دليل آن هم تاثيرات حوزه کشاورزي بر روند فعاليت هاي اقتصادي در سطح کلان و البته نقش اين حوزه بر روند تغييرات اقليمي در مناطق مختلف است. بيشتر استان‌هاي کشورمان از قديم الايام به دليل دارا بودن آب و هواي مناسب و نيز شرايط مساعد جزو مناطق حاصل‌خيز براي کشاورزي به شمار مي‌روند، اما در سال هاي اخير شاهد اين امر هستيم که بروز کم‌آبي و بحران خشکسالي در برخي نقاط که بيشتر مردم آن از طريق کشاورزي امرار معاش مي‌کردند موجب شده تا اين جمعيت دچار مشکلات عديده شوند. به طور مثال آذربايجان غربي يکي از استان هايي است که در بحث کم آبي و بروز بحران آبي در رده هاي نخست کشور قرار گرفته و به همين دليل نيز بخش کشاورزي آن دچار مشکلات فراواني شده است. فاجعه خشکسالي درياچه اروميه که روزگاري دومين درياچه شور جهان نام داشت، عدم تامين منابع آبي مناسب براي بازگرداندن اين پهنه زيستي، کم توجهي دولتمردان به مقوله بهبود شرايط و نيز بروز طوفان‌هاي نمک ناشي از همين خشکسالي جزو اصلي ترين دلايلي است که کشاورزي منطقه و به خصوص آذربايجان غربي را با بحران مواجه ساخته است. کشاورزاني که روزگاري در سايه شغل خود زندگي مي گذراندند و دغدغه معيشتي خود را برطرف مي ساختند، امروز به واسطه سياست هاي غلط مسئولين سابق و فعلي از تامين نيازهاي واقعي خود عاجز مانده و وضعيت هر روز آن ها رو به زوال رفته و شرايط فعاليت برايشان سخت تر مي شود. اينکه سياستگذاران بخش کشاورزي در سطح کلان تصميماتي را در خصوص عدم کشت محصولات نيازمند به آب فراوان نظير چغندر قند گرفته‌اند امري است که براي فرار از بحران کم آبي قابل تقدير باشد، اما بي توجهي به معيشت قشر زحمتکش کشاورز در کنار حل بحران کم آبي موضوعي است که متاسفانه هيچ‌کدام از مسئولين در سطوح کشوري و استاني تاکنون پاسخگوي آن نبوده اند. امروز شاهد هستيم که بحث عدم کشت محصولات تا حدي پيش رفته که متاسفانه براي کشت محصولاتي نظير سيب و انگور هم محدوديت هايي را براي کشاورزي ايجاد کرده و همين امر زمينه اعتراضات سيب‌کاران و انگور‌کاران را فراهم ساخته که البته بيش از 70 درصد فعالان اين حوزه را شامل مي شوند. متاسفانه در سال هاي اخير به ويژه پس از روي کار آمدن دولت يازدهم، آن چنان که بايد از قشر کشاورز حمايتي نشد و علاوه بر محدوديت هاي اعمال شده براي کشت محصولات، در حوزه عرضه و فروش اين محصولات نيز دست خالي کشاورزان حاصلي از وعده هاي مسئولان نبرد تا به اين ترتيب شاهد حاشيه فراوان در اين زمينه نيز باشيم. اگر بخواهيم به طور اختصاصي در حوزه آذربايجان غربي سخن از رنج معيشتي کشاورزان به ميان آوريم، مشکلات موجود در بخش سيب بيش از هر محوري مي تواند خود را نمايان سازد.

سيب به عنوان يکي از محصولات اصلي کشت شده در آذربايجان غربي، علاوه بر مصرف داخلي به مصرف کشورهاي مرزي و آسياي مرکزي نيز مي رسد، اما به دلايل مختلفي از جمله بروز بلاياي طبيعي در کنار عدم تعريف بازار مناسب توسط مسئولان و نيز محدوديت در آّبياري محصول، طي سال هاي اخير توليد خود را از دست داده و در شرايطي که در سال 95 ميزان توليد آن در کشور 3 ميليون و 700 هزار تن بود در سال جاري به 3 ميليون و 200 هزار تن کاهش يافته است. در کنار تمام مشکلات، بر اساس گفته هاي مسئولين، در ابتداي سال به دليل سرماي ديررس بسياري از باغات کشور دست به گريبان سرما شده و بيش از 3 ميليون تن از محصولات سردسيري دچار خسارت سرمازدگي شده اند که ارزش ريالي آن معادل 81 هزار ميليارد ريال است که خسارت هنگفتي براي کشور است و همين مسئله مشکلات و ميزان توليد سيب را نيز  به شکل قابل توجهي کاهش داد. اما با اين وجود آذربايجان غربي قطب توليد سيب در کشور نامگذاري شده که طبق اظهارات مسئولان اقتصادي استان و کشور بيش از يک سوم سيب توليدي کشور در اين استان توليد مي شود. حال اينکه در اين استان با وجود 500 هزار هکتار از باغات سيب، حدود 50 درصد توليدات، 60 درصد سردخانجات و 80 درصد صادرات کل کشور به آذربايجان غربي تعلق مي گيرد و امرارمعاش بيش از 60 هزار خانوار روستايي و شهري به صنعت سيب درختي وابسته است. متاسفانه در ابتداي سال، به دليل شرايط آب و هوايي و سردسيري اين استان بيش از 9 هزار و 500 ميليارد ريال خسارت به واسطه سرمازدگي به باغات وارد شد و ميزان توليد سيب را از 1 ميليون و 200 هزار تن به 750 هزار تن کاهش داد که حدود 300 هزار تن از اين ميزان توليد در کنار جاده ها به دستان بي رحم دپودارن سپرده شد. البته اين اتفاق تنها مختص سال زراعي جاري نبود بلکه طي سال گذشته شاهد اتفاقات تلخ تر نيز بوده ايم به گونه اي که در سال گذشته حدود 400 هزار تن سيب درجه 2 و 3 در کنار جاده ها مانده و هر روز بيش از ديروز همچون زخمي بر دل‌هاي کشاورزان نمود مي‌يافت. مسئله کشاورزان و مشکلات آنان تنها در بحث سيب و مسائل پيرامون آن خلاصه نمي شود چراکه با وجود کار بي وقفه، آن گونه که بايد از اين قشر زحمت کش در هيچ جاي اين سرزمين حمايت نمي شود و اينان بيشتر تبديل به قشري خودکفا شده و ديگر دست از حمايت مسئولان کشوري و استاني شسته اند. با بزرگ‌تر شدن مشکلات قشر کشاورز در سال هاي اخير، رسانه ها به عنوان خادمان افکار عمومي و مردم بارها در پي مشکلات اين قشر بوده‌اند که يکي از مهم ترين آنان مي توان به فعاليت هاي اروم‌نيوز در سال گذشته در بحث کشاورزان اشاره کرد که چندين بار پاي درد دل کشاورزان نشسته و از همان اواخر بهار و به بازارآمدن نوبرانه ها و آشفتگي ميوه هاي تابستاني و نبود حامي و يا خريدار براي ميوه هاي توليد داخل در کنار واردات بي حساب و کتاب ميوه هاي استوايي دست ميوه هاي ناب ايراني را از بازار شسته و کوتاه کرده بود و اين کشاورزان بارها از مشکلات خودگفته و در پي حمايت ها بوده اند تا کمي بر زخم خود مرهم بگذارند. اما همچون هميشه هيچ حمايتي جز وعده هاي پوچ و بي هدف نصيب آنان نشد و اين مسئله علاوه بر مشکلات خود گره اي افزون بر تمام مشکلات شد که هر کدام از کشاورزان اين خطه و بوم با يادآوري آن دلهايشان مي سوزد و نمي توانند سخن از چيزي زده و زخم خود را بيشتر باز کنند.

* باد ريخت، مسئولان لِه کردند

البته با گذشت از تابستان و گذر از مسئله فاسد شدن ميوه هاي تابستاني و از بين رفتن آنان بر سر درختان، با رسيدن فصل برداشت، کشاورزان دل‌هايشان پر غم تر و بار مشکلاتشان سنگين‌تر شد که در پي انباشت بيش از حد سيب‌هاي زيردرختي در کنار جاده ها و نبود تدابير لازم در خصوص خريد کارخانجات صنايع تبديلي اين سيب ها به جاي تبديل به مواد غذايي گوناگون به شير آبه تبديل شده و از بين رفتند و مسئولان با دادن وعده هاي گوناگون به مردم و رسانه ها در پي وقت کشي براي پايان يافتن زمان برداشت شدندبه گونه اي که هر کدام از دولتمردان و سياست مداران در پي بدست آوردن يک امتياز مثبت براي انتخابات سال هاي آينده به اظهارات مختلف و عوام فريبي هاي گوناگون پرداختند.

*مشکلات کشاورزي، مسئله اي سياسي و بدون راه حل

البته بايد اين گونه گفت که هرکدام از نمايندگان در حرف به عنوان خادمان مردم و در اصل به عنوان سياست مداران راحت طلب درمواضع مختلف در پي حمايت هاي نمادين از کشاورزان برآمدند که در همين زمينه مي توان به پخش فيلم از قبل برنامه‌ريزي شده در مجلس شوراي اسلامي تا گفت و گوي کوبنده و مثلا مردم‌پسند برخي نمايندگان اشاره کرد. يادآوري اين موضوع بي مناسبت نيست که روح الله حضرت پور پس از پيگيري هاي رسانه‌ها، با ضبط و انتشار فاجعه فراموش نشدني دپوي سيب ها در کنار جاده‌ها، در پي بيان نطق در مجلس شوراي اسلامي و پخش فيلمي از انباشت و دپو سيب صنعتي در کنار جاده ها برآمد و در اين نطق از بغض فروخورده مردمي گفت که تاکنون هيچگاه از نزديک آن را لمس نکرده، از صداي مردمي اطلاع رساني که کرد که خود او تا کنون از اين صدا بويي نبرده و از شمارش معکوس براي نابودي کشاورزي در سرزميني خبر داد که تاکنون براي رهايي مردم از اين شمارش معکوس قدمي برنداشته است. همچنين نادر قاضي پور نيز در پي همين اظهار نظرها در گفت و گويي کوبنده و پر ادعا خواستار پاسخگويي وزير جهاد کشاورزي به وضع پيش آمده شد که نه تنها کسي پاسخگو نبود بلکه خود او نيز حتي پيگيرگفته هاي خود نشده و چه بسا تمام ادعاهاي کوبنده خود را همچون ديگر مسئولان فراموش کرد. البته هرکدام از نمايندگان مجلس در سطوح مختلف نسبت به اين وضعيت جبهه‌گيري کرده و خود را مکلف به پاسخگويي دانستند اما در ميدان عمل هيچکس حاضر نشد!

* گل به خودي

وزارت جهاد کشاورزي متولي اصلي در بخش کشاورزي و تأمين محصولات کشاورزي مورد نياز کشور است و با توجه به اين موضوع، منطقي‌تر به نظر مي‌رسد که تمام امور در اين حوزه با نظارت اين وزارتخانه رخ دهد تا از ميزان مشکلات کاسته شود. صادرات و واردات محصولات کشاورزي بايد با توجه به توان کشور در اين بخش صورت گيرد تا ضربه‌اي به توليد داخلي نخورد اما هميشه واردات بيشتر از توليد بوده و اين يعني گل به خودي. البته با وجود اينکه سال گذشته سيب باشرايط سخت و به قيمت بسيار کم و فاسد شده دست از کنار جاده چيده و باري ديگر در سايه بي تدبيري ها درکنج سردخانه هاي سراسر کشور جا خشک کرد و با وجود اعلام مسئولان کشور و استاني مبني بر افزايش صادرات اما ماه‌ها پس از سال نو و به بازار آمدن نوبرانه هاي بهاري باز هم محصولات در سردخانه ها بوده و طبق اعلام نظر رئيس کمسيون کشاورزي اتاق بازرگاني اروميه تنها از کل سهم کشور 180 هزار تن در ارديبهست ماه در سردخانه هاي استان بود.

* قاچاق سيب ايراني در لباس لبناني!

با وجود اينکه سال گذشته به دليل برداشت بيش از 3 ميليون تن سيب در سطح کشور بدون شک نياز به بازارهاي خارجي جهت تنطيم قيمت ها و برابري عرضه بر تقاضا وجود داشت اما با اين وجود برخي از بازارهاي کشورهاي هم مرز با ايران، مرز هاي خود را به روي سيب ايران بستند که در اين راستا عرضه بر تقاضا پيشي گرفته و قيمت سيب به طور قابل توجهي روند نزولي به خود گرفت تا جايي که اشفته بازار سيب بسياري را وادار به قاچاق اين محصول کردند و از آنجايي که ورود هرگونه سيب ايراني به عراق و به خصوص بغداد ممنوع بود، بسياري اقدام به قاچاق اين محصول با مارک لبناني اقدام کردند تا کمي التيام به زخم کشاورزان باشند.

* توجيه يا پاک کردن صورت مسأله

باور اينکه مشکلات تکراري و هرساله کشاورزان آذربايجان‌غربي و ديگر مناطق يک اتفاق عادي است سخت است؛ اما اينکه مسوولان جهاد کشاورزي و البته برخي از نمايندگان مجلس سعي دارند اين موضوع را اتفاقي عادي جلوه دهند، قابل قبول نيست. فرار کردن از اتفاقاتي که به واسطه سوءمديريت‌هاي برخي از مسوولان در چند سال گذشته افتاده است نمي‌تواند راه نجات صنعت کشاورزي و البته ادامه حيات آن باشد. بايد قبول کنيم کشاورزان در بخش‌هاي مختلف دچار آسيب‌هاي جدي‌اي شده‌اند و اين آسيب در آينده به خطري براي کشور بدل خواهد شد، قطعا خود مسئولين وزارت جهاد کشاورزي و نمايندگان نيز به خوبي واقفند که عدم خريد به قيمت واقعي و رهاسازي محصولاتي که انرژي و هزينه زيادي در بر داشته‌اند، هدررفت سرمايه است و بايد جلوي آن گرفته شود.

* سال از نو، مشکلات از نو

اما با گذشت از مشکلات پر پيچ و خم سال‌هاي گذشته، اين بار مشکلات و بي تدبيري‌هاي مسئولان در نوع و پوشش جديدي براي کشاورزان نمود پيدا کرد، به طوري که با گذشت از فروردين ماه و آغاز بحران ارزي در کشور به طور متوسط فيمت نهاده‌هاي کشاورزي از جمله سموم کشاورزي، کودهاي شيميايي و حتي مواد اوليه سبدسازي به طور چندين برابري افزايش يافت تا جايي که بسياري از کشاورزان قادر به خريد سموم نبوده و محصولات نجات يافته از دستان يغماگر سرما در دستان حشرات و آسيب هاي ديگر از بين رفته و نابود شدند و کشاورزان به دستان تهي شاهد تهي تر شدن خود بودند. اما در اين ميان با نزديک تر شدن به فصل پاييز و آغازبرداشت محصولات کشاورزي، کشاورزان سراغ محل ذخيره سازي و برداشت محصولات خود رفتند اما بسياري دست از پا دراز تر بازگشتند به گونه اي که بنا بر گفته خود مسئولان در سايه تورمات ارزي جعبه پلاستيکي مورد استفاده کشاورزان 150 درصد افزايش قيمت را به خود مشاهده کرد. علاوه بر اين، کاغذهاي مورد استفاده، نرخ کارگري و نرخ نگهداري سردخانجات به طور قابل توجهي افزايش يافت و بسياري ارز کشاورزان به صورت اقساطي و يا غيرنقدي با قيمتي گزاف‌تر جهت خريد مواد مورد نياز اقدام کردند به اميد اينکه پس از فروش محصولات بتوانند بدهي‌هاي خود را بپردازند. جالب تر اينجا است که طبق گفته مسئولان کارگاه هاي سبدسازي، هيچ نرخ دولتي جهت مواد اوليه جعبه هاي پلاستيکي به آنان تعلق نگرفته و اقدام به واردات مواد اوليه با نرخ آزاد کرده اند تا بتوانند مايحتاج کشاورزان را تهيه کنند چه بسا خود متضرر در اين جريان شدند.اما مشکلات کشاورزان بخت برگشته در مسئله برداشت محصولات خلاصه نشده و تراژدي غم‌بار سيب صنعتي و انباشت آن در کنار جاده ها باري ديگر تکرار شد و اين در حالي بود که پس از وعده هاي سال گذشته، اظهارات چند ماه پيش تيم اقتصادي پير استان مبني بر ممنوعيت انباشت آن در کنار جاده‌ها خبر داده بودند. پس از گذشت اندک مدتي و برداشت سيب و دپوي سيب صنعتي در کنار جاده ها، اين‌بار نيز همچون سال گذشته رسانه‌ها زودتر از مسئولان در پي دردهاي کشاورزان رفته و پاي صحبت هاي پر آه آن ها نشستند که پس از انتشار عکس و گزارشاتي در اين خصوص مسئولان هريک به گونه اي بازهم نمادين به واکنش پرداخته و برخي بي تفاوت تر از سال‌هاي گذشته از کنار اين مسئله گذشتند! اين در حالي بود که زماني خبرنگار اروم نيوز به سراغ مديرکل امور اقتصادي استانداري آذربايجان غربي يعني همان فردي که ممنوعيت انباشت سيب صنعتي در کنار جاده ها را ممنوع اعلام کرده بود رفت، با اظهارات جالب وي مبني بر نبود زيرساخت‌هاي کافي در راستاي عدم انباشت سيب صنعتي و کافي نبودن همکاري کارخانجات در اين راستا مواجه شد. در اين خصوص مي توان اين گونه نتيجه گرفت که دولت بدون انديشيدن تدابيري جهت برداشت سيب هاي صنعتي و کمک به سوددهي آن براي کشاورزان،  انباشت را ممنوع کرده و ماجراي جديدي را ايجاد مي کند. البته مديرکل راهداري و حمل و نقل جاده اي آذربايجان غربي به عنوان متولي ساماندهي کنار جاده از انباشت سيب نيز اين بار توپ را به ميدان کشاورزان انداخته و آنان را عامل اين اتفاق اسف‌بار خواند!

* کشاورزان رنجشان را تحمل کنند، نمايندگان در دسترس نيستند

به گزارش عصرآذربايجان به نقل از راه دانا، در کنار تمام اين مسائل و سخنان که شاهد خاک خورن سيب صنعتي در کنار جاده بوده ايم نمايندگان مجلس شوراي اسلامي که در زمان انتخابات خود را پشتيبان قشر کشاورز معرفي کرده و برنامه هاي مختلفي براي جلب حمايت آنان و حضور در روستاهاي مختلف دارند اينبار در سکوت کامل به سر برده و حتي کمترين واکنشي را نسبت به اين مسئله از خود نشان ندادند. حال اميد است در سال هاي آينده و انتخابات ديگر نمايندگان سراغ اين قشر مظلوم نروند!!!