سالمندي پدران و مادران‌مان، بايدها و نبايدهايي که بهتر است بدانيم

گروه اجتماعي: از نظر روانشناسان سن سالمندي از حدود 60 الي 65 سال شروع مي‌شود، يعني زماني که اغلب مردم بازنشسته مي‌شوند. اما به طور قطع نمي‌توان براي آن سن تعيين کرد زيرا يک فرد 65 ساله مي‌تواند اميد به زندگي براي 12 سال آينده را داشته باشد.

 اگر تا 80 سالگي دوام آورد، ممکن است 10 سال ديگر هم زندگي کند. از نظر متخصصان سن تقويمي شاخص ناقصي براي برآورد عملکرد و کفايت افراد است. زيرا افراد از لحاظ زيستي به صورت‌هاي مختلفي پير مي‌شوند. سالخوردگان پيري که شکننده، بيمار و ضعيف هستند و سالخوردگان جوان که علي‌رغم سن‌شان بدن سالمي داشته و جوان به نظر مي‌رسند.
اکنون جهان در حال تغيير است و با افزايش سريعي در تعداد و نسبت جمعيت سالمندان رو به رو خواهد شد. در حالي که در سال 1975 افراد بالاي 60 سال 350 ميليون نفر بوده است. در سال 2025 تعداد سالمندان به يک ميليارد و 121 ميليون نفر خواهد رسيد. پس لزوم شناختن بيشتر سالخوردگان اعم از نيازهاي‌شان، مشکلات، احساسات، تغذيه صحيح، طب و تحرکات بدني سالمندان بيشتر مي‌شود.
نشانه‌هاي پيري در سالمندان
دوره سالمندي همانند سن بلوغ با تغييرات زياد ظاهري همراه خواهد بود، ژنتيک، تغذيه، بهداشت و عوامل ديگري در روند پيري تاثير گزار و مهم است. عموماً سالمندان تغييرات جسمي مثل کاهش قدرت بينايي، شنوايي، بويايي، چشايي و همين‌طور کاهش قدرت بدني و سرعت واکنش در برابر محرک‌ها را تجربه خواهند کرد.
کاهش زمان خواب، حساسيت در مقابل سرما و گرما و عدم سازگاري با دماي محيط، افزايش چين و چروک بدن به دليل کم شدن چربي و لاغري عضلات از نشانه‌هاي پيري خواهد بود. نازکي و سفيد شدن موي سر، رويش مو در چانه خانم‌ها و گوش آقايان از نشانه‌هاي شايع دوران پيري است.
البته بايد بدانيد از ميان همه اندام‌ها مغز از همه ديرتر پير خواهد شد، مغز يک فرد سالمند سالم همانند مغز يک جوان سالم کار مي‌کند.
مشکلات سالمندان
همان‌طور که بدن افراد دچار تغييرات مي‌شود، مشکلات زيادي را هم براي سالمندان رقم خواهد زد. سالمندان براي زندگي سالم مي‌بايست تلاش خود را براي سازگاري بيشتر محيط دو چندان کنند.
مشکلات روحي
فرد سالمند به مرور دچار مشکلات حرکتي و جسمي شده و درد مفاصل اجازه تحرک را به آنها نمي‌دهد. کاهش نيرو و قدرت بدني، کاهش ساعت خواب و بي‌خوابي، فراموشي، احساس تنهايي، بازنشستگي، کمبود در آمد، کاهش سطح انگيزش از ديگر مواردي است که سالمندان در سنين بالا دچار آن مي‌شود. در کنار آن تغيير محل سکونت: پس از فوت همسر؛ فرزندان خيال مي‌کنند بهتر است والدشان در خانه‌اي کوچک‌تر يا نزديک به آن‌ها يا حتي در خانه فرزندان زندگي کند که مراقبت از او برايشان ساده‌تر شود، دور شدن از خانه‌اي که يک عمر زندگي کرده‌اند و خاطرات فراوان دارند براي سالمندان ناخوشايند است.استقلال فرزندان نيز از دغدغه‌ها در اين دوره از سن است؛ استقلال‌خواهي فرزندان باعث مي‌شود والدين سالخورده تنها مانده و احساس کنند ديگر مسئوليتي ندارند و مفيد نيستند.
همچنين نگرش منفي نسبت به سالمندي نيز دغدغه سالمندان به‌شمار مي‌آيد؛ بعضي از سالمندان از اين دوران براي انجام کارهاي ناتمام استفاده مي‌کنند و به استقبالش مي‌روند اما عده‌اي ديگر به دليل داشتن نگرش منفي اين دوران را پايان راه خود مي‌بينند به‌خصوص اگر شاهد مرگ اطرافيان و عزيزان‌شان بوده باشند.
راهکارهايي براي داشتن زندگي بهتر در دوران سالمندي
براي اينکه سالمندان از کيفيت بالايي برخوردار باشند بايد دلهره و نگراني سالخوردگان را کاهش دهيم. اضطراب و نگراني مادر تمام بيماري‌ها است. صحبت کردن راجع به مسائل نگران کننده با درمانگر يا دوستان به کاهش آن کمک مي کند. همچنين قدم زدن، ورزش، بازي‌هاي سرگرم کننده مناسب سن به کاهش اضطراب و ايجاد آرامش سالمندان کمک مي‌کند.سالمندان بايد روابط اجتماعي را حفظ کنند. مطالعات نشان مي‌دهد علائم آلزايمر در کساني که با خانواده، دوستان و همسن و سالان خود ارتباط بيشتري دارند نسبت به افراد گوشه‌گير و کم‌ارتباط ديرتر ظاهر خواهد شد.بايد تلاش کرد اين قشر از جامعه به مسائل مثبت نگاه کنند. هنگامي که با ديد مثبت به مسائل و مشکلات نگاه شود، امکان پيدا کردن راهکار مناسب دو چندان خواهد شد. همچنين لازم است براي حفظ سلامتي با افراد مثبتي که فرد را خوشحال مي‌کنند معاشرت شود.تقويت ارتباط معنوي نيز حائز اهميت است. ارتباطات روحاني و معنوي به افراد احساس آرامش خواهد داد. تقويت عقايد مذهبي به کاهش افسردگي و اضطراب در دوران سالمندي کمک خواهد کرد و عامل دفاعي در برابر مشکلات و بيماري‌هاي رواني از جمله آلزايمر خواهد بود.سالمندان بايد فعاليت‌هاي بدني را ادامه دهند. فعاليت‌هاي جسماني باعث تقويت فعاليت رواني مي‌شود به همين دليل در همه زندگي از اهميت ويژه برخوردار مي‌شود. تناسب اندام، انعطاف‌پذيري بيشتر، سرحال بودن، بهبود وضعيت تعادل و … از فوايد ورزش کردن است. چنانچه ورزش از جواني شروع شود دوران پيري سالم‌تري براي افراد در پيش است.
طبيعي است که در دوران سالمندي چيزهايي فراموش شود مثل محل پارک کردن ماشين. اما يادتان باشد مغز مانند يک عضله است و نيازمند ورزش دائمي. براي قوي نگه داشتن ذهن فرد سالمند مدام بايد مطالعه کند به سينما و تئاتر برود و در کنسرت‌ها و سخنراني‌ها شرکت کند.
براي داشتن سالمند سالم بايد روابط خانوادگي و دوستان حفظ شود. مطالعات نشان مي‌دهد خطر مرگ در سالمنداني که روابط اجتماعي ضعيف دارند نسبت به آن‌هايي که اطرافشان پر از کساني هستند که به او مهر مي‌ورزند و او هم به آن‌ها با مهرورزي پاسخ مي‌دهد، چهار برابر خواهد بود.
چند راهکار براي داشتن حافظه بهتر
اين روزها در دنياي شلوغي زندگي مي‌کنيم و لازم نيست سالمندان همه اطلاعات را به ذهنشان بسپارند. يادداشت کردن کارهاي روزانه و قرارهاي مهم روي تقويم به عدم فراموشي بسيار کمک‌کننده خواهد بود.بايد براي کارها و وسايل روال ثابتي در نظر گرفته شود. به طور مثال براي عينک بايد جاي مشخصي در نظر گرفته شود.
سالمندان بايد براي تقويت حافظه زمان بيشتري را به يادگيري، به خاطر سپردن و يادآوري اختصاص دهند. بايد سعي شود هرروز يک مطلب جديد ياد بگيرند و به اخبار راديو و تلويزيون گوش دهند. همچنين کتاب و روزنامه مطالعه کنند. سالمندان بايد به طبيعت بروند و در مورد يک موضوع مشخص صحبت کنند.
اهميت تحرک سالمندان
بي تحرکي در سالمندان عوارض زيادي را به همراه داشته و سلامت آن‌ها را تهديد مي‌کند. مجموعه علائم فيزيکي، متابوليسمي و روحي به دليل عدم تحرک سالمندان به وجود مي‌آيد و باعث اختلال در تعادل سالمندان خواهد شد. بي‌حرکتي به بيشتر اعضاي بدن آسيب خواهد رساند. بعضي از آن‌ها سريع و بعد از مدت کوتاهي نمايان خواهد شد و بعضي ديگر در طولاني مدت خود را نشان خواهد داد. مانند بيماري‌هاي قلبي و عروقي، تنفسي، هضمي، ادراري، دستگاه حرکتي، متابوليسمي و رواني و … .
نقش ورزش
با بيشتر شدن اميد به زندگي و روند به رو به رشد جمعيت سالمندان ورزش نقش پررنگ‌تري به خود مي‌گيرد. تشويق به ورزش و تحرک سالمندان در حفظ تندرستي و کاهش منفي‌بافي تاثير بسزايي دارد. شرکت در تمرينات ورزشي سطح کلسترول و تري گليسيريد را کنترل مي‌کند. انعطاف‌پذيري عضلات را بهبود مي‌بخشد و مي‌تواند سرعت روند نزولي قدرت و استقامت عضلاني و استقامت قلبي تنفسي را کاهش دهد.
يوگا، پياده‌روي، شنا، دوچرخه‌سواري، باغباني، ورزش‌هاي تنفسي نيز از ورزش‌هايي است که سالمندان مي‌توانند به آن بپردازند.
تغذيه سالمندان
يکي از مسائل مهم سالمندان، وضعيت تغذيه آن‌هاست. با افزايش سن، به دنبال کاهش تحرک، تمايل به خوردن غذا کمتر مي‌شود به همين دليل انتخاب درست غذا و دريافت مواد مغذي ضروري اهميت پيدا مي‌کند. با افزايش سن به دليل کاهش فعاليت‌هاي جسمي و توده‌هاي عضلاني، نياز به انرژي کاهش مي‌يابد. چنانچه دريافت انرژي بيشتر از نياز سالمند باشد مشکلاتي مثل بيماري‌هاي قلبي و عروقي، چاقي و فشار خون به همراه خواهد داشت.
کاهش توده عضلاني و ذخيره پروتئين بدن سالمندان باعث مي‌شود نيازشان به پروتئين بيشتر شود. توصيه مي‌شود 40 تا 60 درصد از نياز انرژي روزانه به وسيله پروتئين با کيفيت تامين شود.مصرف آب کافي و مايعات در اين دوران اهميت بالايي دارد. علائم کمبود آب ممکن است به شکل خشکي دهان، گود افتادن چشم‌ها، يبوست، کاهش حجم ادرار، تب و تهوع ظاهر شود.به گزارش آراز آذربايجان به نقل از ايسنا، معمولاً سالمندان تمايل زيادي به مصرف مکمل‌هاي ويتاميني دارند که البته لازم است از مصرف زياد آن خودداري شود. کمبود ويتامين D براي آن‌هايي که دور از نور آفتاب هستند به وجود مي‌آيد. گرچه ويتامين‌هاي محلول در آب کمبودي مشاهده نمي‌شود. در مورد نيازهاي تغذيه‌اي سالمندان و مقدار مصرف و نوع آن پيشنهاد مي‌شود مطلب نيازهاي غذايي ويژه سالمندان مطالعه شود.

منبع :