد و دم‌کرده برگ بيد مشک نيز براي اسهال خوني و خوردن عرق شکوفه آن براي خفقان گرم و تب‌هاي گرم نافع است.
وي يادآور شد: بيدمشک، نخستين شکوفه‌اي است که در اواخر اسفند ماه و روزهاي قبل از بهار در اروميه نمايان مي‌شود و تقريباً جز محصولات کم هزينه و پر در آمد است.
رييس سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان‌غربي با اشاره به اينکه شکوفه‌هاي درختچه بيدمشک در حدود 60 هکتار از باغات استان کشت شده است، گفت: به سبب کاربردهاي متفاوت بيدمشک از جمله کارکردهاي اکولوژيکي و زيست محيطي، حفاظت منابع خاک، صنعتي، دارويي، خوراکي، زينتي مي‌توان آن را جزو درختان چند منظوره دانست.
کرامتي افزود: کار برداشت اين محصول از اواخر اسفند آغاز مي‌شود و بسته به آب و هواي منطقه حدود 20 تا 30 روز ادامه دارد.
وي با بيان اينکه آمار رسمي از سطح زير کشت و ميزان توليد بيدمشک در کشور در دسترس نيست، ادامه داد: استان آذربايجان غربي و شهر اروميه در زمينه توليد بيدمشک و فرآورده‌هاي حاصل از آن از جمله عرق بيدمشک، نقل و حلوا در کشور جايگاه خاصي دارد.
رييس سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان غربي، تعداد کارگاه‌هاي صنعتي فعال استان در عرصه فرآوري بيدمشک را 12 کارگاه عنوان و اعلام کرد: صادرات بيدمشک استان اغلب به استان‌هاي ديگر صورت مي‌گيرد که در کنار اين امر به صورت تجارت چمداني براي استفاده در تهيه نقل و حلوا به ساير کشورها نيز صادر مي‌شود.
تهيه عرق از اين گياه به صورت سنتي و همچنين در کارگاه‌ها به صورت صنعتي صورت مي‌گيرد بطوريکه مصرف عرق بيدمشک در بين مردم شهرستان اروميه از رونق بسزايي برخوردار است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا درختچه بيدمشک در اصطلاح محلي مردم آذربايجان به »بيد ميش و پئش پئشا« معروف است و امسال قيمت هر کيلوگرم گل آن در بازار بين 300 تا 350 هزار ريال عرضه مي‌شود.
به گفته مسوولان جهاد کشاورزي »اغلب باغ‌هاي بيدمشک استان در شهرستان‌هاي اروميه، پلدشت و سلماس قرار دارد و سالانه و در شرايط نرمال، بيش از يک‌هزار تن گل تر بيدمشک از سطح 60 هکتاري باغ‌هاي استان برداشت و به بازار عرضه مي‌شود«.
عرق استحصالي از گل‌هاي بيدمشک به واسطه عطر و طعم مطبوع و ارزش افزوده بالا، مشتريان زيادي در داخل و خارج کشور دارد که به صورت عرق و نقل صادر مي‌شود.
عرقگيري از بيدمشک در سطح شهر اروميه به صورت سنتي و با استفاده از يک دستگاه سنتي موسوم به »ني قازان« صورت مي‌گيرد و معمولا زنان خانه‌دار در منزل اين کار را انجام مي‌دهند.
نقل و عرق بيدمشک اروميه علاوه بر داخل کشور، مشتريان زيادي در کشورهاي عربي حوزه خليج فارس، ترکيه، جمهوري آذربايجان و گرجستان دارد که به صورت تجارت چمداني صادر مي‌شود.
سالانه بيش از 41 ميليون ليتر عرق از 60 نوع گياه در آذربايجان‌غربي فرآوري مي‌شود و عرقيات گياهي از مشهورترين سوغات اين استان به شمار مي‌رود که در تهيه نقل و شيريني، شربت و بستني از آن استفاده مي‌شود.
منبع :