چرا تغيير ريل کشاورزي در استان اردبيل ضروري است
چرا تغيير ريل کشاورزي در استان اردبيل ضروري است
1401/01/28
گروه اقتصادي: استان اردبيل با توليد حدود 4.5 ميليون تن انواع محصولات کشاورزي معادل چهار درصد نياز کشور، نقش موثري در تامين امنيت غذايي ايران دارد ولي ظرفيت‌هاي مغفول مانده زيادي در بخش کشاورزي اين استان وجود دارد که نيازمند برنامه‌ريزي دقيق و اجراي طرح‌هاي تکميلي است.
گروه اقتصادي: استان اردبيل با توليد حدود 4.5 ميليون تن انواع محصولات کشاورزي معادل چهار درصد نياز کشور، نقش موثري در تامين امنيت غذايي ايران دارد ولي ظرفيت‌هاي مغفول مانده زيادي در بخش کشاورزي اين استان وجود دارد که نيازمند برنامه‌ريزي دقيق و اجراي طرح‌هاي تکميلي است.
متوليان توسعه استان در سال‌هاي گذشته با پيگيري اجراي طرح‌هاي پايه اي آب و خاک به خصوص تبديل حدود 40 هزار هکتار از اراضي ديم به آبي در پاياب سد خداآفرين و نيز احداث شهرک گلخانه اي 1600 هکتاري در منطقه مغان به عنوان بزرگترين شهرک گلخانه اي کشور، گام‌هاي موثري در استفاده از ظرفيت کشاورزي اين استان برداشته اند که تداوم اين راه با تکميل طرح‌هاي پاياب سدها و نيز اجراي طرح هاي آب و خاک ضروري است.
سيد حامد عاملي استاندار اردبيل اخيرا در نشستي از برنامه‌ريزي براي تغيير ريل کشاورزي استان سخن به ميان آورده است. استاندار اردبيل در نشست بررسي توسعه شهرستان مشگين‌شهر با بيان اينکه به طور جدي پيگير جذب مشاور خارجي مجرب و متخصص حوزه کشاورزي براي استان هستيم، گفت که با تغيير نگرش و حضور مشاور، در کوتاه و بلندمدت شاهد تحولات محسوسي در حوزه کشاورزي استان خواهيم بود.
استان اردبيل با داشتن 750 هزار هکتار اراضي کشاورزي و ظرفيت‌هاي بي‌بديل از قطب‌هاي مهم کشاورزي ايران به شمار مي‌رود. از اين جهت تغيير ريل کشاورزي، دستور کار و برنامه‌اي مهم است که در صورت تحقق مي‌تواند چشم انداز اميدوار کننده‌اي پيش روي کشاورزي و اقتصاد استان اردبيل ايجاد کند.
منطق اقتصادي سود و زيان؛ حلقه مفقوده بخش کشاورزي
کشاورزي در سطح کلان کشوري و از جمله در استان اردبيل با چالش‌هاي عديده‌اي دست و پنجه نرم مي کند. با وجود زيرساخت‌هاي علمي و ارائه آموزش‌هاي دانشگاهي ريشه‌دار در بخش کشاورزي استان، عمده فعالان بخش کشاورزي از سطح آموزش کافي و مناسب برخوردار نيستند. اين وضعيت باعث مي‌شود بهره‌وري در بخش کشاورزي پايين باشد و کشاورزان نتوانند از فرصت‌هاي موجود استفاده بهينه کرده و با چالش‌هاي موجود با هزينه کمتري عبور کنند. نتيجه اينکه فعالان بخش کشاورزي متناسب با هزينه و زحمتي که صرف مي‌کنند، سود و بهره اقتصادي برداشت نمي‌کنند و همين امر انگيزه فعاليت در اين بخش را براي جوانترها کاهش مي‌دهد.
علاوه بر اين فقدان نگاه علمي و عدم اطلاع از کم و کيف بازار محصولات کشاورزي و نبود سازوکار و شبکه مدرن و پيشرفته براي تامين نيازهاي کشاورزان و فروش محصولات آنان باعث شده حاصل دسترنج کشاورزان در اغلب اوقات نصيب دلالان و واسطه‌ها شود. علاوه بر اين بي اطلاعي از نياز بازار باعث شده در پاره اي اوقات محصولات روي دست کشاورزان باقي مانده و يا مجبور شوند با قيمت بسيار نازل به فروش برسانند.
از سوي ديگر نبايد فراموش کرد که بخش کشاورزي هم همانند ساير بخش‌ها در سال‌هاي اخير متاثر از شرايط تحريمي و فشارهاي ناشي از آن بوده است. تامين و نگهداري ماشين آلات بخش کشاورزي، کود، سم و بذر هزينه‌هاي سنگيني براي کشاورزان که کمتر کسي از آن اطلاع دارد. دور بودن کشاورزان از مرکز باعث شده فعالان اين بخش همانند ساير اصناف و کنشگران اقتصادي نتوانند مسائل مبتلا به خود را با افکار عمومي و البته با نهادهاي تصميم‌گير در ميان بگذارند.
ضرورت نگاه صيانتي به منابع آب و خاک
يکي از بزرگترين چالش‌هاي بخش کشاورزي عدم نگاه صيانتي به منابع آب و خاک است. بيش از 90 درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزي استفاده مي‌شود که عمده آن به شکل آبياري غرقابي بوده و هدر مي‌رود. اين در حالي است که ايران کشوري کم آبي است و طي دهه‌هاي اخير تغييرات اقليم هم بر چالش‌هاي آن افزوده است.
نگاه سازه محور به بخش آب و کشاورزي و احداث سازه‌هاي آبي مانند سدها، بندها و اجراي طرح‌هاي انتقال آب بدون لحاظ الزامات زيست محيطي و توسعه پايدار، بهره‌برداري بي‌رويه از منابع آب‌هاي زيرزميني و استخراج آب از اين ذخاير استراتژيک که نتيجه آن خالي شدن سفره‌هاي زيرزميني در بازه زماني چند ده ساله و افزايش احتمال فرونشست دشت‌ها و بيابان‌زايي است، واقعيات بخش کشاورزي ايران و البته استان اردبيل است. اين شرايط البته در بخش خاک هم حاکم است. استفاده از انواع کود و سموم کشاورزي زمينه‌ساز آلودگي آب و خاک را فراهم کرده است.
علاوه بر اين کشاورزي و بعضا دامداري غيرعلمي و چراي بي رويه باعث از بين رفتن پوشش گياهي دشت‌ها و مراتع استان به تبع آن فرسايش خاک بعنوان يکي از اصلي ترين پايه‌هاي کشاورزي شده است. زمين آب و خاک سرمايه اي بين نسلي است و انتظار مي‌رود هر نسلي با رفتاري مسئولانه نيم نگاهي به شرايط زيست نسل‌هاي آينده داشته باشد. از اين جهت هرگونه بهره برداري از منابع و استعدادهاي آب و خاک استان بايد با در نظر گرفتن نگاه و رويکرد صيانتي به منابع آب و خاک باشد.
نگاهي دوباره به امنيت غذايي
واقع امر اين است که امنيت غذايي يکي از مهمترين اصول در تدوين راهبردهاي کلان دولت‌هاست و هرگونه قصور و کوتاهي در اين بخش آسيب‌هاي غيرقابل جبراني براي کشورها و ملت‌ها به همراه دارد. در اين بين استان اردبيل به واسطه ظرفيت‌ها و استعدادهايي که دارد، مي‌تواند علاوه بر تامين نياز استان به ارتقاي امنيت غذايي کشور هم کمک کند. اين امر البته مستلزم تغيير نگاه و ريل‌گذاري جديد در بخش کشاورزي، با لحاظ نگاه صيانتي به منابع آب و خاک استان، ارائه آموزش‌هاي لازم به کشاورزان براي ارتقاي بهره وري است.
توليد؛ دانش‌بنيان و اشتغال‌آفرين
مقام معظم رهبري امسال را سال توليد اشتغال آفرين و دانش بنيان نامگذاري کرده اند. بخش کشاورزي بيشتر از هر بخش ديگري نيازمند بهره گيري از شيوه‌هاي دانش‌بنيان هم در توليد محصولات و از آن مهمتر در عرضه و فروش محصولات کشاورزان است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل ازايرنا، زمينه‌سازي براي ايجاد شبکه بازار با بهره گيري از توان شرکت‌هاي دانش بنيان هم دست واسطه‌ها و دلالان را از اين بخش کوتاه مي‌کند و هم کشاورزان مي توانند با مشاهده رفتار و نياز بازار اقدام به کشت و توليد محصولات کشاورزي کنند و محصولاتشان روي دستشان نماند.
منبع :