معادن از ارزشمندترين سرمايه‌هاي هر منطقه هستند که در افزايش سرانه درآمد، ارتقاي سطح زندگي مردم و رونق صنايع بسيار اثرگذار هستند.

وضعيت زمين‌شناسي مناطق مختلف باعث ايجاد مواد معدني گوناگون شده که کشف و استخراج هر نوع از انواع و اقسام مواد معدني به رونق اقتصادي و زيرساختي منجر مي‌شود و در اختصاص امکانات رفاهي و اجتماعي به شهرها و روستاهاي اطراف نيز اثرگذار است.

استان زنجان نيز ظرفيت بالايي در حوزه معادن خصوصاً در معادن سنگ‌هاي تزئيني دارد، اما متأسفانه ساز و کار به گونه‌اي نيست که از معادن اين بخش به صورت شايسته بهره‌برداري شود و همچنان همچون گنجي نهفته در دل کوه پنهان مانده‌اند در حالي که مي‌توان درآمد سرشاري را از اين بخش کسب کرد و از سوي ديگر اشتغال را سر و سامان بخشيد.

اما مشکلاتي گريبانگير برخي صاحبان معادن شده که در نهايت سبب غيرفعال شدن آن‌ها و ضرردهي براي استان شده‌اند و نياز به بررسي جدي براي رفع مشکلات را دارند چرا که طبق اعلام نظر کارشناسان اگر در همين سال‌ها اقدام به استخراج ذخيره سنگ‌هاي تزئيني و ارز آوري براي استان نشود در سال‌هاي بعدي اين ذخاير با ارزش، ارزشمندي خود را براي استخراج از دست خواهند داد.

در استان زنجان با اينکه قريب به 75 معدن سنگ تزئيني پروانه بهره‌برداري دريافت کرده و مي‌توانست از ذخيره 75 ميليون تني آن استخراج و استفاده نمايد اما آن‌طور که بايد در اين سال‌ها مورد استقبال و استخراج قرار نگرفته است چرا که از يک سو ماشين‌آلات به کار رفته در معادن فرسوده شده‌اند و کارايي لازم را ندارند از سويي ديگر نيز استخراج برخي سنگ‌هاي تزئيني به دليل اينکه در داخل کشور استقبالي براي استفاده از آن‌ها نمي‌شود، استخراج نشده‌اند و اگر وضعيت به همين منوال ادامه‌دار باشد شايد براي هميشه در دل‌کوه‌ها مدفون بمانند و از اين ظرفيت عظيم هيچ موقع براي پيشرفت استان استفاده نشود.

در اين خصوص مهدي فرامرزي، رئيس امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در گفت‌وگو با تسنيم اظهار داشت: سنگ‌هاي تزئيني جزء سنگ‌هاي معدني و از ذخائر مهم استان و کشور محسوب مي‌شوند و استان زنجان نيز جزو استان‌هاي با ظرفيت در سنگ‌هاي تزئيني است.

30 معدن سنگين تزئيني غيرفعال

وي با بيان اينکه معادن سنگ‌هاي تزئيني در استان شامل معادن گرانيت، تروارتن و مرمريت و سنگ چيني است، افزود: تعداد کل معادن سنگ تزييني استان 75 فقره است که از تعداد مذکور 45 فقره با پروانه بهره‌برداري صادر شده فعال هستند اما مابقي که 30 فقره معدن است به دليل عدم فعاليت و وجود برخي مشکلات پروانه بهره‌برداري ابطال شده و معدن در مرحله مزايده براي واگذاري قرار دارد.

رئيس امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: عمده معادن سنگ‌هاي تزئيني که غير فعال شدند گرانيت هستند. با وجودي که 49 فقره معدن گرانيت در استان پروانه بهره‌برداري گرفته بود اما 19 فقره در حال حاضر غير فعال است. 

وي با بيان اينکه بازار گرانيت در شرايط کنوني رونق گذشته را ندارد و هزينه استخراج اين نوع سنگ تزئيني نيز نسبت به سنگ‌هاي ديگر خيلي بالا است، ادامه داد: از سويي ديگر سليقه بازار به سمت استفاده از تراورتن رفته است؛ ذخيره برخي معادن تمام شده و برخي‌ از معادن نيز کيفيت مناسب براي استخراج نداشته است که همه اين عوامل در کنار فرسوده بودن ماشين‌آلات سبب غيرفعال شدن قريب به نيمي از کل معادن سنگ‌هاي تزئيني در استان شده است. 

فرامرزي با بيان اينکه برخي معادن نيز در منطقه حاج سيران به دليل دسترسي سخت و هزينه استخراج بالا غير فعال شده‌اند، عنوان کرد: با اينکه معادن اين منطقه کيفيت بالايي دارند اما به دليل عدم صرفه اقتصادي براي معدن‌داران غيرفعال شده‌اند با اين وجود در حال حاضر معادن سنگ‌هاي تزئيني در منطقه ابهر و خرمدره فعال هستند.   

وي در ادامه به اشاره به اينکه معادن تراورتن استان عمدتاً فعال هستند و فقط سه معدن غير فعال است، گفت: اين سه معدن نيز به دليل مشکلات مديريتي ابطال شده است.

رئيس امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان با بيان اينکه معادن سنگ‌هاي چيني و مرمريت در دهه هفتاد فعال بودند اما در يک دوره به رکود رفتند، گفت: در حال حاضر بازار اين نوع سنگ‌ها مناسب است و مقرر بود تا طي مزايده اين معادن واگذار شوند. اما در سه سال گذشته به دليل وجود برخي مشکلات در ارتباط با حفظ گونه‌هاي گون و قرارگيري در مناطق حفاظت شده، محيط زيست اجازه استخراج به شش معدن سنگ چيني و مرمريت را نمي‌دهد.

وي با بيان اينکه ميزان ذخيره قطعي معادن سنگ‌هاي تزئيني در استان 75 ميليون تن است، تصريح کرد: ظرفيت استخراج اسمي سالانه معادن سنگ‌هاي تزئيني استان 390 هزار تن است اما سالانه بالاي 50 درصد يعني در حدود 200 هزار تن استخراج واقعي داريم. 

فرامرزي با اشاره به صادرات سنگ‌هاي تزئيني يادآور شد: صادرات سنگ خام تراورتن هم‌اکنون از استان انجام نمي‌شود و اگر صادراتي نيز در گذشته انجام مي‌شد بعد از فراوري بود ولي با شرايط تحريم صادرات به صفر رسيده است. 

اين مسئول گفت: با اينکه در سال 98 و 99 گرانيت به شکل کوپ توسط چين خريداري و صادر مي‌شد اما اين ميزان حتي به 10 درصد استخراج در حد 5 تا 6 هزار تن نمي‌رسيد. 

رئيس امور معادن صنعت معدن و تجارت استان زنجان با ابراز تاسف از اينکه صادرات گرانيت حتي به شکل کوپ و خام نيز براي استان ظرفيت است اما برنامه‌ريزي در اين خصوص وجود ندارد، گفت: ذخيره گرانيت به قدري در استان بالا است که مي‌تواند بعد استخراج و صادرات ارز‌آوري چشمگيري براي استان داشته باشد اما بلا استفاده مانده‌اند. 

وي عنوان کرد: ممکن است چند سال ديگر با ورود مواد مصنوعي استقبالي براي استفاده از گرانيت کلاً وجود نداشته باشد و اين سنگ‌هاي تزييني که مي‌توانند منبع درآمد براي استان باشند همچنان در دل کوه‌ها مدفون بمانند.