تالاب‌هاي استان اردبيل ميزبان پرندگان مهاجر

گروه اجتماعي: همزمان با سرد شدن تدريجي هوا در عرض‌هاي شمالي کره زمين، مهاجرت پرندگان به قسمت‌هاي جنوبي شروع شده و استان اردبيل نيز به روال ساليان قبل پذيراي هزاران بال از انواع پرندگان مهاجر است. "مهاجرت" دوره مهم و اساسي از چرخه زندگي پرندگان مهاجر بوده و همه ساله ميلياردها پرنده در سراسر جهان به صورت گروهي و با تحمل سختي‌هاي فراوان و تلفات گسترده جمعيت، اين دوره را سپري مي‌کنند.

گروه  اجتماعي: همزمان با سرد شدن تدريجي هوا در عرض‌هاي شمالي کره زمين، مهاجرت پرندگان به قسمت‌هاي جنوبي شروع شده و استان اردبيل نيز به روال ساليان قبل پذيراي هزاران بال از انواع پرندگان مهاجر است. "مهاجرت" دوره مهم و اساسي از چرخه زندگي پرندگان مهاجر بوده و همه ساله ميلياردها پرنده در سراسر جهان به صورت گروهي و با تحمل سختي‌هاي فراوان و تلفات گسترده جمعيت، اين دوره را سپري مي‌کنند.
فرايند مهاجرت پرندگان همه ساله به صورت رفت و برگشت انجام مي شود. به طوري که پس از بلوغ جوجه‌ها و همزمان با سرد شدن مناطق شمالي و کاهش منابع غذايي، پرندگان به مناطق گرم‌تر مهاجرت مي‌کنند و با گرم‌ شدن هوا، اين مهاجرت نهايتاً به بازگشت آنها به مناطق سردسير شمالي منجر شده و به تخم‌گذاري و جوجه‌آوري مي‌انجامد.
50 درصد گونه‌هاي پرندگان کشور در اردبيل سرشماري شده است
استان اردبيل با توجه به وضعيت توپولوژيکي و اختلاف سطح زياد (از زمين‌هاي پست مغان و حاشيه قزل‌اوزن تا قله سبلان) ، اختلاف عرض جغرافيايي شمال و جنوب استان داراي 52 تالاب و منابع آبي با ارزش زيستگاهي به مساحت 12 هزار و 254 هکتار است که تنوع پوشش گياهي و جانوري بسيار گسترده‌اي دارد.با وجود اينکه مساحت استان فقط حدود يک درصد مساحت کشور را تشکيل مي‌دهد، حدود 50 درصد تنوع گونه‌اي پرندگان کشور در استان اردبيل رصد يا سرشماري شده است.علاوه بر اين اردبيل به لحاظ نزديکي جغرافيايي به سواحل درياي خزر و با داشتن تالاب‌ها وآبگيرهاي مناسب، در يکي از مسيرهاي مهاجرتي اصلي پرندگان در کشور قرار دارد به طوري که همه ساله شاهد مهاجرت گونه‌هاي متفاوت پرنده به اين استان هستيم.
انواع پرندگان مهاجر آبزي و کنار آبزي استان اردبيل
بر اساس آخرين سرشماري ( سال 1401 ) در مجموع بيش از 15 هزار و 100 قطعه در سايت‌هاي اصلي استان شامل تالاب سد ميل و مغان رود ارس ، تالاب شورابيل ، تالاب ملااحمد ، تالاب تپراق کندي، سد سبلان، سد قره قيه، سد احمدبيگلو، سد مزرعه جهان، سد گيلارلو، سد کله سر، سد سامبور، ، تالاب پيله سهران، سد يامچي، بند الماس، سقزچي، پته خور، سربند، نئور، درياچه شهرک و کمي‌آباد سرشماري شده است.مديرکل حفاظت از محيط زيست استان اردبيل در اين رابطه گفت: استان اردبيل به خصوص شهرهاي شمالي مانند پارس‌آباد و اصلاندوز در مسير مهاجرت پرندگان قرار دارد و تعداد زيادي از گونه‌هاي مختلف پرنده در تالاب‌ها، آب‌بندها، شاليزارها، حاشيه رودخانه ‌ها و مزارع براي استراحت و زمستان‌ گذراني فرود مي‌آيند.حسن قاسم‌پور با بيان اينکه پارسال بيش از 15 هزار بال پرنده مهاجر آبزي و کنار آبزي در تالاب ها و آبگيرهاي استان سرشماري شدند، افزود: غاز خاکستري، غاز پيشاني سفيد کوچک و بزرگ، زنگوله بال، خوتکا، پليکان خاکستري، قوي فرياد کش، اردک تاجدار، اردک سرسبز، اردک ارده‌اي، اردک سر حنايي، کفچه نوک، پاشلک، انواع آبچليک‌ها و حواصيل‌ها، کشيم کوچک، چنگر، باکلان کوچک و باکلان بزرگ از جمله پرندگان مهاجر استان اردبيل هستند.وي اضافه کرد: استان اردبيل 18 سايت سرشماري پرندگان دارد و بر اساس سرشماري‌هاي سال‌هاي اخير بيشترين جمعيت پرندگان شمارش شده به سايت‌هاي ميل مغان، تپراق کندي و شورابيل اختصاص دارد.مديرکل حفاظت از محيط زيست استان اردبيل اضافه کرد: هر ساله به منظور برآورد جمعيت و تنوع گونه‌ها، مقايسه جمعيت و تنوع پرندگان موجود در هر يک از مناطق تالابي، توصيف تغييرات حاصله در اندازه جمعيت و پراکنش جمعيت‌هاي پرندگان مهاجر آبي در راستاي مديريت بهينه و حفاظت از پرندگان مهاجر و ارزيابي اهميت هر يک از سايت‌ها پرندگان مهاجر سرشماري مي‌شود.
قاسم‌پور ادامه داد: به دليل تشديد اقدامات حفاظتي و پايش و اقدامات مديريتي احيا و ساماندهي که توسط حفاظت محيط زيست استان در سطح تالاب‌ها به ويژه تالاب‌هاي نوار مرزي و مناطق حفاظت شده صورت گرفته است، شاهد رشد چشمگير مهاجرت پرندگان هستيم و اميدواريم با اجراي طرح مديريت جامع تالاب در تالاب‌هاي مهم استان، شاهد افزايش شمار پرندگان مهاجر در استان باشيم.وي گفت: مهاجرت پرندگان در حفظ بقاي حيوان، ثبات اکولوژيک زيستگاه‌ها و تنوع زيستي مناطق داراي نقش حياتي بوده و علاوه بر اين داراي ارزش گردشگري طبيعي (اکوتوريسم) نيز است و به همين دليل روز جهاني پرندگان مهاجر فرصتي براي ترغيب مردم به مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر است.
نقش پرندگان مهاجر در حفظ تعادل و توان اکولوژيکي
رييس اداره حفاظت و مديريت حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست استان اردبيل هم با اشاره به نقش پرندگان مهاجر در پايداري اکوسيستم?ها، گفت: بدون شک هر موجود زنده?اي که وارد يک اکوسيستم مي?شود، با تغذيه و زاد و ولد بر روي تعادل اکولوژيکي آن اکوسيستم تاثير مي?گذارد.علي لطيفي افزود: اگر پرندگان مهاجر وارد اکوسيستم تالاب نشوند و يا اين اکوسيستم آمادگي ميزباني از پرندگان مهاجر را نداشته باشد، نه تنها تعادل اکولوژيکي تالاب بر هم مي‌خورد، بلکه شاهد افزايش جمعيت حشرات و کرم‌ها و دوزيستان و موش?ها و مارها خواهيم بود، زيرا مهاجران تالاب از اين گونه?ها تغذيه مي?کنند و دشمن طبيعي آنان از بين مي?رود لذا هرگونه دست?اندازي و تغيير در اکوسيستم مي?تواند نتايج منفي، خطرناک و گاه غير قابل برگشت داشته باشد.
وي با اشاره به نقش پرندگان مهاجر در کنترل برخي از گونه?هاي گياهي و جانوري، اظهار کرد: زنجيره?هاي غذايي و تعادل اکولوژيکي يک محيط طي قرن?ها شکل گرفته و بسيار پيچيده و در هم تنيده هستند لذا حذف هرگونه گياهي و جانوري بر کل اکوسيستم اثر مي?گذارد.به گفته رييس اداره حفاظت و مديريت حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست استان اردبيل، شکار و خشک شدن تالاب‌ها از جمله عواملي است که جان پرندگان مهاجر را تهديد مي‌کند.
تبعات زيست محيطي کاهش مهاجرت پرندگان
کارشناسان معتقدند کاهش تعداد پرندگان مهاجر در بلندمدت به ميزان و حتي کيفيت محصولات کشاورزي هم تاثير مي‌گذارد، چرا که افول مهاجرت پرندگان باعث کاهش رشد فيتوپلانکتون ها و مواد مغذي خاک مي‌شود که کوددهي زمين را افزايش خواهد داد و همچنين سبب افزايش انگل ها و آفات گياهي بر محصولات کشاورزي خواهد شد.آنها همچنين بر اين باورند، با کاهش پرندگان مهاجر شاهد افزايش انگل ها و آفات گياهي خواهيم بود که براي شهروندان و کشاورزان خسارت‌آفرين است.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،به اعتقاد صاحبنظران، کاهش تعداد پرندگان مهاجر علاوه بر اينکه اولين نشانه‌هاي کاهش تنوع گونه اي در آينده‌اي نه چندان دور است، بلکه باعث کاهش خدمات زيست محيطي و بافت منطقه در توليدات گياهي در بخش کشاورزي و طبيعي خواهد شد.

منبع :