بارش هاي بهاري کم آبي درياچه را جبران کرده است

گروه اجتماعي: تالاب‌هايي که در درون فلات مرکزي کشور قرار گرفته‌اند مثل تالاب گاوخوني، تالاب بختگان، تالاب پريشان، يا برخي ديگر از تالاب‌ها که مشخصا مشکلات آن‌ها در رابطه با تقسيم حقابه ريشه‌اي‌تر است. براي مثال درياچه اروميه با وجود اينکه بارش‌هاي امسال به نسبت و نزديک به نرمال بوده است، اما وضعيت آن بسيار شکننده است. تالاب‌ها چند کارکرد اصلي دارند، از جمله نقش مهمي در تعديل آب و هواي منطقه دارند.

 همچنين باعث ذخيره و کنترل سيلاب ها، تقويت تغذيه آب خوان در سفره‌هاي آب‌هاي زير زميني مي‌شوند، توليد غذا يا کاهش اثرات تغيير اقليم از ديگر کارکردهاي تالاب‌ها است.  تالاب‌ها زيست بوم‌هاي ارزشمندي هستند که مي‌توانند ميزبان بخش قابل توجهي از تنوع زيستي گياهي و جانوري باشند. تالاب‌ها پتانسيل بسيار خوبي براي طبيعت گردي و پرنده نگري هستند و به رونق اقتصادي محلي و منطقه کمک مي کند، البته مشروط بر اينکه بهره برداري و استفاده از تالاب، خردمندانه و بهينه باشد، به صورتي که تالاب‌ها حفظ شوند.درياچه اروميه يکي از مهم‌ترين اکوسيستم‌هاي آبي ايران است که در سال‌هاي اخير با کاهش شديد سطح آب مواجه شده است. اين کاهش سطح آب به دلايل متعددي از جمله تغييرات اقليمي، برداشت‌هاي بي‌رويه آب و کاهش بارندگي رخ داده است. با اين حال، بارش‌هاي اخير و اقداماتي نظير آزادسازي آب از سد‌ها به بهبود وضعيت اين درياچه کمک کرده‌اند. در اين گزارش، به بررسي تغييرات حجم درياچه اروميه در سال 1402 با توجه به بارش‌ها و ساير اقدامات مي‌پردازيم.
وضعيت تراز و حجم آب درياچه اروميه
 آسيب‌ها را مي‌توان به دو دسته تقسيم کرد، عواملي که ناشي از عامل انساني يا طبيعي باشند، در بخش نخست ما با مشکلاتي روبرو هستيم، از جمله بعضا ممکن است بهره‌برداري‌هاي بي‌رويه از منابع آب در حوزه آب ريز باعث شود که حقابه تالاب تخصيص داده نشود و تالاب از نياز آبي که حيات زيست محيطي خودش را حفظ مي‌کند محروم شود. در برخي از تالاب‌هاي کشور بحث ورود گونه‌هاي مهاجم يا غير بومي را داريم، به طور مثال سنبل آبي در تالاب انزلي، گونه تيلاپيا در تالاب شادگان و هامون وجود دارد، همچنين گونه کاراس را در تالاب نئور داريم. ورود گونه‌هاي غيربومي يا مهاجم يکي از معضلات و تهديدات تالاب‌هاست.اغلب تالاب‌هاي کشور با مشکل کمبود آب و تخصيص حقابه روبرو هستند، شايد به طور استثنا برخي تالاب‌هاي ساحلي در جنوب کشور از حال بهتري برخوردار باشند. حتي تالاب‌هاي ساحلي شمال کشور به‌سبب پسروي آب درياچه خزر اکنون غالبا با مشکل روبرو هستند. تالاب‌هايي که در درون فلات مرکزي کشور قرار گرفته‌اند مثل تالاب گاوخوني، تالاب بختگان، تالاب پريشان، يا برخي ديگر از تالاب‌ها که مشخصا مشکلات آن‌ها در رابطه با تقسيم حقابه ريشه‌اي‌تر است. براي مثال درياچه اروميه با وجود اينکه بارش‌هاي امسال به نسبت و نزديک به نرمال بوده است، اما وضعيت آن بسيار شکننده است.با توجه به داده‌هاي اخير، تراز درياچه اروميه در تاريخ نگارش اين گزارش به 1270 متر و 33 سانتي‌متر رسيده است. اين مقدار 6 سانتي‌متر بيشتر از زمان مشابه سال گذشته و 51 سانتي‌متر بيشتر از ابتداي مهرماه 1402 است. همچنين، حجم فعلي آب درياچه به ? ميليارد و 770 ميليون متر مکعب رسيده است که نسبت به ابتداي سال آبي گذشته 1 ميليارد و 150 ميليون متر مکعب افزايش داشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته نيز 170 ميليون متر مکعب بيشتر شده است، اما نمي توان از اين موضوع که اين درياچه همچنان در وضعيت حساسي قرار دارد چشم پوشي کرد.
آزادسازي آب از سد‌ها
از آذرماه سال گذشته تا به امروز، 250 ميليون متر مکعب آب از سد‌هاي آذربايجان غربي وارد درياچه اروميه شده است. بر اساس مصوبات کارگروه ملي نجات درياچه اروميه، ميزان رهاسازي سالانه آب از پشت سد‌هاي حوزه آبريز به سمت درياچه بايد يک ميليارد و صد ميليون متر مکعب باشد. با اتمام فاز دوم طرح انتقال آب کاني سيب، سالانه 600 ميليون متر مکعب آب به درياچه اروميه رهاسازي خواهد شد که اين طرح تا سه ماه آينده به پايان مي‌رسد.
تاثير بارش‌ها بر وضعيت درياچه
بارش‌هاي اخير باعث شد درياچه اروميه با داشتن 2.5 ميليارد متر مکعب آب، وضعيت نويدبخشي داشته باشد. اين بارش‌ها و رهاسازي آب و تامين حق‌آبه درياچه، وضعيت آن را نسبت به سال گذشته در شرايط بهتري قرار داده است. به گزارش منابع معتبر، وضعيت درياچه اروميه بهبود يافته و اخبار خوشي از حال آن مخابره شده است.
تغييرات وسعت درياچه
در حال حاضر، وسعت درياچه اروميه به 1300 کيلومتر مربع رسيده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 170 کيلومتر مربع افزايش داشته و نسبت به ابتداي سال آبي 1402، 686 کيلومتر مربع بيشتر شده است. اين افزايش وسعت به‌دليل بارش‌هاي اخير و رهاسازي آب از سد‌ها بوده است.
رهاسازي آب از سد مهاباد
رهاسازي 115 ميليون متر مکعب آب سد مهاباد به پيکره درياچه اروميه نيز نقش مهمي در بهبود وضعيت درياچه داشته است. در حال حاضر، ورودي آب به سد مهاباد 20 متر مکعب در ثانيه است و حجم آب ذخيره شده پشت مخزن سد به 174 ميليون متر مکعب رسيده است. اين مقدار نسبت به سال گذشته افزايش چشمگيري داشته است.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از خبرگزاري دانشجو، با توجه به داده‌هاي ارائه شده، مي‌توان نتيجه گرفت که بارش‌هاي اخير و آزادسازي آب از سد‌ها تأثير قابل‌توجهي بر بهبود وضعيت درياچه اروميه داشته‌اند. افزايش تراز و حجم آب درياچه و نيز افزايش وسعت آن نشان‌دهنده بهبود شرايط اکولوژيکي اين درياچه است. همچنين، اجراي طرح‌هاي انتقال آب مانند پروژه کاني سيب نيز نقش مهمي در تأمين آب مورد نياز درياچه و احياي آن خواهد داشت. براي حفظ اين روند مثبت، لازم است که برنامه‌هاي مديريتي مناسب ادامه يابد و منابع آبي به صورت بهينه مديريت شوند.

منبع :