آيا بانگ جرس شتر دوکوهانه مغان از صدا مي‌افتد

گروه گزارش: شتر دوکوهانه مغان گونه در معرض تهديدي محسوب مي‌شود که آخرين تعداد آن به طور مختص تنها در شمال استان اردبيل پرورش داده مي‌شود و به علت کاهش جمعيت در خطر انقراض قرار دارد.

گروه گزارش: شتر دوکوهانه مغان گونه در معرض تهديدي محسوب مي‌شود که آخرين تعداد آن به طور مختص تنها در شمال استان اردبيل پرورش داده مي‌شود و به علت کاهش جمعيت در خطر انقراض قرار دارد.
شتر دوکوهانه موجود در استان اردبيل که تعداد کمي از آنها به جاي مانده و هم اينک توسط عشاير منطقه مغان و نيز در 2 مرکز سازمان جهاد کشاورزي نگهداري و پرورش داده مي‌شود، از جمله گونه‌هاي نادر حيواني به شمار مي‌رود که نسل آن در معرض انقراض قرار دارد و اگر اقدامات موثري انجام نشود، به زودي بانگ جرس آن از صدا مي‌افتد.
منطقه مغان در شمال استان اردبيل که از ديرباز مهد پرورش و زيستگاه شتر دو کوهانه در کشور بوده، آخرين زيستگاه و به ‌عنوان ذخيره‌گاه ژنتيکي اين گونه نادر حيواني به شمار مي‌رود.
اين گونه نادر در سال‌هاي نه چندان دور در بين عشاير جهت کوچ و حمل و نقل اثاث عشاير از ييلاق به قشلاق و برعکس نگهداري و استفاده مي‌شد ولي در سال‌هاي گذشته با تغيير سبک زندگي عشايري و ماشيني شدن کوچ، جايگاه قبلي خود را از دست داده است.
با ادامه اين روند، جمعيت نسل حيوان منحصر به فرد شتر دوکوهانه به تدريج در سطح استان اردبيل و آذربايجان شرقي از حدود 70 هزار نفر در دهه 50 شمسي کاهش يافته و در آستانه انقراض قرار گرفت به طوري که در اوايل دهه 70 تعداد اين گونه شتر به حدود 70 نفر رسيد.هم‌اکنون در مجموع 245 نفر از اين گونه شتر در استان اردبيل نگهداري مي‌شود که 181 نفر آن توسط اهالي منطقه و مابقي در 2 ايستگاه حاکميتي پرورش شتر دوکوهانه پرورش داده مي‌شود.
بنا به اعلام مسئولان جهاد کشاورزي استان اردبيل، در ايستگاه جعفرآباد مغان 52 نفر و در ايستگاه جهادآباد مشگين‌شهر نيز 21 نفر از اين گونه شتر دوکوهانه نگهداري مي‌شود.18 نفر در استان اردبيل پرورش‌دهنده شتر دوکوهانه هستند که در مجموع 181 نفر شتر دوکوهانه در اختيار دارند و اغلب آنها يک يا 2 نفر شتر نگهداري مي‌کنند و برخي از عشاير منطقه هم 14 نفر شتر دوکوهانه در اختيار دارند.
آغاز اقدامات احيا و حفاظت و صيانت
در پي کاهش شديد جمعيت شتر دوکوهانه با توجه به اينکه منطقه مغان به عنوان ذخيره‌گاه ژنتيکي اين گونه نادر شتر ايراني در خاورميانه شناخته شده، اقدامات عملي براي حفاظت و احياي اين گونه نادر شتر آغاز شد.
بر اين اساس، براي جلوگيري از انقراض نسل اين شتر، در سال 74 ايستگاه حفاظت و پرورش شتر دوکوهانه جهادآباد مشگين‌شهر توسط مرکز تحقيقات جهاد کشاورزي تاسيس شد که هم‌اکنون چند نفر شتر در اين ايستگاه نگهداري و پرورش داده شده و کارهاي تحقيقاتي از جمله ذخيره اسپرم و انتقال جنين در اين مرکز انجام مي‌شود.علاوه بر اين مرکز، در سال 84 سه نفر شتر دوکوهانه با حمايت‌هاي مالي مرکز اصلاح نژاد از طريق معاونت امور دام خريداري شده و در ايستگاه تحقيقات دام جعفرآباد مغان و در جوار ايستگاه پرورش گوسفند نژاد مغان نگهداري مي‌شود که نسل شتر نگهداري شده در اين مرکز نيز هم‌اينک به 32 نفر رسيده است.
مرکز حفاظت و توسعه شتر دوکوهانه بخش جعفرآباد به عنوان مرکز هدف براي بررسي، برنامه‌ريزي و پشتيباني سازمان خوار و بار و کشاورزي ملل متحد(فائو) انتخاب شده است.علاوه بر اين، براي انجام فعاليت‌هاي تحقيقاتي، آميخته‌گري، ذخيره اسپرم و تکثير با گونه‌هاي ديگر، تعداد چند نفر شتر در سال‌هاي گذشته به ايستگاه طلوع سمنان منتقل شده است.
اقدامات تکميلي براي حفاظت و تکثير شتر دوکوهانه در منطقه مغان
پس از اقدامات اوليه براي حفاظت و احياي نسل شتر دوکوهانه در استان اردبيل، اقدامات تکميلي ديگري نيز در استان انجام شده که از آن جمله مي‌توان به اجراي عمليات توسعه و اصلاح نژاد شتر دوکوهانه در قالب عمليات اصلاح نژاد دام روستايي، شناسايي و پلاک‌کوبي تک به تک شترهاي موجود در منطقه مغان، ثبت مشخصات و صدور شناسنامه براي شترهاي نگهداري شده توسط عشاير منطقه، احداث آبشخور، بيمه، احداث جايگاه نگهداري و مبارزه با انگل هاي داخلي و خارجي اشاره کرد.
در کنار اين اقدامات، مرکز ملي حفاظت از شتر دوکوهانه در سال 93 در شهر جعفرآباد مغان تاسيس شده و پس از تاسيس اين مرکز، طرحي تحت عنوان حفاظت و توسعه ژنتيکي شتر دوکوهانه تهيه و به سازمان خوار و بار و کشاورزي ملل متحد (فائو) ارائه شد تا نسل اين گونه شتر به صورت بين‌المللي نيز مورد حمايت قرار گيرد.با ارائه اين طرح، در مدت پنج سال اخير، نمايندگان فائو چندين بار به منطقه آمده و از ايستگاه پرورش و حفاظت از نژاد شتر دوکوهانه در شهر جعفرآباد بازديد کرده و براي اختصاص کمک مالي اعلام آمادگي کردند.
همچنين در ادامه برنامه‌هاي حمايتي حفاظت و تکثير نسل شتر دوکوهانه، بغور (شتر نر) مورد نياز شترداران منطقه نيز از طريق ايستگاه اصلاح نژاد جعفرآباد تامين شد تا شترداران با مشکل زاد و ولد شتر دوکوهانه مواجه نشوند.
علاوه بر اين، دستگاه انجماد اسپرم براي مرکز ملي حفاظت از شتر دوکوهانه جعفرآباد نيز خريداري شده تا اسپرم‌گيري و ذخيره اسپرم و ايجاد بانک ژن در اين مرکز انجام شود.
تلاش سازمان جهاد کشاورزي براي احيا و صيانت از شتر دوکوهانه مغان
به گفته معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل، در پي به خطر افتادن و احتمال انقراض نسل اين حيوان، ايستگاه تحقيقاتي شتر دوکوهانه مغان تاسيس شده که عمده فعاليت آن تحقيقات در زمينه تغذيه، پرورش و اصلاح‌ نژاد و پيدا کردن راهي براي حفظ نسل اين نوع شتر متمرکز شده است.
منصور رستم‌نژاد با بيان اين که نسل شتر دوکوهانه مغان در حال انقراض است، از همکاري سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل براي صيانت و احياي اين گونه نادر با حمايت‌ "سازمان خواروبار و کشاورزي ملل متحد(فائو) خبر داد.
وي تغيير شيوه‌ کوچ و حمل‌ بار با ماشين، اسکان‌عشاير و تغيير کاربري اراضي را از جمله علل تهديد جمعيت دامي و افزايش احتمال انقراض شتر دوکوهانه در مغان ذکر کرد.
معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل افزود: با اقدامات حمايتي و تخصصي، نسل اين شتر در حال ازدياد است و مرکز تحقيقاتي مغان به صورت ترويجي آماده واگذاري شترهاي مازاد خود به بهره‌برداران است.
 نيازها و راهکارهاي حفاظت و احياي نسل شتر دوکوهانه در استان اردبيل
معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل با اشاره به کاهش شديد جمعيت شتر دو کوهانه خطر انقراض اين گونه نادر حيواني در ايران، خواستار تعريف و تخصيص رديف اعتباري استاني و ملي براي حفظ، احيا و تکثير شتر دوکوهانه در اين استان شد.
منصور رستم‌نژاد، تامين نشدن اعتبارات مورد نياز ملي و استاني براي فعاليت مرکز ملي و 2 ايستگاه حفاظت و نگهداري، مشکل در تامين اعتبار براي تهيه نهاده و کارشناس و استخدام ساربان، فقدان توجيه اقتصادي شتر دوکوهانه براي شترداران و ارائه نشدن تسهيلات بانکي ويژه به پرورش دهندگان اين گونه شتر را از جمله مسائل موجود براي حفاظت نسل اين حيوان در استان اردبيل ذکر کرد.
وي همچنين قاچاق شتر دوکوهانه به ساير کشورها به علت تفاوت قيمت بالا، تغيير روش پرورش و نگهداري در پي تغيير سبک زندگي عشاير منطقه مغان به عنوان نگهدارندگان اين گونه، تبديل مراتع قشلاقي به مزارع و از بين رفتن چراگاه‌هاي شتر دوکوهانه در منطقه مغان و نيز بروز مشکل هم خوني در بين گله‌هاي موجود در 2 ايستگاه را از جمله مشکلات موجود براي تکثير و پرورش شتر دوکوهانه ايراني ذکر کرد.
معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل تصويب اعتبارات و تسهيلات ارزان قيمت براي شترداران، برگزاري جشنواره براي معرفي و حفظ اين گونه نادر حيواني، توسعه پرورش شتر با تامين اعتبارات ملي و استاني، تامين بغورهاي (شترهاي نر) مورد نياز از داخل و خارج استان از طريق واردات شتر دوکوهانه از ساير کشورها، بکارگيري تکنيک‌هاي نوين زاد و ولد از جمله انتقال جنين و تلقيح مصنوعي ، بکارگيري کارشناسان مورد نياز و نيز صدور کارت شناسايي براي شترداران و آموزش آنها را از جمله راهکارهاي حفاظت از نسل شتر دوکوهانه در منطقه مغان ذکر کرد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا،وي جذب حمايت ملي و بين‌المللي براي تجهيز و فعاليت مرکز حفاظت شتر دوکوهانه را ضروري خواند و گفت: علاوه بر ايجاد ايستگاه جهادآباد مشگين‌شهر و ايستگاه توسعه و پرورش شتر دوکوهانه در منطقه جعفرآباد مغان، اقدامات عملي براي احيا و جلوگيري از انقراض نسل اين گونه شتر با همکاري سازمان خوار و بار و کشاورزي ملل متحد (فائو) بايد ادامه يابد.

منبع :