خروج صنعت مس از افول 20 ساله//

گروه گزارش: روزگاري نه‌چندان دور کمتر خانه‌اي بود که در آن ظرف مسي نباشد، از جهيزيه نوعروسان گرفته تا ظروف آشپزخانه در سفره‌خانه‌ها و مهمان‌پذيرها ، غالباً ردپايي از ظروف مسي ديده مي‌شد اما بعد از دهه 60 و در پي شايعاتي جهت‌دار در خصوص بيماري‌زا بودن مس و رونق ظروف جديد ملامين، چيني و تنوع لوازم‌خانگي، صنعت مسگري زنجان به انزوا رفت. عده‌اي از شهروندان زنجاني ظروف مسي خود را فروختند و برخي ظروف مسي يادگاري را در انباري‌هاي خود نگه داشتند.

گروه گزارش: روزگاري نه‌چندان دور  کمتر خانه‌اي بود که در آن ظرف مسي نباشد، از جهيزيه نوعروسان گرفته تا ظروف آشپزخانه در سفره‌خانه‌ها و مهمان‌پذيرها ، غالباً ردپايي از ظروف مسي ديده  مي‌شد اما بعد از دهه 60 و در پي شايعاتي جهت‌دار در خصوص  بيماري‌زا بودن مس و رونق ظروف جديد ملامين، چيني و تنوع لوازم‌خانگي، صنعت مسگري زنجان به انزوا رفت. عده‌اي از شهروندان زنجاني ظروف مسي خود را فروختند و برخي ظروف مسي يادگاري را در انباري‌هاي خود نگه داشتند.بيش از  دو دهه صنعت مسگري زنجان زير سخت‌ترين ضربات کساني که کمر به نابودي‌اش بسته بودند، نحيف و نحيف‌تر شد اما براي بقا به حداقل‌ها قناعت کرد تا شايد روزي فرابرسد که بازهم  در صنايع‌دستي اين استان  حرفي براي گفتن داشته باشد.مسگري، قصه پرفراز و فرود سال‌هاي رنج و انزواي صنعتي ارزشمند و کهن در ديار زنجان است که اين روزها آرام‌آرام روزهاي اوج و طلايي خود را سپري مي‌کند،  صنعتي که پس از چندين دهه از انزوا خارج‌شده تا در مسير توسعه گام بردارد.يک پيشکسوت رشته مسگري معتقد است که صنعت مسگري به‌عنوان يک‌رشته ريشه‌دار از گذشتگان براي وي به يادگار مانده است، قدمت ساخت ظروف مسي و مسگري در زنجان را 300 تا 400 سال عنوان مي‌کند و مي‌گويد: متأسفانه  از اواخر سال 1368 به دليل برخي تبليغات سوء و غلط توسط عده‌اي ناآگاه صنعت مسگري در زنجان با افول 20 ساله مواجه شد.»جعفر ارتيشه دار« با بيان اينکه استفاده از ظروف مسي و ساير توليدات مسي در استان زنجان و توليد آن قدمتي طولاني دارد، به راه افتادن جو منفي عليه اين صنعت توسط برخي ناآگاهان را از عوامل مهم در رکود و توليد و تقاضاي اين محصول عنوان کرده و مي‌افزايد: در  اواخر سال 1368 بيش از 25 کارگاه نورد مس و هزار کارگاه مسگري، سفيدگري و مس فروشي در زنجان وجود داشت که به دليل تبليغات منفي و عدم اقبال مردم نسبت به اين محصول ، با چالش مواجه شدند. وي ظرافت و هنر به کار رفته در توليدات ظروف مسي زنجان را زبانزد در ايران و جهان عنوان کرده و مي‌گويد: تنوع و ظرافت در ساخت ظروف و نقوش به کار رفته در اين توليدات همواره  موردتوجه بوده است.انواع قابلمه، ديگ ديزي، پارچ آب ماهي‌تابه، کتري، قوري، ليوان، قهوه و شيرجوش، بشقاب پلوخوري و خورشت خوري، پياله، سماور، قندان، کاسه، انواع سيني آجيل‌خوري و ميوه‌خوري حاصل تلاش صنعتگران زنجاني است که مي‌تواند در سفره‌ها و منازل ايرانيان جاي ظروف شيشه‌اي را بگيرد.اکنون با رونق بازار مسگري، ظروف مسي زنجان راهي آذربايجان شرقي، اردبيل، قزوين کردستان، آذربايجان غربي، تهران، همدان کرمانشاه و ديگر استان‌هاي شمالي و جنوبي کشور مي‌شود و در بازار آن‌ها به فروش مي‌رسد.اين روزها هرچند صنعت مسگري در شهر زنجان احياشده اما بنا به گفته يک شهروند زنجاني، مس‌هايي که امروز در بازار وجود دارد به لحاظ جنس آلياژ  و ظاهر و وزن متفاوت‌تر از مس‌هاي قديمي است.محمدي با اشاره به اينکه درگذشته ظروف مسي اغلب  به شکل ديگچه ديگ سيني و سماورهاي مسي در بازار وجود داشت  مي‌افزايد: در حال حاضر آنچه در بازار وجود دارد بيشتر ظروف مسي در اشکال کوچک است.وي بابيان اينکه در حال حاضر کيفيت ظروف مسي توليدي در استان زنجان قابل‌مقايسه با ظروف ساير استان‌ها نيست متذکر شد: در حال حاضر کيفيت محصولات توليدي استان زنجان داراي رتبه‌بندي بالاتري است.
همچنين معاون صنايع‌دستي اداره کل ميراث فرهنگي، گردشگري و  صنايع‌دستي استان زنجان از فعاليت 300 نفر به‌صورت رسمي در صنعت مسگري استان زنجان خبر داد و گفت:  اين تعداد بر اساس آمار ثبت‌شده در سامانه اداره کل ميراث فرهنگي است و با نظر گرفتن آمار غيررسمي فعالان اين صنعت مي‌توان اين تعداد را حدود 380 نفر اعلام کرد.»محمود علي محمدي« از وجود شش کارگاه بزرگ توليد مس و ظروف مسي در شهر زنجان خبر داد و افزود: در حالت معمولي روزانه بين 700 کيلوگرم تا سه تن انواع ظروف مسي در هر يک از اين کارگاه‌ها توليد مي‌شود و در بدبينانه‌ترين حالت ميزان توليد ظروف مسي 300 کيلوگرم است. وي بابيان اينکه به‌طور متوسط 90 نفر در شش کارگاه بزرگ مسگري در سطح شهر زنجان فعال هستند، ادامه داد: در حال حاضر 200 کارگاه کوچک و خانگي توليد مس در سطح شهر زنجان وجود دارد که با در نظر گرفتن فعالان اين واحدهاي کوچک حدود 380 نفر در صنعت مسگري استان زنجان فعال هستند.
علي محمدي وجه تمايز مسگري زنجان با مس توليدي در شهر اصفهان را درزمينه? نوع و قالب مس توليدي عنوان کرد و گفت: مس توليدي در زنجان در قالب»مس گرده« مطرح است و شکل خاصي از توليدات مس در  زنجان وجود دارد که مس توليدي اين شهر را با مس ساير نقاط کشور متمايز کرده است.
معاون صنايع‌دستي اداره کل ميراث فرهنگي گردشگري و صنايع‌دستي استان زنجان افزود: انواع ديگچه؛ کمج، ديگ و سيني و ظروف آشپزخانه و  همه نوع ظروف مسي کاربردي و تزييني در اندازه‌هاي بزرگ و کوچک در استان توليد مي‌شود.علي محمدي در ادامه از تلاش براي ثبت برند براي مس  زنجان خبر داد و گفت: کارهايي در اين زمينه در استان صورت گرفته و شرکت‌هايي ورود پيداکرده‌اند اما هنوز نتيجه قطعي حاصل نشده است.
وي دهه‌هاي 50 و 60 را دوران اوج  ساخت و عرضه ظروف بزرگ مسي عنوان کرد و گفت: در آن مقطع زماني حجم و وزن توليدات ظروف مسي فوق‌العاده بالا بود همچنين در آن مقطع زماني به دليل پايين بودن قيمت مس خانواده‌ها گرايش بيشتري به خريد اين محصول داشتند.
به گفته علي محمدي در فاصله زماني بين دهه‌هاي 50 و 60 گرايش به خريد و نگهداري ظروف بزرگ مسي زياد بود و در هر خانه تعداد زيادي ديگ  ديگچه و سيني مسي نگهداري مي‌شد و  در ترکيب جهاز عروس‌ها هم از ظروف مسي استفاده مي‌شود. معاون صنايع‌دستي اداره کل ميراث فرهنگيگردشگري و صنايع‌دستي استان زنجان با تأکيد بر اينکه ظرفيت و وزن توليدات و گرايش مردم نسبت به خريد ظروف مسي درگذشته به‌مراتب بيشتر از مقطع فعلي بوده است، افزود: به لحاظ قيمت در حال حاضر قيمت مس بالاتر است و حجم پولي که در حال حاضر براي خريد  مس در نظر گرفته مي‌شود بيشتر از آن زمان است.
علي محمدي افزود: در حال حاضر قيمت هر کيلو مس بسته به نوع مس بين 35 تا 60 هزار تومان است.وي با بيان اينکه مس به کار رفته شده براي توليد ظروف مسي از دو بخش تأمين مي‌شود، افزود: بخشي از مواد اوليه مس توليدي استان زنجان از واحدهاي توليد آلياژ مس همانند مس کرمان تأمين مي‌شود و بخشي ديگر نيز از استحصال مس در استان تأمين مي‌شود. علي محمدي بر لزوم ورود جوانان به عرصه صنعت مسگري تأکيد کرد و گفت: در حال حاضر گرايش جوانان به صنعت مسگري استان زنجان افزايش‌يافته و شاهد جوان‌گرايي در اين صنعت و انتقال تجربيات از پيشکسوتان به جوانان هستيم. وي با بيان  اينکه در مدت 20 سال افول صنعت مسگري، کارگاه‌هاي اين صنعت با صدم درصد توليد روزانه فعاليت  مي‌کردند، افزود: پيشکسوتان و فعالان دلسوز اين صنعت بيش از دو دهه تنها براي زنده نگه‌داشتن صنعت مسگري استان زنجان و به‌رغم وجود مشکلات اقتصادي فرا روي خود مانع منسوخ شدن و فراموشي صنعت مسگري استان زنجان شدند.
معاون صنايع‌دستي اداره کل ميراث فرهنگي گردشگري و صنايع‌دستي استان زنجان بابيان اينکه در حال حاضر تلاش براي صادرات مس زنجان و بازاريابي اين صنعت در خارج از کشور در دست انجام است، اظهار کرد: در حال حاضر مس زنجان به‌صورت بسته‌بندي و فله‌اي به بسياري از نقاط کشور و همچنين شهرهاي مرزي صادر مي‌شود. همچنين رئيس اتحاديه مسگران استان زنجان با بيان اينکه امروز شاهد تحول در صنعت مسگري در اين استان هستيم گفت: بعد از دو دهه افول صنعت مس استان زنجان در حال حاضر مس زنجان دچار تحول شگرف شده است و ميزان و حجم توليدات مس زنجان قابل‌مقايسه به چندين سال گذشته نيست.»جبار نور سينا« در گفت‌وگو با خبرنگار ما افزود: در حال حاضر مهم‌ترين مشکل صنعت مسگري زنجان نبود بيمه براي فعالان اين صنعت است که مشکلاتي را براي صنعت مسگري و فعالان اين صنعت ايجاد کرده است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر، وي همچنين بابيان اينکه مس استان زنجان قابليت صادراتي دارد، افزود: مس زنجان در حال حاضر در همه نقاط ايران عرضه مي‌شود اما هنوز به‌صورت مشخص و رسمي صادرات به کشورهاي ديگر وجود ندارد که بايد در اين زمينه توجه و برنامه‌ريزي ويژه صورت بگيرد.رئيس اتحاديه مسگران زنجان، با بيان اينکه محصولات توليدي مس اين استان به‌صورت چمداني صادر مي‌شود گفت: اين صنعت نيازمند طراحاني است تا ظروف مسي را از شکل سنتي خارج و مشتريان خوش‌ذوق و باسليقه را جذب کند.نور سينا افزود: طرح‌هاي مسگري زنجان با همان طرح و شکل هزار سال قبل ساخته مي‌شود و نيازمند تنوع است.

منبع :