مردم در فاز دوم نجات درياچه اروميه چه نقشي دارند

گروه اجتماعي:مردم و سازمان‌هاي مردم‌نهاد، حلقه‌هاي گمشده فرآيند احياي درياچه اروميه هستند؛ بر اساس داده‌هاي موجود، در صورت عدم نقش‌آفريني مردم و سازمان‌هاي مردم‌نهاد در روند احياي اين اکوسيستم بي نظير، ديگر نمي‌توان روزهاي خاطره انگيز و پرآب نگين فيروزه‌اي ايران را به تماشا نشست.

مردم و سازمان‌هاي مردم‌نهاد، حلقه‌هاي گمشده فرآيند احياي درياچه اروميه هستند، بر اساس داده‌هاي موجود، در صورت عدم نقش‌آفريني مردم و سازمان‌هاي مردم‌نهاد در روند احياي اين اکوسيستم بي نظير، ديگر نمي‌توان روزهاي خاطره انگيز و پرآب نگين فيروزه‌اي ايران را به تماشا نشست، محمدصادق معتمديان، استاندار آذربايجان‌غربي و دبير کارگروه ملي نجات درياچه اروميه چندي پيش اظهار داشت: با مردمي‌سازي احياي درياچه، از ظرفيت سازمان‌هاي مردم نهاد و تشکل‌ها استفاده خواهد شد.محمد کوهاني، دبير شبکه ملي تشکل‌هاي محيط زيستي جوانان کشور اظهار کرد: طبق استانداردهاي بين‌المللي از آب‌هاي تجديد‌پذير يک حوضه آبريز، نهايتاً 40 درصد را مجاز به استفاده هستيم، با استفاده بيش از حد، به طبيعت خود ضربه خواهيم زد و سرزمينمان را به سمت ناپايداري سوق خواهيم داد.
حدود 80 درصد منابع آب تجديدپذيرِ حوضه آبريز درياچه اروميه مصرف مي‌شود
وي اضافه کرد: در حال حاضر، ما در حوضه آبريز درياچه اروميه، حدوداً استفاده بالاي 80 درصد آب تجديد‌پذير را داشته و به همين خاطر تامين حقآبه درياچه اروميه که حدود 3 ميليارد متر مکعب است، ميسر نمي‌شود، نتيجتاً هر ساله آب درياچه کم شده و يا حتي اگر کم هم نشود زياد نمي‌شود و در کم‌ترين مقدار ممکن خود باقي مي‌ماند، با اين شرايط مي‌توان تنها به گفتن جمله «درياچه اروميه هنوز زنده است» اکتفا کرد.محمد کوهاني تصريح کرد: براي رفتن به سمت احيا، بايد در مصرف آب‌هاي تجديدپذير از ميزان 80 درصد به بالا، به زير 40 درصد يا حداقل نزديک به 50 درصد برسيم تا بتوانيم بگوييم که منطقه پايداري داشته و درياچه اروميه را مي‌توانيم زنده نگه داريم و حتي احيا کنيم. دبير شبکه ملي تشکل‌هاي محيط زيستي جوانان کشور ادامه داد: در اين شرايط حتي با وجود تلاش‌هاي استاندار محترم که دبير کارگروه ملي نجات درياچه اروميه نيز هستند، مبني بر دادن حقآبه درياچه اروميه از اکثر رودخانه‌ها، شاهد هستيم که علي رغم بالا بودن تراز آب درياچه نسبت به سال گذشته و داشتن سال آبي پر بارش نسبت به ميانگين بلندمدت، هنوز هم شاهد افزايش اساسي و چشمگير در آب درياچه اروميه نيستيم.
سهم آب کشاورزي بيشترين تاثير را در احياي درياچه اروميه دارد
وي تاکيد کرد: تمامي مسأله‌هاي ياد شده حکايت از اين دارد که علاوه بر آب رودخانه‌ها که به سمت درياچه روانه مي‌شود، سهم آب کشاورزي نيز بيشترين تاثير را دارا بوده و حوزه کشاورزي بايد مصرف خود را کاهش دهد، در غير اين صورت، با توجه به نياز محصولات کشاورزي به آب، اگر استاندار يا هر مسئول دلسوز ديگري، حقآبه درياچه را تا نهايت حد ممکن به سمت درياچه هدايت کند، باز هم نهايتاً اين ميزان آب فقط مي‌تواند درياچه را زنده نگه داشته و نمي‌تواند آن را احيا کند.
تقويت اقتصاد غيرآب‌بر منطقه با جذب توريست
کوهاني خاطرنشان ساخت: نقش سازمان‌هاي مردم‌نهاد اين بوده که با توجيه مردم و مسئولان و با بالا بردن آگاهي، به کاهش برداشت آب در حوزه کشاورزي و مصرف، کمک کنند تا نهايتاً همگي ما بتوانيم با سوق دادن بخش اقتصاد اين منطقه به کارهاي غير آب‌بر از جمله جذب توريست، احياي درياچه را رقم بزنيم.وي در پايان اذعان کرد: لازمه‌ تقويت صنعت توريسم منطقه درياچه اروميه، اين است که مکان‌هايي که داريم را از حداقل امکانات بهره‌مند ساخته و به دور از آلودگي‌ها مخصوصاً آلودگي‌هاي زيست محيطي نگه داريم، در راستاي اين هدف، سازمان مردم‌نهاد پيشتازان انديشه نو طي اقدامي داوطلبانه و در مشارکت با اقشار مردم، اقدام به پاکسازي ساحل درياچه اروميه نموده است.
نياز به يک مديريت زيست‌بوم از پايين به بالا داريم
دکتر کامران زينال‌زاده، رئيس پژوهشکده مطالعات درياچه اروميه و هيأت علمي دانشگاه اروميه نيز در اين باره افزود: کاهش مصرف آب کشاورزي در حوضه و کمک به سيستم‌هاي کشاورزي و روستايي پايدارتر، مولدتر و مقاوم‌تر در برابر تغييرات آب و هوايي با تأثير مثبت بر محيط‌زيست و به‌طور کلي تعادل آب (ورودي-خروجي) تنها با مشارکت کشاورزان امکان‌پذير است، در اين ارتباط نياز به يک مديريت زيست بوم از پايين به بالا بوده که بستري را براي مشارکت کشاورزان در سياست‌هاي بخش آب و کشاورزي برقرار مي‌نمايد.وي عنوان کرد: پژوهشکده مطالعات درياچه اروميه با همکاري سازمان خوار و بار کشاورزي(سازمان فائو)، در سه سال گذشته طرح مشارکتي و کم‌نظيري را براساس چهار معيار حاکميت، خودمختاري، يکپارچگي و نياز‌گرايي در يک منطقه پرمصرف آب درحوضه آبريز درياچه اروميه اجرا نموده که نتايج اين طرح نشان مي‌دهد با جلب مشارکت‌هاي مردمي و افزايش آگاهي و ارتقاء معيشت کشاورزان، مي‌توان توسط زارعين و باغداران منطقه، تا 46 درصد در مصرف آب زراعي صرفه‌جويي نمود.
برنامه‌ريزي مشارکتي اقدامات محلي با کشاورزان ضامن احياي درياچه اروميه
دکتر کامران زينال‌زاده يادآور شد: برنامه‌ريزي مشارکتي اقدامات محلي با کشاورزان به منظور مصرف بهينه آب و ارتقاء معيشت کشاورزان، پشتوانه و تضمين‌کننده برنامه احياي درياچه اروميه است، مديريت پايدار آب در حوضه آبريز درياچه اروميه از طريق اجراي برنامه تاب‌آور در برابر تغيير اقليم و بامشارکت جوامع محلي و مردم‌نهاد امکان‌پذير است.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از فارس، وي اضافه کرد: بدون برنامه‌ريزي مشارکتي جوامع محلي و ارتقا معيشت کشاورزان، صرفه‌جويي آب در اين حوضه آبريز بحراني، از لحاظ آب و ساير حوضه‌هاي آبريز کشور امکان‌پذير نبوده و بررسي تجربيات حاصل از تلاش‌هاي صورت گرفته براي احياي منابع آب، بيانگر اين واقعيت است که عدم توجه به مديريت يکپارچه منابع آب و اجراي راهکارهايي با تمرکز بر محوريت عرضه آب (بجاي مديريت تقاضاي آب) از دلايل اصلي ناموفق بودن اين تلاش‌ها بوده است.رئيس پژوهشکده مطالعات درياچه اروميه دانشگاه اروميه، در پايان تاکيد کرد: باتوجه به اينکه آب قابل توجه جديدي براي در دسترس بودن وجود ندارد، براي ايجاد تعادل بين منابع و مصارف آب، نياز به کاهش مصرف آب است.

منبع :