دست‌هايي که از نمايشگاه کتاب کوتاه مي‌مانند
دست‌هايي که از نمايشگاه کتاب کوتاه مي‌مانند
1401/02/25
گروه فرهنگي: در روزهايي که براي نخستين‌بار در چهار دهه گذشته، فضاي مجازي هم‌گام با وسايل نقليه شهري و بين‌شهري مخاطبان نمايشگاه بين‌المللي کتاب را به مصلاي تهران مي‌رساند، نگاهي به شکاف ديجيتالي موجود در استان‌هاي کشور، روايت‌گر گام‌هايي است که شايد هرگز به نمايشگاه مجازي کتاب تهران نرسند.
گروه فرهنگي: در روزهايي که براي نخستين‌بار در چهار دهه گذشته، فضاي مجازي هم‌گام با وسايل نقليه شهري و بين‌شهري مخاطبان نمايشگاه بين‌المللي کتاب را به مصلاي تهران مي‌رساند، نگاهي به شکاف ديجيتالي موجود در استان‌هاي کشور، روايت‌گر گام‌هايي است که شايد هرگز به نمايشگاه مجازي کتاب تهران نرسند.
از مدت‌ها قبل که صحبت از برگزاري سي‌وسومين نمايشگاه کتاب تهران به ميان آمد و بنا شد براي نخستين‌بار اين رويداد در دو بعد حضوري و غيرحضوري پذيراي علاقه‌مندان باشد، تنها حرف‌هاي شيرين ماجرا را از زبان مسئولان شنيديم؛ در نشست خبري اين رويداد که چند روز پيش برگزار شد، ياسر احمدوند، معاون فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و رييس نمايشگاه کتاب، هر دو بعد نمايشگاه کتاب را »قدم بزرگي در توسعه فرهنگي کشور« دانست.
اين درحالي بود که او ابراز اميدواري کرد که »در سال‌هاي بعد با فروش مجازي، ناشران در نمايشگاه حضوري به تبادل و ارتباط و فعاليت‌هاي فرهنگي بپردازند«.
اما براساس اعلام ستاد خبري اين رويداد، »در بخش مجازي سي‌وسومين نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران، بيش از 175 هزار عنوان کتاب از حدود 2100 ناشر در دسترس علاقه‌مندان به کتاب در سراسر ايران قرار گرفته است«.
اين درحالي است که به گفته متوليان برگزاري نمايشگاه کتاب، با هدف »شفاف‌سازي و توزيع عادلانه يارانه اعتباري خريد کتاب«، در اين دوره از نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران، اين يارانه تنها به خريد از بخش مجازي تخصيص داده شده است.
اما اگر از دامنه ketab.ir که ممکن است عده‌اي را هرگز به نمايشگاه کتاب نرساند(به اين دليل که دامنه اعلام‌شده آدرس سايت خانه کتاب است و علاقه‌مندان به نمايشگاه در واقع بايد از طريق https://book.icfi.ir/ وارد نمايشگاه کتاب شوند) بگذريم، به مناطق جغرافيايي از کشور مي‌رسيم که دست کوتاه‌شان از تکنولوژي روز سبب مي‌شود شانسي به اندازه ديگر هم‌وطنان خود براي حضور در نمايشگاه مجازي کتاب نداشته باشند.
بررسي آمار توسعه فاوا در استان‌ها(که در سايت وزارت ارتباطات در دسترس است) نشان مي‌دهد که به‌جز تهران، يزد، سمنان، البرز و اصفهان، ساير استان‌هاي کشور به لحاظ توسعه فاوا در وضعيت مطلوبي قرار ندارند.
وضعيت توسعه فاوا در استان‌ها در استان سيستان و بلوچستان که از اين نظر در وضعيت قرمز قرار دارد، تنها 56.39 درصد خانوارها به اينترنت و حتي 54.12 خانوارها به رايانه دسترسي دارند. همين آمارها نشان مي‌دهد که در اين استان تنها 50.35 درصد افراد از اينترنت استفاده مي‌کنند و 3.20 درصد افراد مشترک اينترنت پهن باند ثابت و 82.71 درصد مشترک فعال پهن باند سيار(اين ميزان در سطح کشور 106.85 است) هستند.
اين در حالي است که آمار خريداران براساس استان محل سکونت در نخستين دوره نمايشگاه مجازي کتاب نشان مي‌دهد سيستان و بلوچستان جزء کم‌ترين خريدها بوده است. حتي ايلام که براساس آمار منتشرشده از نخستين نمايشگاه مجازي کتاب، کم‌ترين خريد را داشته، جزء استان‌هاي زرد به لحاظ توسعه فاوا است.
آمارهاي وزارت ارتباطات نشان مي‌دهد که سيستان و بلوچستان، کرمان، اردبيل، لرستان، آذربايجان_غربي و کردستان، به‌ترتيب با 90.22، 105.63، 110.32، 112.11، 113.45 و 49.115 درصد کم‌ترين ميزان ضريب نفوذ اينترنت پهن باند کشور را دارند. اين مقادير حتي کم‌تر از 127.20 درصدي است که به عنوان ميزان کلي اين مقياس عنوان شده است.
اين در حالي است که البرز، تهران، سمنان و قزوين به‌ترتيب با 154.22، 150.32، 139.87 و 134.86 بيشترين ميزان ضريب نفوذ اينترنت پهن باند کشور را دارند.
اين البته تنها شکاف ديجيتالي نيست که استان‌هاي کم‌برخوردار را از دسترسي به کتاب جا مي‌گذارد؛ بررسي‌هاي ايسنا درخصوص توزيع کتابفروشي‌ها در استان‌هاي مختلف که پيش‌تر منتشر شد، نشان مي‌دهد استان‌هايي همچون کهگيلويه و بويراحمد، هرمزگان، ايلام و... که به لحاظ توسعه فاوا در وضعيت نامطلوب(زرد) هستند، در استان‌هاي خود کم‌ترين تعداد کتابفروشي‌ها را هم دارند. حتي تعداد و درصد کتاب‌هاي چاپ اول منتشرشده در اسفندماه 1400(که در گزارشي توسط خانه کتاب منتشر شده) نشان مي‌دهد، بيشترين‌ها باز هم سهم استان‌هاي برخوردار است که در توزيع توسعه فاوا رنگ سبز بر تن داشتند و استان‌هايي همچون سيستان و بلوچستان، آذربايجان غربي، لرستان، کردستان، گلستان، کرمانشاه و... که جزء کم‌برخوردارترين‌ها به لحاظ فاوا هستند، در شکاف فرهنگي نيز جزء نقاط فرودست شمرده مي‌شوند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايسنا، اين قياس‌ها نشان مي‌دهد که در اعلام خبرهاي خوش يا مژده‌ها و وعده‌ها در زمينه برگزاري نمايشگاه مجازي کتاب تنها نبايد به استان‌هايي همچون تهران نگاه کرد، استان‌هايي که در قعر شکاف فرهنگي موجود در کشور واقع شده‌اند، با شکاف ديجيتالي موجود نيز نمي‌توانند آن‌چنان که بايد نيازهاي خود را با نمايشگاه مجازي کتاب مرتفع کنند.
البته اين را هم بايد ديد که اساسا در استان‌هايي که همواره در قعر شکاف‌هاي فرهنگي و ديجيتالي واقع شده‌اند، شکاف اقتصادي اجازه مي‌دهد تا غم نان مانع از در جست‌وجوي کتاب بودن نشود!
منبع :