صنعت چاپ چه تاثيري بر جهان داشت

گروه تاريخي: ايده‌هاي زيادي هستند که ما آن را بديهي مي‌دانيم، اما زندگي مان را دگرگون کرده‌اند. ايده‌هايي که قبل از آن‌ها زندگي جور ديگري بود؛ جوري که حالا نمي‌توانيم تصورش را کنيم. ماشين چاپ دستگاهي است که امکان توليد انبوه و يکدست اوراق چاپي را فراهم مي‌کند.

قبل از اختراع ماشين چاپ، تمام نوشته‌ها و کتاب‌ها به صورت خطي و با دست نوشته مي‌شد، و تنها راه براي تهيه تکثير يک نوشته عبارت بود از رونويسي دستي آن؛ کاري زمان‌بر و طاقت‌فرسا که عمدتا در صومعه‌ها انجام مي‌گرفت.
در سال 1200 ميلادي چاپ چوبي از کشور چين وارد اروپا شد. در چاپ چوبي، چوب‌هاي کنده‌کاري شده آغشته به جوهر مي‌شوند و با آن‌ها سطوح کاغذ يا پارچه را نقش مي‌زنند. اين تکنيک به سرعت به روشي محبوب براي تکثير تصاوير و متون کوتاه تبديل شد، اما براي آثار طولاني‌تر مناسب نبود.
استيون کريس، مورخ آمريکايي، مي‌نويسد: »در اواسط قرن چهاردهم ميلادي چند نفر از استادان چاپ، در آستانه رسيدن به نوعي چاپ پيشرفته و کامل‌تر بودند؛ يعني دستگاه چاپي که از جنس فلز بود و قابليت تعويض و تغيير هم داشت.« از جمله‌ي اين پيشگامان صنعت چاپ، زرگر آلماني يوهانس گوتنبرگ بود که دستگاه چاپ را توسعه داد و، در نهايت، نامش به عنوان پدر صنعت چاپ در تاريخ ماندگار شد. گوتنبرگ به جاي چوب از فلز استفاده کرد و به جاي قالب‌هاي چوبي نيز از حروف الفبا استفاده کرد. دستگاه چاپ گوتنبرگ، برخلاف چاپ چوبي، داراي يک »کليد« متحرک براي هريک از حروف و نماد‌ها بود و از آنجايي که حروف را مي‌توان در هر قالبي مرتب کرد، مي‌شد با تنظيم مجدد آن‌ها تنوع بي‌نهايتي از متون را چاپ کرد.
با اين حال، آنچه گوتنبرگ را واقعا از پيشينيان آسيايي خود متمايز کرد، توسعه شيوه چاپي بود که انتقال جوهر به کاغذ را مکانيزه کرده و امکان توليد انبوه، سريع و ارزان متون چاپي را براي اولين بار فراهم آورد.
صنعت چاپ چگونه به‌وجود آمد؟
اولين کتاب کاملي که از طريق صنعت چاپ گوتنبرگ تکثير شد کتاب مقدس بود که اولين نسخه‌هاي آن در سال 1455منتشر شد و دو سال بعد کتاب مزامير داوود به صورت مصور انتشار يافت.
علي‌رغم تلاش‌هاي گوتنبرگ براي مخفي نگه‌داشتن تکنيک خود، چاپ صنعتي به سرعت گسترش يافت. کارگراني که به گوتنبرگ در توسعه فرآيند اختراعش کمک کرده بودند، به استادان چاپ صنعتي تبديل شدند و اين حرفه را به ديگران آموزش دادند. تخمين مي‌زنيم که تا سال 1500، حدود 2500 شهر اروپايي مطبوعات چاپي مخصوص به خود را داشتند.
فن‌آوري چاپ در طي چند قرن بعد بهبود يافت و اصلاح شد، اما اين فرآيند تا سال 1814 زماني که اختراع دستگاه پرس سيلندر مکانيزه نياز به »پرس دستي« هريک از صفحات را از بين برد، تا حد زيادي مانند روزگار گوتنبرگ باقي ماند. از سال 1814 همه چيز دگرگون شد و اين دستگاه جديد، که توسط دو آلماني به نام‌هاي فردريش کونيگ و آندرياس باوئر ساخته شد، »داراي دو سيلندر چرخشي بود که با قدرت بخار کار مي‌کردند و جوهر نيز در خود آن‌ها تعبيه شده بود. اين دستگاه مي‌توانست 800 برگه را در يک ساعت چاپ کند و همين سرعت فوق‌العاده، نظر صاحب روزنامه تايمز لندن را جلب کرد و وي به صورت مخفيانه دو عدد دستگاه چاپ سفارش داد. اما چرا مخفيانه؟ به دليل اينکه نمي‌خواست کارگران پرس‌کاري از ترس بيکار شدن عليه او شورش کنند. اين ناشر برجسته بعد‌ها ماشين چاپ کونيگ باوئر را »بزرگترين نوآوري در صنعت چاپ، پس ازاختراع خود ماشين چاپ« ناميد.
نيم قرن بعد، ويليام بولاک دستگاه پرس چرخشي را توسعه داد و فرآيند قراردادن کاغذ در دستگاه چاپ را مکانيزه کرد. ماشين‌هاي چاپ پس از اين نوآوري قادر بودند 12000 روزنامه را در عرض يک ساعت به چاپ برسانند. در دهه‌هاي بعدي نوآوري‌هاي بيشتري در صنعت چاپ به‌وجود آمدند، اما از اواسط قرن نوزدهم صنعت چاپ به مقياسي حقيقتا صنعتي رسيد.
صنعت چاپ چگونه جهان را تغيير داد؟
دستگاه چاپ گوتنبرگ به‌طور گسترده‌اي جهان را تغيير داد و غالبا آن را به‌عنوان يکي از اختراعات تعيين کننده تاريخ در نظر مي‌گيرند. تعداد کمي از اختراعات داراي چنين پيامد‌هاي گسترده‌اي بودند. چندين محقق تاثير فرهنگي اختراع دستگاه چاپ را با آنچه اينترنت ايجاد کرد مقايسه کرده اند. در دهه‌هاي پس از اختراع دستگاه چاپ، يعني تاثير کوتاه‌مدت آن، چندبرابر کردن خروجي چاپ کتاب و کاهش هزينه‌هاي آن بود. اين به نوبه خود، دامنه تاثير دانش مکتوب را فراتر از صومعه‌ها برد و آن را وارد زندگي مردم عادي کرد. تا سال 1500 فقط در 14 کشور اروپايي، حدود 40000 نسخه کتاب به چاپ رسيد. شعرها، نمايشنامه‌ها، سفرنامه‌ها، سالنامه‌ها، آثار فلسفي و رساله‌هاي سياسي به زودي در سراسر اروپا، و فراتر از آن، در دسترس قرار گرفتند و اطلاعات و ايده‌هايي را، که جهان را شکل دادند، در همه‌جا منتشر کردند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از رويداد24،جنبش اصلاحات در قاره‌ي اروپا، پيشرفت علم، ايجاد روزنامه، رمان، کتاب درسي مدارس و خيلي چيز‌هاي ديگر، مديون صنعت چاپ است. به‌طور قطع مي‌توان گفت که جنبش‌هاي فکري عمده‌اي که در اوايل دوران مدرن اروپا به وجود آمدند_ مانند رنسانس، روشنگري و انقلاب علمي_ بدون انتشار گسترده کلمات نوشتاري غيرممکن مي‌شدند. پتانسيل انقلابي صنعت چاپ، حتي از همان روز‌هاي اوليه اختراع آن، توسط متفکران تاثيرگذار تاريخ بيان شده بود. در سال 1517که مارتين لوتر اصلاحات پروتستاني را با ميخکوب کردن »اعلاميه‌ي نود و پنج ماده‌اي« خود به درب کليساي جامع ويتنبرگ به راه انداخت، مطمئن بود که نسخه‌هاي متعددي از اعلاميه‌اش وجود دارد و در مکان‌هاي مختلفي تکثير خواهد شد.

منبع :