مسکن ملي »غرب« و »شرق« زنجان

گروه تاريخي: زنان و مردان ايراني قبل از اسلام، جامه¬‌هاي بلند و گشاد و چين¬‌دار مي ¬پوشيدند و تمايل به حفظ شان و پاکدامني در ايران باستان حتي قبل از ورود اسلام امري ارزشمند بوده و فقط معطوف به زنان نبود. الگوي پوشش، سبک لباس پوشيدن و طراحي لباس از آنجا که يکي از بازارهاي بسيار مهم اقتصادي است و از سوي ديگر با فرهنگ و ارزش هاي جامعه گره خورده است؛ هميشه مورد توجه متخصصان حوزه هاي مختلف قرار داشته و دارد. يکي از مواردي که در امر پوشش مهم است، تبادل الگوهاي پوششي بين فرهنگ هاي مختلف و جوامع در برهه هاي مختلف تاريخي است. مثلا بسياري از تاريخ پژوهان بيان مي دارند که يکي از عوامل مهم بر شکل گيري الگوهاي پوشش در صدر اسلام، سبک لباس هاي ايرانيان است.

زهرا ميرزائي

گروه تاريخي: زنان و مردان ايراني قبل از اسلام، جامه¬‌هاي بلند و گشاد و چين¬‌دار مي ¬پوشيدند و تمايل به حفظ شان و پاکدامني در ايران باستان حتي قبل از ورود اسلام امري ارزشمند بوده و فقط معطوف به زنان نبود. الگوي پوشش، سبک لباس پوشيدن و طراحي لباس از آنجا که يکي از بازارهاي بسيار مهم اقتصادي است و از سوي ديگر با فرهنگ و ارزش هاي جامعه گره خورده است؛ هميشه مورد توجه متخصصان حوزه هاي مختلف قرار داشته و دارد. يکي از مواردي که در امر پوشش مهم است، تبادل الگوهاي پوششي بين فرهنگ هاي مختلف و جوامع در برهه هاي مختلف تاريخي است. مثلا بسياري از تاريخ پژوهان بيان مي دارند که يکي از عوامل مهم بر شکل گيري الگوهاي پوشش در صدر اسلام، سبک لباس هاي ايرانيان است.
با توجه به اهتمام ويژه ايرانيان به فرهنگ و ارزش هاي خود و نيز برخورداري از توانمندي در توليد پارچه و لباس نسبت به ديگر کشورها به ويژه جامعه عربستان، اين امر دور از ذهن نيز نخواهد بود. پس به نظر مي رسد با توجه به پيچيدگي امر پوشش در دنياي مدرن امروزه به بررسي سبک و هنجارهاي پوششي ايرانيان قبل از ورود اسلام بپردازيم و روشن کنيم که آيا توجه به فرهنگ پاکدامني امري الزامي ديني است يا برخاسته از فرهنگ غني ايراني.
از دوره هاي پيش از اسلام جامه و تن‌پوشي که بتوان به الگوهاي پوششي آن زمان به درستي علم داشت، به دست نيامده است. پس پژوهندگان براي دستيابي به سبک پوشش مردمان ايراني قبل از اسلام بايد به گزارش هاي نويسندگان باستان و بازنمايي جامه مردمان در سنگن گاره هاي باستاني و داده هاي باستان‌شناسي رجوع کنند.
البته نکته مهمي که وجود دارد اين است که در بسياري از متون تاريخي به وقايع مهم پرداخته شده و تصاوير و توصيف ها به بخش ويژه جامعه مثل دربار و افراد ممتاز پرداخته است که شايد قابل تعميم به همه جامعه نباشد.
اما نمي توان کتمان کرد که با توجه به آثار به جاي مانده از گذشته ايرانيان، آنان به جامه و آرايش خود بسيار اهميت ميداده اند و کوشش و ذوق هنري خود را در لباس و زيورآلات به نمايش مي گذاشتند. عموما مردم ايران با توجه به قوميت و محل زندگي خود پوشش خاص و متناسب با فرهنگ خود را داشتند.
در دوره هاي قبل از اسلام مثل امپراتوري هخامنشي، پارسيان که بنيانگذار اين حکومت بودند و جامه زيبا ويژه خود داشته، به نظر مي آيد مردان و زنان پارسي از لحاظ سبک و الگوي پوشش بسيار به هم شباهت داشته اند. تفاوت مردان و زنان بيشتر در رنگ پارچه و آرايش و زيورالات مورد استفاده مردان بوده است.
به عنوان نمونه در زير فرش به دست آمده از پازيريک (قديمي ترين فرش دوران باستان) زنان و مردان پارسي هر دو پوششي بلند دارند که به نوعي جامه چين دار است اما زنان با چادري کوتاه به شکل دامني نيم گرد و يقه از مردان قابل تفکيک هستند. در نوشته هاي هرودوت در مورد خشايارشاه نيز مي توان اين امر را مشاهده کرد که لباس معمول زنان و مردان بسيار شبيه به هم بوده است؛ به طوري که شاه مذکور لباس خود را به يکي از زنان مي بخشد.
البته نکته اي که بين نوشتارهاي تاريخي وجود دارد بيانگر اين امر است که گويا بخشي از زنان علاوه بر چادر گاهي از روبند نازک نيز استفاده مي کردند که در نوشتارهاي گزنفون، تاريخ نويس يوناني سده چهارم قبل از ميلاد ذکر شده است.
در جمع بندي مي توان گفت که زنان و مردان ايراني قبل از اسلام جامه هاي بلند و گشاد و چين دار مي پوشيدند. جالب است که همراه با شباهت دوخت لباس، نقاشي و رنگ و نگارگري با گل و برگ و نقش هاي هنري و رمزگونه در لباس هر دوجنس رواج داشته و فرقي بين زن و مرد نبوده است. از سويي مردمان ايراني نمي خواستند برهنه ديده شوند و اين امر را زشت و ناروا مي شمردند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،همچنين پوشش گشاد و بلند و چين دار براي زنان و مردان به اين دليل بوده است که علاوه بر پوشيدگي، برجستگي هاي طبيعي اندام هاي خود را نهان دارند. تمايل به حفظ شان و پاکدامني در ايران باستان حتي قبل از ورود اسلام امري ارزشمند و نيز فقط معطوف به زنان نبوده است.

منبع :