خشکسالي، معضلي که اردبيل همچنان گرفتار آن است

گروه گزارش: گرچه بارش‌هاي پارسال و بهار امسال در کشور مطلوب بود اما در استان اردبيل کمبود بارش‌ها همچنان موجب تداوم خشکسالي شده و مديريت مصرف و صرفه‌جويي آب مورد تاکيد کارشناسان و مسوولان است.

گروه گزارش: گرچه بارش‌هاي پارسال و بهار امسال در کشور مطلوب بود اما در استان اردبيل کمبود بارش‌ها همچنان موجب تداوم خشکسالي شده و مديريت مصرف و صرفه‌جويي آب مورد تاکيد کارشناسان و مسوولان است.
 مرکز ملي خشکسالي سازمان هواشناسي کشور فروردين ماه امسال اعلام کرد که از ابتداي سال آبي جاري تاکنون، بارش‌هاي چند استان کشور از جمله استان اردبيل نسبت به ميانگين بارش هاي بلندمدت کاهش داشته است.
بنا به اعلام  اين مرکز ،استان اردبيل به همراه تعدادي از استان‌هاي ديگر از جمله چهارمحال و بختياري، کهگيلويه و بويراحمد، کرمانشاه و خراسان شمالي طي سال آبي جاري در حالي با کاهش بارندگي مواجه است که متوسط بارش‌هاي کل کشور با نزول رحمت آسماني، 42 ميليمتر بيش از بارندگي بلندمدت مي‌باشد.
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل نيز با بيان اينکه مقادير بارش بر اساس آمار 24 ايستگاه مبناي مستقر در نقاط مختلف گستره استان، همه روزه رصد، اندازه‌گيري و ثبت مي‌شود، افزود: تا 11 ارديبهشت ماه سال آبي 99--98 متوسط بارش در استان 229 ميلي‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه متوسط بلندمدت هشت ميلي‌متر کمتر و حدود سه درصد کاهش را نشان مي‌دهد.عباس جنگي مرني گفت: در حال حاضر متوسط بارش در سطح کشور برابر 289 ميلي‌متر بوده که 70 ميلي‌متر نسبت به مدت مشابه بلندمدت کشوري افزايش را نشان مي‌دهد.
وي اظهارداشت: بر اساس آمار مرکز ملي خشکسالي و مديريت بحران، استان اردبيل، در بين 31‌ استان از نظر آمار مقايسه‌اي بارش‌هاي رخداده تا10 ارديبهشت ‌ماه99، در جايگاه 25 کشور قرار گرفته است.
وي افزود: از نظر بارندگي استان اردبيل در مقايسه با استان‌هاي واقع در شمال‌غرب کشور شامل استان‌هاي آذربايجان‌شرقي آذربايجان‌غربي، زنجان که به لحاظ  اقليمي در شرايط نسبتا مشابهي مي‌باشند، در جايگاه چهارم قرار دارد.در کنار کاهش بارش‌ها ، فقدان مديريت مناسب مصرف آب و  عدم صرفه‌جويي در مصرف آب در حوزه هاي کشاورزي و شرب باعث تداوم خشکسالي در اين استان و کاهش ذخاير آب‌هاي زير زميني و نيز خشک شدن بسياري از رودخانه‌ها و چشمه‌ها شده است. به گفته کارشناسان، عوامل مختلفي در سال‌هاي گذشته باعث کمبود آب در استان اردبيل شده که از جمله آن مي‌توان به کاهش محسوس بارش‌ها  برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني، حفر چاه_هاي غيرمجاز، برداشت‌هاي اضافه از چاه‌ها براي مصرف در کشاورزي و فقدان صرفه‌جويي در مصرف آب شرب اشاره کرد.مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل با بيان اينکه دشت اردبيل با کمبود آب زير زميني مواجه است، افزود: مصرف آب در اين دشت آنقدر زياد بوده که سهم پنج سال آينده را نيز شامل مي‌شود.
وي بيان‌کرد: تنها راه جلوگيري از استفاده غيرمجاز از منابع آب در اين دشت، عمل به قانون و تنگ کردن فضاي سوء‌استفاده براي قانون‌شکنان است.وي با بيان اينکه مصرف بي‌رويه و غيرعلمي از منابع آبي بويژه در بخش کشاورزي حجم زيادي از آب را هدر داده و از ذخاير آن مي‌کاهد ، اضافه‌کرد: با وجود خشکسالي چند سال اخير و کاهش منابع  مصرف بي‌رويه آب در اين استان همچنان وجود داشته و اين امر نگران‌کننده است.جنگي مرني اضافه‌کرد: دشت‌هاي منطقه به خاطر مصرف بي‌رويه در بخش کشاورزي آسيب جدي ديده اما دولت با اجراي طرح تعادل‌بخشي توانسته تا حدي جلوي اين مشکل را بگيرد.
20درصد آب شرب در استان اردبيل هدر مي‌رود
اکبر بهنامجو ،استاندار اردبيل در اين باره گفت: در استان اردبيل بيش از 20 درصد آب شرب هدر مي‌رود و مردم بايد با فرهنگ‌سازي چگونه مصرف کردن آب، آينده فرزندان خود را تضمين کنند.
وي اظهارداشت: امروزه بحث تامين آب شرب سالم يکي از دغدغه‌هاي بزرگ دولت است و بايد با برنامه‌ريزي صحيح و مديريت مناسب به سمت کاهش مصرف حرکت کنيم.بهنامجو با بيان اينکه سالانه 15 هزار به تعداد مشترکين آب در استان اضافه مي‌شود گفت: با افزايش جمعيت شهري و کاهش منابع آبي تنها راه چاره مديريت آب، بهينه مصرف کردن و فرهنگ‌سازي اين موضوع است.
برداشت‌هاي بي‌رويه ،عامل کاهش ذخاير آبي اردبيل
خليل نيکشاد ،رييس سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل هم گفت: برداشت‌هاي بي‌رويه از منابع آب زيرزميني سبب کاهش ذخاير آبي اردبيل شده و هم‌اکنون شاهد کاهش ذخاير آبي در استان مي‌باشيم.
وي با اشاره به اين که در حال حاضر به دليل خشکسالي‌هاي متعدد شاهد کاهش چشمگيري آب در پشت سد و سفره‌هاي زيرزميني هستيم بيان‌کرد: بايد راه‌حل اساسي در راستاي رفع مشکل کم‌آبي انديشيده  شود تا بتوانيم در راستاي رفع مشکلات خشکسالي اقدام جدي داشته باشيم و به اهداف خود در اين زمينه جامه عمل بپوشانيم.
او اضافه‌کرد: استفاده از روش‌هاي نوين آبياري و اصلاح الگوي کشت و طرح کشت جايگزين و استقاده از ارقام کم‌آب در استان به عنوان يک اولويت اساسي بايد در استان به يک امر نهادينه و فراگير تبديل شود تا بتوانيم به تمامي اهداف خود در اين زمينه دست يابيم.نيکشاد گفت: ارائه تسهيلات کم‌بهره به کشاورزان در راستاي اجراي طرح آبياري از برنامه‌هايي است که از چندين سال گذشته به دنبال نهادينه‌سازي آن هستيم که بايد با فرهنگ‌سازي مناسب در اين زمينه بتوانيم مديريت مصرف آب در بخش کشاورزي را محقق کرده و سيستم‌هاي آبياري را از حالت سنتي خارج کنيم.وي افزود: با توجه به اين که شاهد کاهش ذخاير آبي در سطح استان هستيم و اين موارد نشات گرفته برداشت‌هاي بي‌رويه از منابع آب زيرزميني است که بايد در اين زمينه برنامه‌ريزي‌هاي مناسب و اساسي تدوين شود تا بتوانيم به خروجي‌هاي مورد انتظار دست يابيم.
افزايش مصرف آب پس از شيوع بيماري کرونا
همزماني شيوع کرونا با پايان سال 98 موجب افزايش قابل توجه مصرف آب در اغلب مناطق استان اردبيل شد که اين رويه همچنان تداوم داشته و نگراني‌ها با توجه به فرارسيدن فصل تابستان که بر اساس پيش‌بيني‌ها فصلي گرم‌تر از سال‌هاي گذشته خواهد بود، در حال افزايش مي‌باشد.اواخر اسفندماه گذشته مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل از افزايش 20 درصدي مصرف آب شرب مرکز استان از سد يامچي خبر داده بود.
اقدامات و بايدها در مديريت مصرف آب
 کارشناسان معتقدند براي حفظ و افزايش ذخيره آب در پشت سدها و نيز منابع زيرزميني تغيير الگوي کشت، تغيير روش آبياري، استفاده از گونه‌هاي کشاورزي کم مصرف آب، آبياري قطره‌اي و تحت فشار براي افزايش راندمان آبياري اقدامي ضروري است.به گفته آنها  مهم‌ترين عامل در مقابله با  مشکل خشکسالي و کمبود منابع آب ، فرهنگ‌سازي و نهادينه کردن آن در لايه‌هاي مختلف اجتماعي است ضمن اينکه دستگاه‌هاي مسوول نيز مي‌بايست اقدام‌هاي مقابله‌اي خود را افزايش دهند.
آنها مي‌گويند: يکپارچه‌سازي اراضي، کشت گلخانه‌اي و توسعه گلخانه‌هاي صنعتي و کشاورزري در کاهش سهم آب کشاورزي موثر است و در صورت اعمال اين اقدامات مي‌توان سهم آب کشاورزي را کاهش و سهم آب صنعتي را افزايش داد.
مديرعامل شرکت آب‌ منطقه‌اي اردبيل هم با بيان اينکه مديريت مصرف آب در استان ضروري است، افزود: فرهنگ‌سازي در زمينه اصلاح الگوي مصرف آب يکي از راهکارهاي مقابله با مشکل کم‌آبي مي‌باشد.جنگي مرني گفت: با فرهنگ‌سازي مصرف بهينه آب در مدارس و بين دانش‌آموزان و تسري آن به خانواده‌ها مي‌توان گامي مهمي در اين زمينه برداشت.وي اضافه‌کرد: رسانه‌ها نيز در اين زمينه وظيفه مهمي بر دوش داشته و توليد و پخش برنامه‌هاي تاثيرگذار در زمينه مصرف بي‌رويه آب و نتايج فاجعه‌آور آن و نيز ضرورت صرفه‌جويي ضروري است.
وي همچنين بر مهار و مقابله با حفر چاه‌هاي غير مجازو جلوگيري از روند کاهشي سفره‌هاي زيرزميني نيز تاکيد کرد و افزود: اين شرکت در اين زمينه گام‌هاي خوبي برداشته است. رييس جهاد کشاورزي استان اردبيل هم با تاکيد بر ضرورت صرفه‌جويي و مصرف بهينه آب افزود: وزارت جهاد کشاورزي و وزارت نيرو در زمينه آبياري تحت‌فشار و قطره‌اي اقدامات خوبي انجام داده‌اند.
نيکشاد تغيير شيوه کشت و جايگزيني محصولات با آب‌بري کم را از ديگر شيوه هاي مديرت مصرف آب در استان ذکر کرد و گفت: از چند سال پيش کشت اينگونه محصولات از جمله پسته ، زعفران و بادام در استان رواج يافته است. به گفته وي ، جايگزيني روش‌هاي آبياري سنتي با روش‌هاي نوين نيز در استان سرعت گرفته و اين استان هم‌اکنون از جمله استان‌هاي برتر کشور در اجراي طرح‌هاي آبياري قطره‌اي مي‌باشد.در اين حال افزايش کشت گلخانه‌اي که در مقايسه با شيوه‌هاي ديگر کشت نياز آبي کمتري دارد نيز در استان در حال گسترش بوده و به گفته معاون هماهنگي امور اقتصادي استاندار اردبيل اين استان در ساخت و ساز گلخانه با کسب جايگاه سوم کشوري تحول بزرگي در اين بخش ايجاد کرده است.
ارژنگ عزيزي افزود: هدف‌گذاري 350 هکتار توسعه شهرک‌هاي گلخانه‌اي در سال جديد با هدف ايجاد اشتغال مولد و پايدار براي سه هزار و 500 نفر به صورت مستقيم در کنار صرفه‌جويي در مصرف آب و افزايش توليدات محصولات گلخانه‌اي استان و ايجاد زنجيره ارزش از محور برنامه‌هاي بخش توسعه گلخانه‌هاي استان در سال جهش توليد است.
رييس سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل هم گفت: احداث و بهره‌برداري از 160 هکتار گلخانه انقلابي بزرگ در توسعه گلخانه در استان بشمار مي‌رود.خليل نيکشاد افزود: کسب جايگاه سوم کشوري در احداث و توسعه گلخانه‌ها و جذب بيش از 20 درصد منابع صندوق توسعه ملي کشور در بحث توسعه گلخانه‌ها از افتخارات بخش کشاورزي استان در سال گذشته است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،او گفت: توسعه شهرک‌هاي گلخانه‌اي استان در سال جهش توليد به ميزان حداقل 350 هکتار جزو برنامه‌ها و اولويت‌هاي بخش کشاورزي استان مي‌باشد.وي همچنين بيان‌کرد: ايجاد شهرک گلخانه‌اي در سطح 350 هکتار و احداث شهرک دامپروري در سطح 63.5 هکتار در استان از اولويت‌هاي توسعه شهرک‌هاي کشاورزي در کنار تامين زيرساخت‌هاي آب ، برق و گاز سايرشهرک‌ها مي‌باشد.

منبع :