نوسازي بافت‌هاي فرسوده مسئوليت اجتماعي دولت و ارتقاي زيست باکيفيت شهروندان

گروه اجتماعي: نوسازي و بازآفريني بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد شهري در استان اردبيل با هدف ارتقاي شاخص‌هاي زيست سالم و با کيفيت شهروندان در شهرهاي مختلف استان در دست اجراست با اين حال حجم و وسعت کار به اندازه‌اي است که عمل به اين مسئوليت اجتماعي ارزشمند نيازمند عزم ملي است. حاشيه نشيني و زندگي در بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد يکي از معضلاتي است که طي دهه‌هاي اخير شهرهاي مختلف کشور از جمله شهرهاي اردبيل با آن دست به گريبان هستند. اغلب کساني که در اين مناطق زندگي مي کنند از روستاها به شهرها مهاجرت کرده اند و از نظر اقتصادي هم با مشکلات عديده اي دست و پنجه نرم مي کنند.

يعقوب شاددل

گروه اجتماعي:  نوسازي و بازآفريني بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد شهري در استان اردبيل با هدف ارتقاي شاخص‌هاي زيست سالم و با کيفيت شهروندان در شهرهاي مختلف استان در دست اجراست با اين حال حجم و وسعت کار به اندازه‌اي است که عمل به اين مسئوليت اجتماعي ارزشمند نيازمند عزم ملي است. حاشيه نشيني و زندگي در بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد يکي از معضلاتي است که طي دهه‌هاي اخير شهرهاي مختلف کشور از جمله شهرهاي اردبيل با آن دست به گريبان هستند. اغلب کساني که در اين مناطق زندگي مي کنند از روستاها به شهرها مهاجرت کرده اند و از نظر اقتصادي هم با مشکلات عديده اي دست و پنجه نرم مي کنند.
از جهاتي ديگر زندگي در مناطق حاشيه اي و بافت‌هاي فرسوده با آسيب‌هاي اجتماعي بيشتري مواجه است. اين مناطق اغلب از نظر زيرساختهاي مختلف بهداشتي و درماني، آموزشي و خدماتي در مقايسه با ساير مناطق شهري از محروميت بيشتري رنج مي‌برند. شايد رفع و برطرف درست صحيح اين معضل جلوگيري از مهاجرت روستاييان و حتي زمينه‌سازي براي مهاجرت معکوس باشد با اين حال واقعيت اين است که به هر دليل اين روند رخ نمي دهد.
از همين روست که نوسازي و احياي بافت‌هاي فرسوده با وجود هزينه‌هاي سنگيني که بر دولت وارد مي کند در مناطق مختلف کشور از جمله استان اردبيل در دستور کار قرار گرفته و تلاش‌هاي زيادي براي ساماندهي بافت‌هاي فرسوده و سامان دادن به سکونتگاه‌هاي غيررسمي شده است اما در عين حال هنوز جاي کار بسيار است و بهبود امور و رفع معضل هم همت بيشتر مسئولان مي‌طلبد.
کارشناسان تخمين مي‌زنند که 30 درصد جمعيت استان اردبيل در بافت‌هاي فرسوده زندگي مي‌کنند، مناطقي که برخي از آنها از امکانات اوليه نيز بي‌بهره است و برخي نيز با وجود داشتن آب و برق و گاز به علت کهنه و فرسوده شدن واحدهاي مسکوني در حد غير قابل اسکان شده‌اند.
بر اساس اعلام مسئولان، در استان اردبيل سکونت‌گاه‌هاي غيررسمي که اغلب داراي بافت‌هاي غيراصولي و فرسوده مي‌باشند در کنار مخاطرات فيزيکي، منشاء آسيب‌هاي اجتماعي نيز بوده و از امکانات زيربنايي نيز به دليل ساخت و ساز غيرقانوني بي‌بهره هستند.
نکته بسيار مهم اينکه بافت‌هاي فرسوده در برابر حوادث طبيعي از قبيل سيل و زلزله بسيار آسيب‌پذير بوده و در صورت بروز چنين اتفاقاتي خسارتهاي وارده به ساکنين اين مناطق بيشتر و عميق‌تر است به همين دليل است که ساکنان بافت‌هاي فرسوده همواره از محل زندگي خود ناراضي بوده و به دنبال فرصتي براي رهايي از آن هستند.عناصر و فضاهاي بافت شهري عمري محدود دارند و با گذشت زمان در اثر فرسودگي تدريجي ناشي از آب و هوا و حوادث طبيعي يا تخريب توسط موجودات زنده و به ويژه اقدامات انساني هميشه نياز به بهسازي و نوسازي دارند.
پيامد فرسودگي بافت که در نهايت به از بين رفتن منزلت آن در اذهان شهروندان منجر مي‌شود، در اشکال گوناگون از جمله کاهش و يا فقدان شرايط زيست پذيري، ايمني و نيز نابساماني‌هاي کالبدي، اجتماعي، اقتصادي و تاسيساتي قابل دريافت و شناسايي است.
شکل‌گيري برخي از محلات و مناطق شهرهاي اردبيل بنا به دلايل متعدد به گونه‌اي است که با ضوابط و معيارهاي شهرسازي و معماري امروز مغايرت دارد، اين بافت به مرور زمان ناکارآمد شده و علاوه بر آن، شبکه تاسيسات شهري آنها نيز فرسوده شده و کارکردهاي خود را از دست مي‌دهد.
گرچه ساماندهي بافت‌هاي فرسوده و توجه به معضل حاشيه‌نشيني بعنوان يک ضرورت و نياز اصلي استان اردبيل مورد توجه مسئولان قرار گرفته و اقدام‌هاي زيادي براي شناسايي مناطق درگير اين معضل و برطرف کردن مشکلات آن انجام شده است اما در عين حال اين را هم بايد پذيرفت که رفع کامل اين معضل نيازمند همت و اراده جدي در سطح استاني و حتي ملي است.
50 طرح بازآفريني با 750 ميليارد ريال اعتبار در استان اردبيل در دست اجرا است
محمد زارع حسين‌زاده معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازي استان اردبيل گفت: 50 طرح نوسازي و بازآفريني شهري در قالب نوسازي محله‌اي با اعتبار 750 ميليارد ريال در استان اردبيل در دست اجرا است.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازي استان اردبيل با بيان اينکه در بحث نوسازي بافت‌هاي فرسوده شهري 2 برنامه در قالب نوسازي محله اي و مردمي سازي در دستور کار قرار گرفته است، گفت: در قالب نوسازي محله اي در شهر اردبيل 25 طرح با 360ميليارد ريال اعتبار، در پارس آباد پنج طرح با اعتبار 110 ميليارد ريال، در مشگين شهر 11 طرح با 165 ميليارد ريال، و در خلخال پنج طرح با 75ميليارد ريال در دست اجراست.
حسين زاده ادامه داد: هدف اصلي از اجراي اين طرح‌ها ارتقاي شاخص‌هاي زيست سالم و با کيفيت شهروندان است تا بهترين شرايط زندگي در همه نقاط شهر فراهم آيد.
معاون مسکن و ساختمان راه‌وشهرسازي استان اردبيل افزود: در قالب اين طرح اجرا و راه اندازي شبکه فاضلاب، احداث مدرسه، مرکز جامع سلامت و کلانتري در حاشيه شهرهاي استان مورد توجه قرار گرفته و با تخصيص اعتبارت لازم اين طرح‌ها به تدريج اجرا و به بهره‌برداري مي‌رسد.
حسين‌زاده روند نوسازي و بازسازي بافت‌هاي فرسوده در استان اردبيل را مطلوب ارزيابي کرد و با اشاره به برنامه دولت براي شتاب بخشي به اين طرح‌ها اظهار کرد: براي احيا و بازسازي واحدهاي فرسوده شهري در اين استان تسهيلات کم‌بهره اختصاص داده مي‌شود و متقاضيان مي‌توانند تسهيلات مورد نظر را از بانک‌هاي عامل دريافت کنند.
يک هزار و 390 هکتار بافت فرسوده در استان اردبيل بايد بازسازي شود
بافت‌هاي فرسوده شهري، بعنوان محلات فرسوده‌اي فضاي شهري داراي مسائل و پيچيدگي‌هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي است .اين محلات از يک سو داراي ريشه‌هاي سکونتي ارزشمند با غناي فرهنگي، اجتماعي و معماري است و از طرف ديگر به جهت فرسودگي شديد، نبود دسترسي مناسب به خدمات شهري و بهداشتي، وجود مشکلات اجتماعي و امنيتي و آسيب‌پذيري در برابر زلزله، سيل و آتش سوزي و نيز عدم تطابق با زندگي امروز شهري و شهرسازي مدرن داراي مشکلات روبنايي و زيرساختي است.
محبوب حيدري مديرکل راه شهر سازي استان اردبيل با بيان اينکه يکهزار و 390 هکتار بافت ناکارآمد شهري در استان اردبيل وجود دارد، افزود: بيش از 30 درصد جمعيت استان اردبيل در بافت ناکارآمد و سکونت‌گاه‌هاي غيررسمي زندگي مي‌کنند بطوري که در اردبيل 20 سکونت‌گاه، در مشگين شهر12سکونت‌گاه ، در پارس آباد 11 و در خلخال هفت محله در قالب سکونت گاه غيررسمي شناسايي شده است.
به گفته اين مقام مسئول، بافت‌هاي ناکارآمد و سکونت‌گاه غيررسمي در اردبيل به ميزان 963 هکتار ، پارس ‌آباد 248 هکتار، خلخال 84 هکتارو مشگين‌ شهر 95 هکتار است که در اولويت بازسازي قرار گرفته‌اند.
حيدري با بيان اينکه 256 هزار نفر از جمعيت استان اردبيل در بافت‌هاي ناکارآمد يا سکونتگاه‌هاي غيررسمي زندگي مي‌کنند، گفت: 30 درصد جمعيت اردبيل33 درصد جمعيت مشگين شهر، 26 درصد جمعيت پارس آباد و 14 درصد جمعيت خلخال در بافت‌هاي فرسوده و ناکارآمد زندگي مي‌کنند.
مديرکل راه وشهرسازي استان اردبيل با بيان اينکه ساماندهي بافت‌هاي فرسوده شهري مورد توجه قرار گرفته است، افزود: دولت تسهيلات کم‌بهره براي ساماندهي بافت‌هاي فرسوده مي‌دهد و راه و شهرسازي هم براي احداث زيرساخت‌هاي آن کمک مي‌کند.
جلوي ساخت و سازهاي غيرقانوني گرفته مي‌شود
سيدکمال الدين ميرجعفريان معاون هماهنگي امور عمراني استاندار اردبيل هم بازآفريني را اقدام مشترک دستگاه‌هاي مرتبط و نيازمند همکاري حوزه‌هاي مختلف دانست و گفت: لازم است کميته‌اي متشکل از دستگاه‌هاي متولي براي استخراج شاخص‌هاي فني و ايمني در روند اجراي نوسازي و بازآفريني تدوين و نکات لازم براي کاهش مخاطرات احتمالي اعمال شود.
معاون استاندار اردبيل همچنين خواستار تشکيل ستاد بازآفريني شهري در شهرستان‌هاي استان شد و گفت: اين جلسات بايد با رياست فرمانداران و حضور شهرداري‌ها و ساير دستگاه‌هاي متولي و مرتبط برگزار و اقدامات پيشگيرانه از جمله جلوگيري از ساخت و ساز در مسيرهاي مخاطره طبيعي و غيرطبيعي اعمال شود.
ميرجعفريان ادامه داد: توجه به اولويت‌ها براي نوسازي و بهسازي بافت‌هاي فرسوده شهري و روستايي در شهرستان‌هاي مختلف بايد مورد توجه قرار گرفته و هماهنگي‌هاي لازم براي بهره‌مندي اهالي از تسهيلات به عمل آيد.
در همين زمينه صديف بدري نماينده مردم اردبيل، نمين ، نير و سرعين در مجلس و عضو کميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي هم گفت: دولت در کنار توليد مسکن انبوه، بايد نسبت به نوسازي بافت‌هاي فرسوده اقدام کند.
وي يادآورشد: با نوسازي خانه‌ها در صورت بروز بلاياي طبيعي خسارات کمتري متوجه مردم مي‌شود، همچنين با اين اقدام، بخشي از کمبود کنوني مسکن در بازار مرتفع خواهد شد.
عضو کميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي با تاکيد بر ضرورت نوسازي بافت‌هاي فرسوده در تمام استان‌ها، گفت: بر اساس آمارها حدود 22 ميليون تا 23 ميليون نفر از مردم در بافت‌هاي فرسوده و مساکن ناپايدار زندگي مي‌کنند که اين نشان دهنده اهميت نوسازي و بهسازي بافت فرسوده است.
نماينده مردم اردبيل، نير و نمين در مجلس شوراي اسلامي ادامه داد: دولت در سال‌هاي اخير براي هدايت مردم و بخش خصوصي به نوسازي بافت فرسوده برنامه‌ريزي گسترده‌اي را داشته و در اين راستا طرح بازآفريني شهري طراحي و اجرايي شد، اما متأسفانه با گذشت چند سال از آغاز اجراي اين طرح، هنوز بازآفريني نتوانسته به اهداف و نتايج مورد نظر برسد.
با توجه به اينکه بخش قابل توجهي از بافت‌هاي ناکارآمد درون محدوده شهري بويژه در مرکز شهرها واقع شده‌اند، ارائه تسهيلات به اين واحدهاي مسکوني بايد در اولويت قرار داشته و محدوده مطالعاتي نيز همه بافت‌هاي ناکارآمد را در برگيرد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، بازآفريني شهري به صورت محله محور بسيار ضروري است، زيرا نوسازي بافت فرسوده در يک منطقه ناپايدار کافي و اثرگذار نيست و اين رويکرد بايد به صورت محله‌اي ديده شود تا يک محله به صورت هدفمند نوسازي شود.

منبع :