آذربايجان‌غربي مامن پرندگان مهاجر و بومي

گروه گزارش: آذربايجان‌غربي با داشتن بيش از 70 منبع آبي شامل رودخانه، تالاب و سدهاي پرآب و قرار گرفتن در مسير کوچ پرندگان از شمال به جنوب به مامن و پناهگاه خوبي براي پرندگان مهاجر و بومي تبديل شده است. تالاب‌ها و منابع آبي آذربايجان‌غربي در 2 فصل پاييز و بهار علاوه بر زيبايي طبيعت آن، ميزبان هزاران قطعه پرنده آبزي و کنار آبزي مي‌شوند که بر زيبايي‌هاي اين تالاب‌ها مي‌افزايد، در اين فصول هنگام نزديک شدن به تالاب‌ها علاوه بر مشاهده کلوني‌هاي چند صد قطعه‌اي پرندگان در حال استراحت و تغذيه، صداي دلنشين و متنوع انواع پرندگان نيز به گوش مي‌رسد.

گروه گزارش: آذربايجان‌غربي با داشتن بيش از 70 منبع آبي شامل رودخانه، تالاب و سدهاي پرآب و قرار گرفتن در مسير کوچ پرندگان از شمال به جنوب به مامن و پناهگاه خوبي براي پرندگان مهاجر و بومي تبديل شده است. تالاب‌ها و منابع آبي آذربايجان‌غربي در 2 فصل پاييز و بهار علاوه بر زيبايي طبيعت آن، ميزبان هزاران قطعه پرنده آبزي و کنار آبزي مي‌شوند که بر زيبايي‌هاي اين تالاب‌ها مي‌افزايد، در اين فصول هنگام نزديک شدن به تالاب‌ها علاوه بر مشاهده کلوني‌هاي چند صد قطعه‌اي پرندگان در حال استراحت و تغذيه، صداي دلنشين و متنوع انواع پرندگان نيز به گوش مي‌رسد.آذربايجان‌غربي به لحاظ برخورداري از شرايط خاص توپوگرافي، پوشش گياهي غني و منابع آبي فراوان، داراي زيستگاه‌هاي مناسبي براي گونه‌هاي مختلف حيات وحش از جمله پرندگان است و تلفيق عوامل اقليمي و شرايط جغرافيايي سبب شده تا تنوع زيستگاهي کم نظيري از تالاب‌ها و دشت‌ها تا جنگل‌ها و تپه ماهورها و مناطق کوهستاني را در اين استان شاهد باشيم.بر اساس مطالعات و بررسي‌هاي انجام يافته توسط اداره کل حفاظت محيط زيست آذربايجان‌غربي در سال‌هاي اخير بيش از 58 گونه پستاندار، 302 گونه پرنده و بيش از 25 گونه خزنده و دوزيست در استان زيست مي‌کنند.قرار گرفتن در مسير مهاجرت پرندگان، وجود گونه‌هاي در حال انقراض و کمياب و امنيت کافي و وجود منابع غذايي غني از مهمترين ويژگي تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي است که اين استان را از اين لحاظ به يکي از استان‌هاي برتر کشور تبديل کرده است.
آذربايجان‌غربي يکي از مسيرهاي هفتگانه پرندگان مهاجر در کشور است
يکي از ويژگي‌هاي مهم آذربايجان‌غربي علاوه بر وجود بيش از 70 منبع آبي غني و مناسب براي پرندگان، قرار گرفتن اين استان در مسير مهاجرت پرندگان از شمال به جنوب و برعکس در 2 فصل پاييز و بهار است.
پرندگان مهاجر در اين 2 فصل هنگام کوچ بهاره و پاييزه خود به منظور استراحت و تغذيه وارد تالاب‌ها و منابع آبي اين استان شده و مدتي را در آنها سپري مي‌کنند و سپس به کوچ خود ادامه مي‌دهند.رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش حفاظت محيط زيست آذربايجان‌غربي گفت: اين استان به دليل دارا بودن چندين زيستگاه آبي يکي از مسيرهاي مهم هفتگانه مهاجرت پرندگان در کشور به شمار مي‌رود.اميديوسفي اظهار داشت: با توجه به مناسب بودن شرايط زيستي در تالاب‌ها و زيستگاه‌هاي آبي در فصول مهاجرت بيش از 200 گونه پرنده مختلف وارد آذربايجان‌غربي مي‌شوند.وي با بيان اينکه بيشترين مهاجرت به حوزه تالاب‌هاي مهاباد و نقده انجام مي‌شود، افزود: مهاجرت هزاران پرنده زيبا به تالاب‌ها و رودخانه‌هاي آذربايجان‌غربي اتفاق کم‌نظيري است که در هنگام مهاجرت در 2 فصل پاييز و بهار در استان روي مي‌دهد که نمونه مشابه آن را کمتر مي‌توان در ساير استان‌هاي کشور مشاهده کرد.وي اضافه کرد: تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي به دليل امنيت و شرايطي زيستي مناسبي که براي پرندگان دارد، استراحتگاه بسيار مناسبي براي انواع پرندگان مهاجري است که همه ساله در مسير پرواز خود وارد آنها مي‌شوند."يوسفي" افزود: تالاب‌هاي "سولدوز" و "حسنلو" در شهرستان نقده، "کاني‌برازان" و "يوسف‌کند"در مهاباد و پارک ملي درياچه اروميه مهمترين زيستگاه براي پرندگان مهاجر در استان به شمار مي‌رود.
زمستان‌گذراني 70 هزار بال پرنده در تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي
در حالي که بسياري از پرندگان در فصل بهار براي لانه‌سازي و جوجه‌آوري وارد تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي مي‌شوند و به همين خاطر کمتر در طول روز کمتر ديده مي‌شوند اما در فصل پاييز حضور پرندگان بيشتر به منظور استراحت و تغذيه است و در طول روز مي‌توان با چشم عادي يا با دوربين آنها را مشاهده کرد.رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش محيط زيست آذربايجان‌غربي گفت: زيستگاه‌هاي آبي استان هم‌اکنون ميزبان 70 هزار بال پرنده آبزي و کنارآبزي است که اين پرندگان به منظور زمستان‌گذراني وارد تالاب‌هاي استان شده‌اند.يوسفي اظهار داشت: با توجه به وضعيت مناسب تالاب‌ها و منابع آبي آذربايجان‌غربي، شمار زيادي از پرندگان آبزي و کنارآبزي در زيستگاه‌هاي آبي استان حضور دارند که از مجموع آنها 35 تا 40 درصد پرندگان بومي و مابقي پرندگان مهاجر هستند.وي اضافه کرد: امسال بارش‌هاي مناسب پاييزي باعث افزايش تراز آب زيستگاه‌هاي آبي و احياي تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي شده و به همين دليل در مقايسه با سال گذشته حضور پرندگان مهاجر در اين زيستگاه‌ها افزايش يافته است.رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش محيط زيست آذربايجان‌غربي گفت: ورود پرندگان مهاجر به زيستگاه‌هاي آبي استان از اواخر شهريور هر سال شروع و تا ديماه که فصل سرما و يخبندان شروع مي‌شود، ادامه دارد.يوسفي بيان کرد: وجود بيش از 70 زيستگاه آبي در آذربايجان‌غربي و واقع شدن زيستگاه‌هاي اين استان در مسير مهاجرت پرندگان از مناطق شمالي به مناطق جنوبي باعث مي‌شود هرساله شمار زيادي از پرندگان مهاجر در تالاب‌هاي استان به منظور استراحت و تغذيه توقف کنند.قرار گرفتن 39 گونه جانوري آذربايجان‌غربي در ليست IUCN يکي از ويژگي مهم تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي علاوه بر تنوع زيستي، حضور گونه‌هاي در حال انقراض و در ليست IUCN (ليست قرمز اتحاديه جهاني حفاظت از گونه‌ها) است که بر اهميت تالاب‌ها و ساير جانواران موجود در آنها افزوده است.رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش محيط زيست آذربايجان‌غربي گفت: 39 گونه جانوري که در ليست IUCN (ليست قرمز اتحاديه جهاني حفاظت از گونه‌ها) قرار دارد، در زيستگاه‌هاي استان شناسايي شده است.يوسفي اظهار داشت: از جمله اين گونه‌ها مي توان به 18 گونه از طبقه پرنده، 17 گونه پستانداران و چهار گونه دوزيست و خزندگان اشاره کرد.برنامه‌هاي محيط زيست براي حفاظت از گونه‌هاي در حال انقراض
جهت حفظ و يا احياء نسل گونه هاي مختلف حيات وحش مهمترين برنامه سازمان حفاظت محيط زيست در طي سالهاي اخير، تشکيل کميته‌هاي تخصصي کارشناسي و تعيين گونه‌هاي مهم و در معرض خطر انقراض در کشور بوده است.رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش محيط زيست آذربايجان‌غربي گفت: هم اکنون براي پنج گونه شامل پلنگ ايراني، غاز پيشاني سفيدکوچک، ميش‌مرغ، خرس قهوه‌اي و گوزن زرد ايراني برنامه عمل ملي تعريف شده که در صورت تحقق برنامه‌هاي معرفي شده نسل گونه‌هاي مذکور از خطر انقراض خارج خواهد شد. يوسفي افزود: افزايش تعداد نيروهاي محيط‌بان و کارشناس، افزايش سطح مناطق تحت مديريت و شکار ممنوع در سطح کشور، ارائه آموزش‌هاي لازم براي نيروهاي سازمان(آموزش‌هاي تخصصي)، افزايش امکانات و تجهيزات و سامانه‌هاي به روز و آنلاين در جهت حفاظت از مناطقي که اين گونه‌ها در آن زيست مي‌کنند.وي با اشاره به مهمترين اقدامات اداره کل حفاظت محيط زيست آذربايجان‌غربي در جهت حفظ و احياء نسل گونه‌هاي حيات وحش در طي سالهاي اخير اظهار داشت: اين اقدامات شامل افزايش امکان پايش آنلاين مناطق حساس با استفاده از دوربين هاي مدار بسته، افزايش تعداد نيروهاي محيط بان و تعداد پاسگاه‌هاي محيط باني، پايش دقيق و بررسي کارشناسي مناطق در جهت شناسايي تعارضات و کاهش اثرات آن است.وي گفت: از ديگر اقدامات مي‌توان به اجراي برنامه‌هاي ملي حفاظت از گونه هاي جانوري، افزايش مناطق تحت مديريت و مناطق شکار ممنوع و برگزاري جلسات، مراسمات و همايش در سطوح منطقه اي، ملي و بين‌المللي جهت تبيين راهکارهاي مناسب در جهت حفاظت از مناطق و تنوع زيستي اشاره کرد.
موردي از آنفلوآنزاي پرندگان در آذربايجان‌غربي مشاهده نشد
يکي از مشکلات پيرامون حضور پرندگان مهاجر در تالاب‌هاي کشور در ماه‌هاي اخير شايع شدن ويروس آنفلوآنزاي پرندگان است که باعث تلف شدن شماري از اين مهمانان پاييزي و ساير پرندگان بومي شده است.يکي ديگر از مزيت‌هاي تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي حداقل تا زمان تهيه اين گزارش پيدا نشدن موارد از مرگ و مير پرندگان به خاطر آنفلوآنزا و شايع نشدن آن است.مديرکل دامپزشکي آذربايجان‌غربي نيز گفت: موردي از آنفلوانزاي فوق حاد پرندگان در طيور صنعتي و تالابهاي اين استان در طي پايش هاي مختلف و نمونه برداري‌ها مشاهده نشده‌است.سيداميد خليل‌زاده افزود: مراقبت و پايش هاي لازم در سطح مرغداري‌ها، واحدهاي طيور بومي و همچنين تالاب ها با توجه به خطر بالاي انتشار بيماري در زيستگاه‌هاي پرندگان، از جمله اقدامات بسيار موثر در زمينه کنترل و مبارزه با اين بيماري است که بصورت مداوم و مستمر توسط کارشناسان اداره کل انجام مي‌شود.وي با اشاره به فرا رسيدن فصل سرما و ورود سامانه هاي سرد از سيبري به آذربايجان‌غربي که مقارن با مهاجرت پرندگان است، اظهار داشت: به علت شيوع سريع ويروس در هواي سرد و تعامل پرندگان مهاجر با پرندگان بومي، پايش مستمر زيستگاههاي استان به طور منظم انجام مي‌شود.مدير کل دامپزشکي آذربايجان‌غربي بيان کرد: در اين راستا طي تعاملاتي با اداره کل حفاظت محيط زيست، محيط بانان کارشناسان دامپزشکي را در پايشهاي خود ياري مي‌کنند و در صورت مشاهده هرگونه تلفات مشکوک آن را به اين نهاد اطلاع رساني مي‌کنند تا نمونه برداريهاي لازم در اين راستا انجام شود.
پرنده‌نگري حلقه گمشده گردشگري در آذربايجان‌غربي
پرنده‌نگري از شاخه هاي پرطرفدار صنعت گردشگري طبيعت (اکوتوريسم) بوده و در آذربايجان‌غربي که يکي از غني‌ترين استان‌هاي کشور به لحاظ زيست انواع پرندگان است، تاکنون اين صنعت مورد غفلت قرار گرفته است.
پرنده‌نگري شاخه‌اي از بوم‌گردي يا اکوتوريسم و از محبوب‌ترين انواع "گردشگري با هدف خاص" محسوب مي‌شود که علاقه‌مندان زيادي در کشورهاي مختلف جهان دارد، اين صنعت هر چند به هزينه زيادي نياز ندارد اما مي‌تواند درآمدزايي خوبي داشته باشد.بر خلاف ديگر شاخه‌هاي طبيعت‌گردي مانند کوهنوردي، افرادي با توانايي‌هاي کمتر فيزيکي و بدني نيز مي‌توانند به سادگي در برنامه هاي پرنده‌نگري شرکت کرده و جريان زندگي در طبيعت را از نزديک لمس کنند.اين نوع تفريح بسيار جذاب تنها با رفتن به دامان طبيعت و به ويژه حاشيه تالاب‌ها با تماشاي انواع پرندگان زيبا ميسر شده و چند سالي است در کشور ما نيز طرفداراني پيدا کرده و به تدريج نيز در حال افزايش است.حال که در آذربايجان‌غربي به دليل کمبود آب و خشک شدن درياچه اروميه برخي مشاغل از جمله زراعت و باغداري با مشکلاتي روبرو هستند و بخش دولتي نيز از اشتغال جايگزين حمايت مي‌کند، ديگر زمان آن فرا رسيدن به اين پتانسيل استان نيز توجه بيشتري شود و زمينه براي ايجاد تورهاي پرنده‌نگري فراهم شود.وجود سايت پرنده‌نگري در حاشيه تالاب‌هاي آذربايجان‌غربي از جمله تالاب بين‌المللي "کاني‌برازان" مهاباد و راه دسترسي آسان به حاشيه تالاب‌ها حتي در فصل پاييز و زمستان نيز از ديگر قابليت‌هاي توسعه صنعت گردشگري طبيعت در اين استان است.به گزارش آراز آذربايجان به نقل از ايرنا، داشتن مرز مشترک آذربايجان‌غربي با سه کشور همسايه و فعال بودن چندين پايانه مرزي در استان براي تسهيل در تردد ساکنان 2 طرف مرز نيز قابليت ديگري براي توسعه پرنده‌نگري اين استان و جذب گردشگران و علاقمندان اين حوزه در آن سوي مرزهاي کشور است.

منبع :