تهديد جدي ايران با تروريسم آبي ترکيه//

گروه اقتصادي: ترکيه هر سه اصل را در پروژه داپ نقض کرده است. اين کشور با آگاهي کامل از پيامد اين سدسازي ها براي ايران، نوعي تروريسم آبي را در پيش گرفته است.

ابوالفضل خدائي

گروه اقتصادي: ترکيه هر سه اصل را در پروژه داپ نقض کرده است. اين کشور با آگاهي کامل از پيامد اين سدسازي ها براي ايران، نوعي تروريسم آبي را در پيش گرفته است.
در سال هاي اخير موضوع آب به يک اهرم مهم براي دولت ترکيه تبديل است؛»آب در برابر نفت« همان سياست آشنايي است که ترکيه در پيش گرفته و در چند دهه اخير دست‌کم 2 سد بسيار بزرگ بر سر منشا رودهاي »دجله و فرات«، بزرگ‌ترين رودهاي جاري در کشور عراق ساخته است. فاجعه اي که به عراق و سوريه تحميل مي شود مي تواند خسارات هنگفتي را به ايران نيز در رابطه با سدسازي ها بر روي رود ارس برساند. به ادعاي دولت ترکيه 27سد و 26درياچه مصنوعي بر سرشاخه‌هاي ارس احداث مي شود. به باور کارشناسان تداوم اقدامات ترکيه در موضوع قطع آب ورودي به ايران با اجراي پروژه داپ علاوه بر خشکاندن ارس بر ورودي آب به درياي خزر هم تأثير دارد و تبعات آن به طور مستقيم متوجه ايران خواهد شد.
احمد کاظمي کارشناس حوزه اوراسيا ، در مورد پيامدهاي مخرب سدسازي هاي ترکيه و تاثير آن بر رود ارس گفت: اين اقدام مي تواند به مراتب ده ها برابر از فاجعه زيست محيطي در سيستان و بلوچستان بدتر باشد. ترکيه در قالب طرح »داپ« تعداد قابل توجهي سد بر روي ارس احداث مي کند. بعضي از اين سدها مانند سد کاراکورت سال گذشته افتتاح شده و حدود 30 الي 40 درصد از آب ورودي ارس به سمت ايران، ارمنستان و جمهوري آذربايجان را کاهش داده است. سدهاي ديگري مانند »سويله مز ، مرت و نارين قلعه و قارص« در حال احداث هستند.
چرا ما بايد به عنوان يک ايراني نسبت به اين سدسازي ها حساس باشيم؟ تجربه ترکيه در سدسازي هاي گذشته يعني بر دجله و فرات پروژه «گاپ» گوياي همه چيز است: خشکسالي و تبديل 5.6ميليون هکتار از اراضي کشاورزي عراق و سوريه به بيابان، مشکلات اقتصادي، انساني، بهداشتي و مسائل مهاجرتي و همچنين تخريب محيط زيست از جمله مواردي است که اين اقدامات در پي داشته است.
اين در حالي است که ايران در موضوع سدسازي بر دجله و فرات تنها از يک پيامد يعني حقابه زيست محيطي يا همان گرد و غبارها آسيب مي بيند. اما در موضوع سدسازي بر روي ارس هر چهار حقابه، يعني زيست محيطي، حقابه شرب يا شهري، حقابه کشاورزي و همچنين حقابه صنعتي آسيب مي بينند. احداث سدهايي که متاسفانه تعداد آنها مشخص نيست و کشور ترکيه در سانسور خبري براي عدم پاسخگويي به افکار و مطالبات عمومي، پروژه را به پيش مي برد.
کاظمي در پاسخ به اين سوال که سد سازي هاي ترکيه چه تبعاتي در آينده نه چندان دور متوجه ايران و مناطق آذري نشين ايران خواهد داشت گفت: بايد توجه داشته باشيم که اقدام ترکيه علاوه بر کاهش آب رود ارس مشکلاتي را براي سد خداآفرين نيز پديد خواهد آورد. در ايران ميزان وابستگي به آب هاي فرامرزي حدود 10درصد است اما در مناطقي مانند دشت مغان به 80درصد مي رسد. همانطور که مي دانيم دشت مغان حدود 15 درصد در تکميل زنجيره امنيت غذايي ايران نقش دارد و هنگامي که سد خداآفرين دچار آسيب شود و آب کاهش پيدا کند موضوع کشت در دشت مغان به شدت لطمه خواهد خورد و به سرمايه گذاري هاي کلان در آن منطقه خسارت هنگفتي خواهد زد. بحث انتقال آب رودخانه ارس نيز ( از تبريز به درياچه اروميه) که از سال 92 به صورت جدي شروع شده با مشکل مواجه خواهد شد. بنابراين مشکلات اقتصادي از جمله کاهش امنيت غذايي، بحث مهاجرت از شمال غرب، بيکاري، مسائل زيست محيطي و گردو غبار از جمله مسائل تهديدآميز در اين زمينه محسوب مي شوند.
اين کارشناس در پاسخ به اين سوال که چرا »خاندان علي اف« عليرغم صدمات سدسازيهاي ترکيه بر مردم جمهوري آذربايجان، در قبال آنکارا موضع سکوت گرفته و همزمان به انحراف مسير رودخانه هاي فرعي سرازير شونده به ارس دست زده است گفت: نکته جالب در اين زمينه رويکرد جمهوري آذربايجان است. عليرغم اينکه اين کشور از سدسازي هاي ترکيه در رودخانه کورا و ارس آسيب مي بيند اعتراضي نسبت به اين سدسازي ها نداشت است. پس از آزاد شدن اراضي اشغالي جمهوري آذربايجان نيز بعضي از جريان هاي آبي و رودخانه اي که از آن مناطق به سمت ارس سرازير مي شوند توسط باکو دچار انحراف مسير مي شوند. باکو تلاش مي کند که همسو با آنکارا در جهت بهره برداري از رودخانه کورا سرمايه گذاري کند و به نوعي به کم آبي ارس بي توجه باشد. اين در حالي است که جمهوري آذربايجان اولين کشوري بود که وقتي بحث انتقال آب ارس به درياچه اروميه مطرح بود اعتراض کرد. در همين راستا قوم گراياني که از سوي باکو حمايت مي شوند بحث خشک شدن درياچه اروميه را بدون اشاره به اقدامات متعدد دولت ايران مطرح مي کنند.
اين کارشناس در پاسخ به اين سوال که سدسازي هاي ترکيه در رودخانه مشترک ارس، از منظر حقوق بين الملل بشر، حقوق بين الملل محيط زيست و حقوق اقليت ها چگونه است؟ و چه قواعد لازم الاجرايي را نقض مي کند گفت: به طور طبيعي سدسازي هاي ترکيه روي اين موضع تاثير منفي مضاعفي خواهد داشت. اين سدسازي ها از منظر حقوق بين الملل محيط زيست و هم از منظر حقوق بين الملل بشر، نقض قواعد لازم الاجرا و عرفي حقوق بين الملل محسوب مي شود. بر اساس قواعد لازم الاجراي حقوق بين الملل، کشورهاي بالادست براي احداث سد بايد سه اصل را رعايت کنند:
1 ـ منع استفاده زيان بار از محيط زيست
2 ـ استفاده معقول و منصفانه از رودخانه_هاي_مشترک
3 ـ اطلاع رساني به موقع
در واقع ترکيه هر سه اصل را در پروژه داپ نقض کرده و اين در حالي است که ايران در تبعات ناشي از سدسازي ها بر روي رود ارس با بحث حقوق بشر زيست محيطي مواجه است. بدين معنا که حق دسترسي شهروندان ايران در شمال غرب به آب و هواي سالم نقض مي شود. از اين جهت که اين نقض با يک اقدام عامدانه و بر اساس يک برنامه تدوين شده در دوره رياست جمهوري رجب طيب اردوغان صورت مي گيرد و آنکارا به خوبي از تبعات اين سدسازي ها آگاه است مي توان آن را به تروريسم آبي تلقي کرد.
اين اقدام پيامدهايي را مشابه قرون گذشته به همراه خواهد داشت. زماني که عثماني با حمله به کشورمان تبريز را اشغال کرد و تعدادي از هموطنان ما را به شهادت رساند. در واقع ترکيه امروز در حال تحميل اين تبعات به گونه اي ديگر است و به طور طبيعي براي هيچ شهروندي قابل قبول نيست.
کاظمي در پاسخ به اين پرسش که چرا ترکيه اخبار مربوط به سدسازيهاي خود، روي رودخانه ارس را سانسور مي کند؟ و چرا ايرانيان بايد به سدسازيهاي ترکيه حساس باشند گفت: در حال حاضر افکار عمومي بايد نسبت به اين تحولات مهم حساس باشد. ترکيه با يک هوشمندي خاص در تلاش است تا اين موضوع در نزد افکار عمومي آشکار نشود. چرا که در پروژه گاپ وقتي مسائل آشکار شد خيلي از شرکت هاي غربي از اين پروژه خارج شدند. نکته ديگر اين که ترکيه تلاش مي کند تا ابزارهاي فشار ايران را نيز در اين موضوع از بين ببرد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از آناج،اين کارشناس در پاسخ به اين سوال که ارتباط دالان توراني ناتو (کريدور جعلي زنگزور) با سدسازيهاي ترکيه چيست گفت: يکي از وابستگي هاي ترکيه به ايران در موضوع حمل و نقلي است.
 يعني براي اتصال به آذربايجان و آسياي مرکزي و همچنين خليج فارس. به همين دليل است که مي بينيم امروزه ترکيه در دوره زمامداري اردوغان از دالان توراني ناتو براي انجام طرح هاي حمل و نقلي خود به منظور دور زدن ايران حمايت مي کند. اين به اين دليل است که ايران در آينده نتواند از مسائل حمل و نقلي به عنوان يک ابزار و راهکار به منظور مجبور ساختن ترکيه براي رعايت قوانين بديهي و لازم الاجراي حقوق بين الملل استفاده کند.

منبع :