ساختمان شهرباني
1398/10/09
گروه تاريخي: در حال حاضر اين بنا با نام سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اروميه واقع در استان آذربايجانغربي،شهرستان اروميه و به نشاني ميدان انقلاب مربوط به دوره پهلوي اول با مالکيت دولتي در تاريخ 1379/04/22 و با شماره ثبتي 2761 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
قبلاً مالك اين بنا نيروي انتظامي ناحيه آذربايجان غربي بوده که در اوايل سال 1385 از طرف سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان آذربايجان غربي خريداري شد و در حال حاضر در مالکيت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اروميه قرار دارد.
اين ساختمان كه قدمتي 70 ساله دارد در سالهاي آخر سلطنت پهلوي اول 1316-1315 به بعد به فاصله دو سه سال بعد از احداث ساختمان شهرداري، ساختمان شهرباني (نظميه سابق) توسط »ملا اوستا« (معمار ساختمان شهرداري) در ضلع شرقي ميدان ايالت اجرا شد.
اين بنا شامل 2 طبقه همكف و اول و يك حجم كوچك در طبقه دوم به احتساب يك زيرزمين كوچك در بخش غربي بنا در زميني به مساحت 2328/22 متر مربع و به زيربناي 1808/69 متر مربع (زيرزمين 77/43 ، همكف 803/16 ، طبقه اول 803/63 و طبقه دوم 124 متر مربع ) اجرا شده است.
بنا داراي يك ورودي اصلي در جبهه غربي و يك ورودي درجه دوم در جبهه شرقي است. در هريك از اين دو جبهه يك ورودي فرعي تر نيز وجود دارد.
ورودي اصلي بنا از طريق عناصر خطي و صفحه اي معماري كه خود را به صورت ستون و بالكنهاي پيش آمده نشان داده اند و از طريق چند پله عريض در مركزي ترين نقطه نماي شمالي- غربي تعريف شده است. علاوه بر ورودي اصلي، اين بنا ارتباط خود را با خيابان امام در جبهه شرقي و خيابان اميني در جبهه غربي از طريق ورودي فرعي ديگري نيز ممكن ساخته است.
مصالح عمده بكار رفته در اين بنا ، آجر، چوب و سنگ، و ملات بكار رفته در آن شفته آهك و استراكچر سقف آن نيز چوبي و پوشش بيروني سقف شيرواني مي باشد. داراي ظاهري ساده است و تزئينات آن عمدتاً در قالب قاب پنجره ها خلاصه مي شود. جنس درب و پنجره ها تماماً از چوب بوده و تناسبات پنجره ها در نما عمدتاً بصورت مستطيل كشيده است كه بصورت عمودي در نما قرار گرفته‌اند.
در پلان ساختمان شهرباني راهرويي با عرض 3 متر دسترسي به تمام فضاهاي كوچك را امكان پذير مي‌سازد و يك شكست متقارن 115 درجه در هندسه پلان باعث ايجاد تنوع در اين راهرو يكدست شده است. گستردگي پلان در طول يك محور باعث شده تمام فضاها بتوانند از نور مستقيم استفاده نمايند.
قبل از مرمت اين بنا در سال 1385، بيشترين سطح مصالح نما را سيمان سفيد شكل مي داد و قابهاي اطراف پنجره ها با رنگ سبز رنگ آميزي شده بود ولي در مرمتهاي اخير اين پوشش حذف و به فرم اوليه بازسازي شد.
نماي شمالي- غربي كه سطح قابل توجهي از ميدان انقلاب را به خود اختصاص داده نماي اصلي بنا محسوب مي‌شود.
نماي غربي و نماي شرقي به طور كل در يك موقعيت نسبتاً مساوي قرار دارند ولي قرارگيري جداره شرقي در خيابان امام كه از مهمترين شريانهاي شهري مي باشد برتريهاي نماي شرقي را به غربي مشخص مي‌سازد.
منبع :