آذربايجاندا ايلين سون چرشنبه‌سينده کئچيرلن مراسيملر

بولگه لر سرويسي:انسان ياشاييشيندا اؤنملي يئري اولان دؤرد عنصر»سو، اود، يئل، تورپاق« تورکلرين ايچينده وارليق سيمگه‌سي کيمي قوتساللاشيب دَيرلنميشدير. اولو آتا- بابالاريميز قيش فصلي‌نين سون دؤرد چرشنبه‌سي‌نين هر بيرينه آد آپارديغيميز دؤرد عنصرين آديني قويوب ايل سونا چاتاندا او چرشنبه‌لري طنطنه‌لي مراسيملرله کئچيرميشلر.

بولگه لر سرويسي:انسان ياشاييشيندا اؤنملي يئري اولان دؤرد عنصر»سو، اود، يئل، تورپاق« تورکلرين ايچينده وارليق سيمگه‌سي کيمي قوتساللاشيب دَيرلنميشدير. اولو آتا- بابالاريميز قيش فصلي‌نين سون دؤرد چرشنبه‌سي‌نين هر بيرينه آد آپارديغيميز دؤرد عنصرين آديني قويوب ايل سونا چاتاندا او چرشنبه‌لري طنطنه‌لي مراسيملرله کئچيرميشلر.
طبيعته يئني‌دن جان وئرن حيات سيمگه‌سي اولان »سو« آدي ايله ايلک هفته‌ني (سو چرشنبه‌سي) آدلانديريب، بوزلا قارلارين ياواش- ياواش اريييب سويا دؤنمه‌سيني طبيعته يئني حيات باغيشلايان بيليبلر. بعضي يئرلرده (خير چرشنبه) ده دئييرلر. بو هفته چوخلو کندلرده جولا قازيب تينگ اکرلر، يئر سوروب ياز اکيني اکرلر. مرجي، نوخود، ياز آرپاسي کوروشنه، يونجا، شنبله اکرلر.»اود« ايستيليک گتيريب، ايشيقليق پايلاييب طبيعته يئني روح وئرديگي اوچون ايکينجي هفته‌ني (اود چرشنبه‌سي) آد وئريبلر. بو هفته‌يه (گوله چرشنبه) ده دئيينلر وار. بو گون گؤي بئجرتمگه ال قاتماق گونودور. بعضي کندلرده بئله گونده يئرلي آداملار ساري تيکان، چالقي تيکان و اودون ييغيب آخير چرشنبه تونقال قالاماق اوچون حاضيرليق ائدرلر. اولو بابالاريميز بئله اينانيرميشلار؛ اود‌لا گونشه هر نه قدر تقدّس وئرديکجه طبيعت او اؤلچوده تئز ايستيله‌شيب انسانلارا سعادت گتيرر.اوچونجو هفته »يئل« يولدان چاتيب آز زاماندا بوتون يئرلري دولانيب تورپاغي قيش يوخوسوندان آييتديغي اوچون (يئل چرشنبه‌سي) آدلانيب. بو هفته بويو چوخلو يئرلرده خالق ديرناقلاريني توتوب، ساچلاريني قيسالديب، هابئله مال- داوارين قويروقلاريني وورارلار. اؤلکه‌ميزين بعضي يئرلرينده بو چرشنبه (کوله چرشنبه) آدلي ايله ده تانينيب.ايلين سون هفته‌سي تورپاق، اود، سو و يئل گوجو ايله يئني‌دن جانلانيب، بير داها آييلديغينا گؤره (تورپاق چرشنبه‌سي) آد وئريليب. (آخير چرشنبه) بوتون ائللر تورپاغين آييلماسين بوللو مراسيملرله قارشيلاييب، قيشين آغير گونلرين دالدا قويوب، طبيعتين سخاوتلي قوجاغينا قوناق گئتديکلرين بير- بيرلرينه تبريک دئييلر.آنا طبيعت ال آچيقليقلا نعمت دولو قوجاغين ائللره ارمغان گتيرديکده هامي بو دورومو سئوينجله قارشيلاييب، اويناماغا گلديکده شنليک دولو مراسيملر يولا ساليرلارآرتيرمالييام اوسته آچيقلانديغي دؤرد چرشنبه اوزون ايللر بويوندا گئت- گئده اؤز نه‌دنيني الدن وئرسه‌ ده بو گون خالقيميز اونلارا عايد اولان دب‌لرين هاميسيني ايلين سون چرشنبه‌سي (تورپاق چرشنبه‌سي) گونو بيرليکده کئچيريرلر.
*آتيل- ماتيل چرشنبه، باختيم آچيل چرشنبه:اولو بابالاريميز سو ايله اودون يئر بتنين‌دن دوغولدوغونو گومان ائدير و هر ايل باهار چاغي يوردوموزون بير سيرا بولاقلاريندا هم اود شعله‌سي، هم قاينار سويون بيرگه پوسکورمه‌سي (کئچميشده ايسه خزر دنيزي ديبينده اودون گاز حاليندا سو اوزونه چيخيب آليشماسي) و ديگر قاينار نفتلي، يانار گازلي سولارين يئردن چيخماسي انسانلارين ماراق و دقت مرکزينده اولماسيدير.سو ايله اود بير- بيري ايله قوووشماسيني اورتا چاغلارين نقاشيلاري باليق اوزگجلي، باليق قويروقلو، آسلان گؤود‌لي آسلان تپه‌لي اويدورما بير مخلوق صورتينده تصويرله‌ييرميشلر.سو و اودلا باغلي ماراقلي عنعنه‌لر وار. آذربايجان بير اودلار اؤلکه‌سي کيمي، اودلارا باغلي زنگين دب‌لره ماليک‌دير و بو صافلاشما، تميزلنمه علامتي‌دير. تونقاللار قالانير و نووروزدان قاباق آخيرينجي چرشنبه ياشيندان و جيسيندن آسيلي اولماياراق، هامي تونقالين اوستوندن توللانمالي‌دير، اؤزو ده يئددي دفعه يا بير تونقالين اوستوندن يئددي دفعه و يا يئددي تونقالين هاميسي‌نين اوستوندن بير دفعه. توللاماقلا برابر بو سوزلري دئييلير:»ساريليغيم سنه، قيرميزيليغين منه«ايلين سون چرشنبه‌سي سحر ائرکن آذربايجانين چوخلو کندلرينده مال حيواني سووارماق اوچون چايا آپارارلار. بئله بير اينام وار کي بو گون سحر مال- داوار سووارماق اونلارين جانيندان قادا- بالاني اوزاقلاديب بوللوق گتير‌ر. اونون آرديجا گئجه اللرينه حنا قويان قيز گلينلر بولاق باشينا گئديب، اللرينين حناسيني سودا يووارکن ديرناقلاريني توتوب يومني خوش اولار دئيه ساچلارينين اوجوندان بير آز کسيب، سويا آتارلار. سونرا گنج قيزلار سودان بو طرف او طرفه هوپپانيب بئله اوخويارلار: «آتيل ماتيل چرشنبه، باختيم آچيل، چرشنبه» گنج قيزلاردان باشقا سودان هوپپانانلار بو سؤزلري دييرلر:»ديش آغريم، باش آغريم، گؤز آغريم بوردا قالسين.«سو باشينا گئدن قيز- گلينلر آپارديغي سو قابلارين دولدوروب بير ايل باشا باش ايشيقليق، آيدينليق، تميزليک ايچينده ياشاماق اوچون گتيرديکلري سو قابلارين ائوين بوجاغينا قويوب، نعمتلرين يئديسيندن قويولوب سوسلنن سوفره‌سينده او سودان ايچيب اورکلرين ايشقلادارلار. بعضي يئرلرده بولاقدان گتيريلن سويو ائوين بوجاقلارينا سپيب، بئله ايناملاري وار کي او سويون تاثيرينده داها ائولرينده جان اينجيدن بوجکلردن خبر اولماياجاق. بير پارا يئرلرده ايسه ائولرده اوجاق اوسته قازان آسيب، بولاقدان گتيريلن سويو قاينادارلار. اينانديقلارينا گؤره او سو يئرده قويولمامالي‌ و اونونلا يويونماليديلار. چونکو دئييرلر چرشنبه سويو ايله يويونماق انسانين بدنيني يونگول و ساغلام ائدر.

منبع :