مرد ايله نامرد

بولگه لر سرويسي:بيرگون واريدي, بيرگوٍن يوْخوْدو.بيرگوٍن ايکي کيشي فهله­ليک سفرينده يوْلداش اوْلدولار. مقصدلري­نين بير اوْلدوغو اوٍچون, يوْلو بيرگه گئتمک قرارينا گلديلر. بير آز گئدندن سوْنرا, بير- بيري­نين آدلاريني اؤيرَنمک ايسته­ينده, بيري اؤزونو مرد قارداش, اوْ بيري ده نامرد قارداش تانيتديردي.

آذربايجان ناغيللاري
بولگه لر سرويسي:بيرگون واريدي, بيرگوٍن يوْخوْدو.بيرگوٍن ايکي کيشي فهله­ليک سفرينده يوْلداش اوْلدولار. مقصدلري­نين بير اوْلدوغو اوٍچون, يوْلو بيرگه گئتمک قرارينا گلديلر. بير آز گئدندن سوْنرا, بير- بيري­نين آدلاريني اؤيرَنمک ايسته­ينده, بيري اؤزونو مرد قارداش, اوْ بيري ده نامرد قارداش تانيتديردي.
بير قدَر گئتديلر, ياواش- ياواش آخشام اوْلدو. گئجه­ني بير يئرده ياتماق و دينجلمک ايسته­ديلر. بوُرادا نامرد قارداش مرد قارداشا دئدي:- مرد قاداش, گل اوّلجه سنين چؤرَ­­کلريندن يئيَک, سوُيوندان  ايچَک, سنينکي توٍکنَندن سوْنرا منيم سوُ- چؤرَ­ييمه باشلاياريق.بونا اينانان مرد قارداش واريني- يوْخونو آرايا قوْيدو. بئله­ليکله هر يئرده آجديلار,  هر يئرده سوساديلار, مرد قارداشين سوُ- چؤرَ­يينه داراشديلار.
 آمما ائله­کي اوْنونکو قوُرتاردي, نامرد قارداش مرد قارداشا نه بير ايچيم سوُ وئردي, نه ده بير پارچا چؤرَک؛ بئله کي مرد قارداش چؤلون اوْتلاريندان يئمه­يه مجبور اوْلدو. اوْنلار بير بيريندن آيريلديلار نامرد قارداش گئتدي, مرد قارداش ايسه بير نئچه گوٍن اوْت  يئيَندن سوْنرا حيسّ ائله­دي کي بوٍتون قوُشلارين و چؤل حئيوانلاري­نين ديليني بيليرنهايت گئجه اوْلدو و گئجه­ني سحر ائله­مک اوٍچون بير کؤهنه دَييرمان دوْغوزلوغوندا ياتماق ايسته­دي.
 ياري گئجه گؤردو اوّلجه بير توٍلکو آرديجا بير قوُرد, داها سوْنرا بير اسلان گليب دوْغوزلوغا گيرديلر و هر بيري بير ياندا اوزاندي. اوْنلار دانيشماغا باشلاديلار.
 بوُ دانيشيقلار آراسيندا, اسلان توٍلکودن سوْروشدو:- توٍلکو قارداش, ايندي سنين آرزون نه­دير؟توٍلکو جاواب وئردي:- بوُ داغين داليسيندا بير سيچان وار و اوْنون چوْخلو قيٌزيلي-گوٍموشو واردي. بوناگؤره ده اوْنا آقچالي سيچان دئيرلر. آقچالي سيچان هرگوٍن, گوٍن چيٌخاندان سوْنرا قيٌزيللاري يوُواسيندان چيٌخاريب, گوٍن قاباغينا دوٍزر و اوْنلارين پاريلداماسيندان کئفه باخار. دئييرم کاش من ده اينسان اوْلايديم, سيچاني اؤلدوروب, قيٌزيللاريني گؤتوره­يديم.سوْنرا اسلان قوُرددان سوْروشدو:- قوُرد قارداش, سنين آرزون نه­دير؟ قوُرد جاواب وئردي: بوُ ياخيندا اوْلان شهرين پاداشاهي­نين بير کار و لال قيٌزي وار. اوْ قيٌزين قولاقلاري­نين و ديلي­نين آچيلماسي­نين درماني بوُ طرفلرده سوٍرو داوار اوْتاران چوْبانين ايتي­نين بئيني­دير کي, گرَک ايتي اؤلدوروب, بئينيني قيٌزين باشينا سوٍرته­لر. هر کس بوُ ايشي گؤره بيلسه, پاديشاه قيٌزيني اوْنا وئره­جک. دئييرم کاش من بير اوْغلان اوْلايديم ايتي آليب, اؤلدورمکله قيٌزين ديليني, قُولاغيني آچاراق, شاها کوٍره­کن اوْلايديم؛ آمما اسلان قارداش, سنين آرزون نه­دير؟اسلان دئدي:- اوْ پاديشاهين شهري­نين يانيندا بير ياخشي زمي­وار کي, پاديشاهين­دير. پاديشاه اؤزو ده بيلمير کي, بوُ زمي­نين آلتي قيٌزيل معدني­دير. دئييرم:- من کاش بني­آدام اوْلايديم و اوْ يئري شاهدان آليب قيٌزيللاريني چيٌخارايديم.
حئيوانلارين ديليني بيلن مرد قارداش بوُ سؤزلري قوُلاغينا ييٌغدي و سحر چاغي حئيوانلار چيٌخيب, گئدندن سوْنرا, چيٌخيب, داغين داليسينا کئچن کيمي, توٍلکونون دئدييي سيچاني گؤردوبير داش گؤتوروب اوْنون اوٍستونه يوُمولدو.
 سيچان يووايا گيرن کيمي, مرد قارداش قيٌزيللاري جيبلرينه دوْلدوروب, چوْبانين يانينا دؤندو. قيٌزيللاردان ايکيسيني وئريب ايتي آلدي و بير آز اوُزاقلاشاندان سوْنرا اوْنو  اؤلدوروب بئينيني چيٌخارتدي. اوْرادان دوٍز- دوْغرو شهره گلدي و اؤزونو حکيم تانيتديردي.
 اوْنو سارايا آپارديلار. بونو گؤرن پاديشاه دئدي:- حکيم باشي, ايندي­يه قدَر اوْتوز دوْققوز حکيم, بوُ قيٌزين چاراسيني تاپابيلمه­دييي اوٍچون منيم دوُستاقخاناما دوٍشوبلر. بو گوٍن سن قيٌزيمين چاراسيني تاپا بيلسن, قيٌزيمي سنه وئريب اوْنلاري دا آزاد ائده­جه­يم. يوْخسا هم اوْنلاري هم ده سني اؤلدوره­جه­يم. باشاريغين يوْخدورسا اوْنلارين قاني­نين تؤکولمه­سينه سبب اوْلما!
نهايت اوْغلان قيٌزين خسته­ليييني توْختاديب اوْنو آلدي. دوُستاقخانادا اوْلان حکيملر ده آزاد اوْلدولار. مرد قارداش­ايله قاديني بير موٍدّت پاديشاهين ساراييندا ياشاياندان سوْنرا, بيرگوٍن پاديشاهين يانينا گليب دئديلر:- قوُربان, اجازه وئرين, بوندان آرتيق سارايدا قالماقلا, سيزه زحمت وئرمه­يه­ک.
شاه: - بوُ سؤزدن قصدينيز نه­دير؟- دئيه سوْروشاندا, اوْغلان دئدي:- شهرين قيٌراغيندا اوْلان زمي­ني منه ساتين, گئديب, اوْرادا بير ائو تيکيب اوْتوارق.پاديشاهين راضيليغيني الده ائدن مرد اوْغلان بير نئچه قيٌزيل پاديشاها وئريب آلتيندا قيٌزيل معدني اوْلان زمي­ني آلدي و گليب قازيب, قيٌزيللاري چيٌخارتدي. قايين­آتاسي اوْلان پاديشاهدان وارلي- دؤولتلي اوْلان مرد قارداش اوْ زمي­ده بؤيوک و گؤزل بير ائو تيکمه­يه باشلادي.
بوُ ايشلَتدييي فهله­لرين امک حاقّيني ايکي قات آرتيق وئريردي, بوناگؤره ده هر يئردن فهله­لر مرد قارداشين ساراييندا ايشله­مه­يه تؤکولوردو.
 ايش اوْ يئره چاتدي کي, نامرد قارداش­ دا اوْرايا فهله­ليگه گلدي. ايش يييه­سيني گؤروب, تانيياندا اوْنا دئدي:مرد قارداش, لاپ دوٍزو من سني چؤلده آج- سوُسوز قوْيوب, گئدنده, سنين اؤلومون گؤزومون قاباغيندا گؤروردوم, نئجه اوْلدو ديري قالدين و ايشي بورايا يئتيردين؟
اوْنون جاوابيندا مرد قارداش نئجه کي اوْلموشدو, هاردان و نئجه بورايا گليب چاتديغيني باشدان- باشا آچيب دئدي. اوْنون سؤزلريني دقّتله دينله­ين مرد قارداش او گوٍن ايشله­ييب, صاباح مرد قارداشين اوْت اوْتلاديغي يئرلرده اوْت اوْتلاماغا گئتدي و اوْت يئيندن سوْنرا, ياتديغي دوْغوزلوغا گيردي.
 تزه­جه ياتميشدي کي, توٍلکو, قوُرد و اسلان دوْغوزلوغا گيرديلر, هره­سي بير بوُجاقدا ياتيب دانيشاندا, اسلان توٍلکودن نه فيکر ائتديييني سوْروشارکن, توٍلکو جاواب وئردييوْلداشلاربونا فيکر ائديرم کي, کئچميشده ده بير گئجه بيز بوُرادا ياتديق, اوْ گئجه­کي دانشيقلاريميزي ائشيدن اوْلوب و سيچاني قوْوب, قيٌزيللاري آپاريبدير.بوُ سؤزو ائشيدن قوُرد دئدي:- هه دوٍزدور, اوْنا گؤره ­ده دئديييم ايتي اؤلدوروب پاديشاهين قيٌزيني خسته­ليکدن قورتاراندان سوْنرا آليبلار.هله قوُرد سؤزون قوُرتايماميشدي کي, اسلان دئدي:- ايندي­ بيلديم کي, پاديشاهين زميسينده­کي خزينه­نين چيٌخاريلماسي­نين سببي بيزيم دانيشيغيميز اوْلموشدور!سؤز بوُرايا چاتاندا توٍلکو دئدي هاردان بيلرسيز کي بوُ گئجه­کي سؤزلريميزي ائشيدن يوْخدور؟ بوُ سؤزو دئييب آياغا قالخدي و دوْغوزلوغونون دالدا بوُجاقلاريني آختاراندا نامرد قارداشي تاپدي.
"حاللاجين يئرينه جولفاني تاپدايان کيمي" مرد قارداشين يئرينه نامرد قارداشي اؤلدورب يئمه­يه حاضيرلاديلار. اسلان قوُردا دئدي:- قوُرد قارداش, بوُ آدامدان هر کيمسه­يه نه يئتيشر بؤل,وئر يئسين!قوُرد اتلريني اؤزونه, قارين باغيرساقلاريني توٍلکويه, سوٍموکلريني ايسه اسلانا وئرنده, اسلان اوْنا آجيقلانيب, دؤنوب توٍلکويه دئدي: توٍلکو, آل سن بؤل!توٍلکو اتلري اسلانين قاباغينا, قارين باغيرساقلاري اؤزونه سوٍموکلري قوُردون قاباغينا يئريدنده, اسلان اوٍزونو توٍلکويه توتوب سوْروشدو:- بوُ پاي بؤلمه­يي کيمدن اؤيرَنميسن؟توٍلکو نامرد قارداشين تيکه- پارچالارينا اشاره ائديب دئدي بوُ "ياتان نامرد قارداشدان".

منبع : فولکور ارومیه