تجاوز آشکارا به حريم رودخانه‌هاي زنجان

گروه گزارش : اغلب شهرستان‌هاي زنجان با دارا بودن رودخانه‌هاي اصلي، در زمان بارندگي با خطر سيلاب احتمالي تهديد مي‌شوند و يکي از اقدامات ضروري پيشگيري، لايروبي اين رودخانه‌ها توسط سازمان‌هاي ذيربط است که هنوز اين اقدام به طور کامل انجام نشده است.

گروه گزارش : اغلب شهرستان‌هاي زنجان با دارا بودن رودخانه‌هاي اصلي، در زمان بارندگي با خطر سيلاب احتمالي تهديد مي‌شوند و يکي از اقدامات ضروري پيشگيري، لايروبي اين رودخانه‌ها توسط سازمان‌هاي ذيربط است که هنوز اين اقدام به طور کامل انجام نشده است.

بيش‌تر حاشيه رودخانه‌هاي اين استان به دليل عوامل مختلفي همچون عدم بارش‌هايي با شدت بالا، عدم سيلابي شدن در طول دهه‌هاي اخير، خشک‌سالي‌هاي پي در پي با ساخت و ساز منازل، کشت و زراعت، پرورش آبزيان مورد تعرض قرار گرفته‌اند و غافل از اين‌که برخي از بارش‌هايي که به يک‌باره با شدت بالا و مدت بالا شروع به باريدن مي‌کنند مي‌توانند در کم‌تر از چند دقيقه حجم عظيمي از آب را روانه مسيل رودخانه‌ها کرده و سيلاب‌هاي مهيبي را رقم بزنند، در نهايت آن‌چه که در مسير اين رودخانه‌ها و آب قرار دارد محکوم به نابودي خواهد بود چراکه محدوده و مسير حرکت آب تصرف شده است.
با اين‌حال استان زنجان نيز با دارا بودن رودخانه‌هايي همچون قزل‌اوزن، زنجانرود، سجاسرود، ابهرود، انگوران چاي داراي طول تقريبي يک هزار و 400 کيلومتر رودخانه است و هر کدام از رودخانه‌هاي مطرح استان به دليل تعرضاتي که در طول ساليان گذشته به حريم آن‌ها شده مي‌توانند در حالت رخداد بارش‌هاي شديد، تهديدي براي در خطر سيل قرار گرفتن شهرستان‌ها باشند. طبق نظر کارشناسان حد بستر سيلاب 25 ساله رودخانه‌هايي همچون قزل‌اوزن و زنجانرود تصرف شده و نيازمند بازگشايي است و اگر سيل با دوره بازگشت 25 ساله رخ دهد بستر موجود جوابگوي دبي عبوري سيلاب نخواهد بود. با اين وجود براي اين‌که از اين خطر احتمالي پيش‌گيري شود بايد آزاد سازي حريم رودخانه‌هاي اصلي انجام گيرد. در اين راستا فروردين ماه سال گذشته در ستاد مديريت بحران تصميم‌ مسئولان بر اين شد تا رودخانه‌هاي استان رفع تصرف شده و از سويي ديگر براي کاهش خطرات احتمالي سيلاب مورد لايروبي قرار گيرند چرا که شهرستان‌هايي همچون زنجان، ابهر و طارم با سيلابي شدن رودخانه‌هاي موجود در منطقه دچار خسارت شده بودند. اما اين موضوع تنها مختص سال گذشته نبود و ارديبهشت امسال نيز روستاي کهيا طارم دچار سيل شد و خسارت‌هايي بر آن وارد گشت. با اين حال آن‌چه که به نظر مي‌رسد موضوع سيل تنها مختص يک سال و يک منطقه نيست و تجربه نشان مي‌دهد هر نقطه از استان در خطر سيلاب قرار دارد. علاوه بر اين برخي از روستا‌ها در سطح استان در دو طرف کنار رودخانه احداث شده و براي امنيت هر چه بيش‌تر نيازمند احداث ديوار‌هاي ساحلي است اما تا حال حاضر اقدام کارسازي در اين راستا انجام نگرفته است.
جعفر بيات، معاون آبخيزداري اداره کل منابع طبيعي و آبخيزداري استان زنجان پيش از اين اعلام کرده بود: شهر آببر، هيدج، زنجان، ابهر، قيدار و خرمدره در معرض سيلاب احتمالي قرار دارند که در صورت رخداد مي‌تواند خسارات جبران ناپذيري به اين شهرها وارد نمايد، از سويي ديگر از سال‌هاي گذشته اقدامات آبخيزداري و پيشگيري از سيلاب در سطح برخي از شهرستان‌هاي استان زنجان انجام گرفته بود با اين حال در شهرستاني همچون ماهنشان هنوز اقدام موثري انجام نگرفته و اين خطر همواره اين شهرستان را تهديد مي‌کند.با اين تفاسير خطر سيلاب کاملا براي شهرستان‌هاي استان احساس مي‌شود و اگر لايروبي رودخانه‌ها انجام نگرفته باشد، با شروع فصل بارش‌ها که از روز‌هاي اخير نيز در سطح استان آغاز شده است، مي‌تواند حوادث خسارت‌باري را براي استان رقم بزند. اما سوال اين است:
*آيا لايروبي و رفع تصرف حريم رودخانه‌هاي زنجان به اتمام رسيده است؟
* براي روستا‌هايي که اطراف رودخانه احداث شده جهت ممانعت از خسارت چه اقداماتي انجام خواهد گرفت؟
صفي‌الله کرامتي مدير کل مديريت بحران استان زنجان با اشاره به اين‌که لايروبي مسيل‌ها مي‌تواند در کاهش عوارض سيلابي شدن رودخانه‌ها تاثير بسزايي داشته باشد اظهار داشت: براي لايروبي مسيل‌ها در سطح استان از سال گذشته برنامه‌ريزي‌هايي وجود داشت، در همين راستا آب منطقه‌اي نيز اقدام به لايروبي مسيل‌هايي که خطر تهديد بيش‌تري در نقاط مختلف داشت، کرده است.وي افزود: لايروبي تمام رودخانه‌ها به طور کامل انجام نگرفته اما با اقداماتي که در اين راستا انجام شده، احتمال وقوع حادثه و مشکل سيلاب براي نقاط مختلف کاهش يافته است.مديرکل مديريت بحران استان زنجان با اشاره به وارد شدن خسارت بارش‌ها در طول ارديبهشت ماه به روستاي کهيا طارم تصريح کرد: خسارت بارش که به اين منطقه وارد شد به دليل تصرف حريم رودخانه و مسيل توسط اهالي بود، چراکه در بستر رودخانه اقدام به کشت و زرع شده و از سويي ديگر خانه‌هايي در اين مسير احداث شده است، بنابراين اگر بارش‌ها دوباره همچون فصل بهار باشد ايحاد خسارت مجدد، دور انتظار نيست. اين مسئول بيان کرد: با وجودي که آبخيزداري استان موظف به احداث بند در روستاي کهيا شده است اما اين امر کمکي براي روستا نخواهد کرد، چراکه ساخت و ساز و کشاورزي در مسير رودخانه‌ همواره خطر آفرين است و روستاييان به اين موضوع بي‌توجه هستند و حريم رودخانه‌ را تصرف کرده‌اند. کرامتي همچنين با بيان اين‌که در حال حاضر برخي از روستا‌ها در دو طرف کنار رودخانه‌ها به شکل طولي واقع شده که در زمان بارندگي‌هاي شديد، رودخانه‌ها حالت سيلابي به خود مي‌گيرند و اين امر مي‌تواند روستا را با تهديد رو به رو سازد گفت: در روستا‌يي همچون قلتوق در بخش زنجانرود که در شرايط مذکور احداث شده با کمک دهيار و اهالي روستا اقدام به احداث ديوار ساحلي در حدود 700 متر انجام گرفته است که مي‌تواند در کاهش خسارت وارده به روستا موثر باشد.وي با تاکيد بر اين‌که روستا‌هايي که در کنار رودخانه بنا شده‌اند نيازمند ايجاد ديوار ساحلي هستند اما متاسفانه اقداماتي در اين راستا انجام نمي‌گيرد عنوان کرد: بر اساس قانون شماره 16 مديريت بحران، براي روستا‌هايي که داراي چنين موقعيتي هستند، پيشنهاد‌ داده شده تا در لايحه بودجه سال آينده کشور، گنجانده شود تا بتوان اقدامات لازم در اين راستا را نيز انجام داد.از سويي ديگر ثاقب عزيز‌خاني مدير دفتر رودخانه‌‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌اي استان زنجان اظهار داشت: در طول سال‌هاي اخير تخلفات بسياري در مسير رودخانه‌ها در سطح استان رخ داده است به طوري که حريم رودخانه‌اي همچون زنجانرود از 200 متر به 4 متر کاهش يافته است. اين عامل سبب شده تا در زمان بارندگي و طغيان رودخانه، خسارت به منطقه وارد گردد.وي افزود: در سال جاري اعتبار 8 ميليارد تومان براي ساماندهي رودخانه‌هاي استان جذب شده است، با اين وجود در برخي از رودخانه‌ها اقدام به احداث ديوار ساحلي خواهد شد تا ميزان خسارت سيل با دوره بازگشت 50 ساله به حداقل برسد.مدير دفتر رودخانه‌‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌اي استان زنجان با اشاره به اين‌که در سال 98 قريب به 26 کيلومتر عمليات بازگشايي و لايروبي رودخانه‌ها انجام شده است گفت: در حدود هفت کيلومتر از مسير رودخانه‌ها نيز ساماندهي شده‌اند، از سويي ديگر در سال 99 نيز تا مرداد ماه، بيش از چهار کيلومتر لايروبي و آزاد‌سازي حريم رودخانه انجام گرفته است. با اين‌حال گاها به دليل مسائلي که وجود دارد بايد حکم لازم از طريق دستگاه‌هاي قضايي صادر شود تا اقدامات لازم انجام گيرد و همين امر سبب مي‌گردد تا روند اجراي کار به کندي پيش رود.وي با انتقاد از اين‌که مردم همت بيش‌تري براي تصرف حريم رودخانه‌ها دارند و در زمان رفع تصرف نيز مانع انجام و ادامه کار نيرو‌هاي آب منطقه‌اي مي‌شوند گفت: مردم با ورود به حريم رودخانه، خانه رود را خراب کرده و اقدام به ساخت و ساز کرده‌اند با اين حال در زمان بارش‌هاي رگباري و سيلابي شدن مسيل رود، خانه‌هاي ساخته خراب مي‌شود. بنابراين تنها راهکار اين است که نبايد مسيل حرکت آب مورد تصرف، کشت و زرع، ساخت و ساز قرار گيرد تا خطرات احتمالي کاهش يابد.با اين حال مهم‌ترين عاملي که مي‌تواند در زمان بارش‌هاي رگباري و سيلاب‌هاي پس از آن خسارات را چشمگير نمايد، تصرف حاشيه رودخانه‌ها است. علاوه بر اين وجود شن و ماسه‌اي که در طول ساليان در مسيل رودخانه‌ها انباشته شده نيز خود مي‌تواند دليلي بر طغيان رودخانه‌ها و نفوذ آب به حاشيه آن‌ها باشد و خسارت را به چند برابر برساند.
 به گزارش عصر آذربايجان به نقل از تسنيم ، با اين تفاسير با توجه به قرار‌گيري در فصل پاييز و آغاز فصل بارش‌ها اتمام لايروبي رودخانه‌ها، رفع تصرف از بستر آن‌ها و همچنين انجام اقدامات مورد نياز براي حفظ روستا‌هاي ساخته شده در حاشيه رودخانه‌ها بيش از پيش احساس مي‌شود و اميد مي‌رود مسئولان دخيل در اين امر اندکي بر سرعت اقدامات خود افزوده و عمليات لازم را به اتمام برسانند تا شاهد وقوع حوادث و خسارت وقوع باران و‌سيلاب در ماه‌هاي پيش رو در استان نباشيم.

منبع :