شرایط "دریاچه ارومیه" همچنان شکننده و ناپایدار است

عصرآذربایجان- مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با تذکر این نکته که کشاورزی بزرگترین مصرف‌کننده آب در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه است، گفت: علیرغم آبگیری مناسب دریاچه ارومیه، شرایط این دریاچه همچنان شکننده و ناپایدار است.

آرزو اشرفي‌زاده؛ مديرکل دفتر حفاظت و احياي تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست درباره آخرين شرايط درياچه اروميه اظهار کرد: بر اساس آمار رسمي وزارت نيرو، سطح تراز درياچه اروميه در تاريخ 29 ارديبهشت ماه 1270.63 متر است که نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته افزايش 23 سانتي متري و نسبت به مهر ماه سال 1402 يعني شروع سال آبي جاري، افزايش 81 سانتي متري داشته است؛ بر اساس همين آمار وسعت درياچه، 2 هزار کيلومترمربع و حجم آن نيز 2.6 ميليارد مترمکعب اعلام شده است.

وي، درباره پيش‌بيني شرايط درياچه اروميه در فصل تابستان امسال ضمن تاکيد بر شرايط شکننده و ناپايدار درياچه تصريح کرد: با وجود بارش‌هاي نسبتاً خوب بهاري امسال در حوضه آبخيز اروميه که منجر شد ميزان تبخير کمتر از ميزان پيش‌بيني شده باشد، انتظار داريم تا پايان تابستان شاهد کاهش 60 سانتي‌متري سطح تراز درياچه نسبت به شرايط کنوني باشيم؛ اگرچه اين شرايط باعث مي‌شود، بخش‌هاي از درياچه مجدد خشک شود اما پيش‌بيني مي‌شود شرايط در تابستان امسال نسبت به تابستان گذشته بهتر باشد.

اشرفي زاده متذکر شد: در راستاي تامين نياز آبي محيط زيستي 3 ميليارد و 426 ميليون مترمکعب درياچه امسال صرفاً حدود يک ميليارد مترمکعب آب از سدها به سمت درياچه اروميه رهاسازي شد.

وي با اعلام اينکه از اين ميزان، 210 ميليون مترمکعب از سمت کاني سيب رهاسازي شده است، تصريح کرد: اميدواريم با تکميل شبکه بادين آباد، شاهد افزايش حجم آب رهاسازي شده از اين محل باشيم؛ بر اساس اسناد ارزيابي اين طرح، مقرر بود با تکميل شبکه 623 ميليون متر مکعب از اين محل به درياچه وارد شود.

مديرکل دفتر حفاظت و احياي تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست با يادآوري اهميت پايبندي دستگاه‌ها به انجام تکاليف مرتبط با درياچه اروميه گفت: در ارتباط با اقدام‌هاي صورت گرفته براي اصلاح الگوي کشت و آبياري در حوضه آبريز درياچه اروميه موضوع کشاورزي مهم‌ترين سرفصل اقدام‌هاي تعريف شده نرم‌افزاري براي احيا و نجات اروميه است اما شرايط کنوني با وضعيت پيش‌بيني شده بر اساس مصوبات ستاد احيا، فاصله دارد.

عدم اصلاح الگوي کشت و آبياري، پاشنه آشيل احياي درياچه اروميه

اين مقام مسئول تاکيد کرد: کشاورزي بزرگترين مصرف کننده آب در حوزه آبخيز درياچه اروميه است و از اين رو اصلاح الگوي کشت و آبياري پاشنه آشيل احياي درياچه اروميه است.

وي با يادآوري اينکه توقف توسعه اراضي کشاورزي از نخستين مصوبه‌هاي ستاد بود، افزود: متاسفانه در حالي شاهد توسعه اراضي کشاورزي در حوضه آبخيز درياچه اروميه هستيم که حسب مصوبه‌هاي ستاد مقرر شده بود توسعه اراضي کشاورزي در حوضه و اراضي شيب‌دار نباشد.

مديرکل دفتر حفاظت و احياي تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست تاکيد کرد: دولت و سازمان حفاظت محيط زيست در تصميم‌گيري‌هاي خود به موضوع معيشت کشاورزان نيز توجه ويژه دارند و از اين رو، اصلاح الگوي کشت و آبياري منجر به ايجاد شرايط سخت براي کشاورزان واقعي نخواهد شد.

وي ادامه داد: از همين رو تلاش شده به موازات برخورد با کساني که بدون برخورداري از حقابه قانوني اقدام به برداشت غيرمجاز از منابع آب سطحي و زيرزميني مي‌کنند، حقابه کشاورزاني که از گذشته به کشاورزي اشتغال داشته‌اند، اعمال شود.

اشرفي‌زاده، کنترل برداشت آب از منابع آب سطحي و زيرزميني را از ديگر موارد مهم در مديريت منابع و مصارف‌ حوزه‌هاي آبريز همچون اروميه برشمرد و گفت: با وجود پايش‌هاي صورت گرفته توسط وزارت نيرو و سازمان حفاظت محيط زيست، همچنان شاهد برداشت‌هاي غيرمجاز آب از محل منابع آب‌هاي سطحي و زيرزميني هستيم.

مديرکل دفتر حفاظت و احياي تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست در ادامه ضمن تاکيد بر ضرورت برخورد قاطع با برداشت‌هاي غير مجاز آب تصريح کرد: وزارت نيرو به عنوان متولي اين موضوع مي‌تواند متخلفان را به دستگاه قضايي معرفي کند.

ممنوعيت احداث سد جديد در حوضه اروميه

اشرفي‌زاده، با اشاره‌ به وجود و احداث سدهاي متعدد بدون ارزيابي محيط زيستي در حوضه اروميه در سال‌هاي گذشته گفت: جلوگيري از احداث سد جديد در اين حوضه از نخستين مصوبه‌هاي ستاد احيا بود اما به دليل نبود نگاه جامع مديريتي و رويکرد سنتي به توسعه و ايجاد پروژه‌هاي عمراني، همچنان شاهد درخواست‌هايي براي احداث سد در اين حوضه هستيم.

اشرفي‌زاده تأکيد کرد: سازمان حفاظت محيط زيست موضع رسمي و دلايل فني خود براي مخالفت با هرگونه احداث سد جديد در اين حوضه را به وزارت نيرو اعلام کرده است همچنين ضروري‌ است با توجه به شرايط کنوني درياچه، براي سدهاي موجود نيز، ارزيابي اثرات تجمعي صورت گيرد.

وي اشاره‌اي هم به وضعيت مطلوب تالاب‌هاي اقماري درياچه اروميه داشت و اظهار کرد: با توجه به نقش تالاب‌هاي اقماري به عنوان پشتوانه اکولوژيک درياچه اروميه، حفاظت و احياي اين تالاب‌ها در سازمان حفاظت محيط زيست با جديت پيگيري مي‌شود.

اين مقام مسئول با يادآوري پشتيباني سايت‌هاي اقماري از درياچه به ويژه در شرايط کنوني که شاهد کاهش تنوع زيستي درياچه هستيم، گفت: اقدام به لايروبي انهار ورودي تالاب‌هاي اقماري از جمله اقدام‌هاي صورت گرفته در اين زمينه و آبگيري کامل تالاب درگه سنگي از جمله رامسر سايت‌هاي ايران پس از چند سال خشکسالي از دستاوردهاي آن است.

وي اضافه کرد: در همين زمينه خوشبختانه تالاب گردقيط و ميندازي نيز پس از سال‌ها با مشارکت جوامع محلي آبگيري شده است ساير تالاب‌ها از جمله کاني بارزان ، سولدوز و قوپي بابا علي نيز وضعيت مطلوبي دارند؛ خوشبختانه اين تالاب‌ها با مشارکت جوامع محلي و سمن‌هاي منطقه به خوبي پايش و اقدامات حفاظتي مناسبي صورت مي‌گيرد.

تا احياي کامل درياچه اروميه، راه طولاني داريم

مديرکل دفتر حفاظت و احياي تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست با بيان اينکه برنامه‌ها و اقدام‌هاي مرتبط با درياچه اروميه به دو بخش سخت‌افزاري و نرم‌افزاري تقسيم مي‌شود، تأکيد کرد: راه بسيار طولاني تا احيا درياچه اروميه داريم و براي رسيدن به اين هدف نياز به کمک و مطالبه‌گري مردم و تعهد تمامي دستگاه‌ها به انجام دقيق و درست تکاليف مرتبط داريم.

اشرفي‌زاده تأکيد کرد: بدون کمک کشاورزان واقعي و در نظر گرفتن معيشت آنها و معيشت‌هاي جايگزين همچنين اصلاح الگوي کشت و در نظر گرفتن تغيير شرايط اقليمي، احياي کامل درياچه امکان‌پذير نخواهد بود.

اشرفي‌زاده گفت: گرچه بارش‌هاي اواخر سال گذشته و بهار امسال مناسب بوده اما اين بارش‌ها بايد در مسير جبران کمبودهاي آبي گذشته باشد و نبايد مصارف جديدي براي آن‌ها تعريف کنيم و البته اين موضوع بايد به اصل کلي براي تمامي حوضه‌هاي آبخيز تبديل شود چرا که هيچ يک از حوضه‌هاي آبريز کشور، ظرفيت و تواني براي تعريف مصرف جديد ندارد و از اين رو تمامي برنامه‌ريزي‌ها بايد معطوف به اجراي برنامه‌هاي بهينه سازي مصرف آب باشد.

منبع :