سدهاي نيمه خالي و خطر تشديد تنش آبي در استان اردبيل

گروه اقتصادي: سدهاي استان اردبيل به دليل نبود بارش و استفاده بي رويه کشاورزان و شهروندان از آب نيمه خالي شده و بيم آن مي‌رود که در اثر کاهش ذخاير سدها، تنش و بحران آبي در سال‌هاي آينده استان اردبيل را فرا بگيرد. تنش آبي نسبتا شديد که از چندين سال گذشته در استان اردبيل شروع شده امسال نيز با کاهش بارندگي‌ها روند شديدتري به خود گرفته و نگراني‌ها براي تداوم و تشديد خشکسالي در منطقه را بيشتر کرده است.

يعقوب شاددل

گروه اقتصادي: سدهاي استان اردبيل به دليل نبود بارش و استفاده بي رويه کشاورزان و شهروندان از آب نيمه خالي شده و بيم آن مي‌رود که در اثر کاهش ذخاير سدها، تنش و بحران آبي در سال‌هاي آينده استان اردبيل را فرا بگيرد. تنش آبي نسبتا شديد که از چندين سال گذشته در استان اردبيل شروع شده امسال نيز با کاهش بارندگي‌ها روند شديدتري به خود گرفته و نگراني‌ها براي تداوم و تشديد خشکسالي در منطقه را بيشتر کرده است.
براساس اعلام کارشناسان آب منطقه اي اردبيل، هرچند حجم بارش‌ها در استان اردبيل نسبت به مدت مشابه سال قبل 31 درصد افزايش داشته است با اين وجود نسبت به بلند مدت  27 درصد کاهش يافته است و براين اساس در کنار کاهش ادامه‌دار بارش‌ها از چند سال پيش، کاهش شديد روان‌آب‌ها و ذخاير زيرزميني باعث شده که در سال‌هاي اخير اين استان با خطر خشکسالي مواجه شده و از اين بابت خسارتهاي قابل‌توجهي به اقتصاد آن در بخشهاي مختلف بويژه بخش کشاورزي وارد شود
کاهش بارندگي‌ها در استان اردبيل و تداوم خشکسالي علاوه بر بروز مشکلات بسيار براي کشاورزان، اين روزها تامين آب آشاميدني مردم را هم دچار مشکل کرده است به طوري که در بسياري از روستاها مشکل تامين آب و در برخي شهرها نيز قطعي آب و کاهش کيفيت آن قابل مشاهده است.
علاوه بر شهرهاي استان اردبيل تعدادي از روستاها دچار کم آبي شديد بوده و در برخي روستاها  آب آشاميدني روستاييان از طريق تانکرهاي سيار تامين مي‌شود بطوري‌که مسئولان استان اردبيل از وجود مشکل کم آبي در دست‌کم 400 روستاي اين استان خبر مي‌دهند.
از طرفي بدليل کمبود بارش، مزارع و مراتع استان اردبيل رنگ و رخسار طبيعي خود را از دست داده و خشکسالي‌هاي پي در پي تاب نفس کشيدن در بستر طبيعت را از آنها ستانده و ديري نخواهد کشيد که اين مزارع به بيايان خشک و بي روح تبديل شوند.
به گفته کارشناسان و مسئولان استان اردبيل، صرفه جويي و مديريت صحيح منابع آبي بدليل تداوم خشکسالي و کاهش ذخاير آبي استان ضروري است و مي بايست تا دير نشده مسئولان و مردم دوشادوش هم در جهت رفع مشکلات و اصلاح روند نادرست مصرف کنوني برنامه‌ريزي و اقدام کنند.
اوضاع سدهاي استان اردبيل
در زمينه ذخاير آب در پشت سدها تصاويري خوشايند و دلگرم کننده‌اي وجود ندارد و اين در حالي است که منابع زير زميني دشت اردبيل هم در قلب بحران قرار گرفته و اين دشت در زمره مناطق ممنوعه بشمار مي‌رود. هم اکنون 70 درصد از حجم سدهاي استان خالي است بر اساس اعلام کارشناسان، تا افق سال 1425 به ميزان يک ميليارد و 200 ميليون مترمکعب کسري آب در استان پيش بيني شده است.
از حجم 402 ميليوني مخازن 52 سد استان در حال حاضر121 ميليون متر مکعب پر شده است و بيشتر سدها با کاهش ذخيره آب نسبت به سال قبل مواجه هستند.
سد يامچي اردبيل با حجم ذخاير آبي به ميزان 82 ميليون متر مکعب به عنوان مهم‌ترين سد استان که تامين کننده آب آشاميدني مرکز استان است در حال حاضر حدود 24 ميليون مترمکعب آب دارد.در شهرستان پارس آباد مغان هم سد خداآفرين با 199 ميليون مترمکعب ذخيره آبي نسبت به سال قبل 34 ميليون مترمکعب کاهش  و سد ارس هم با 912 ميليون مترمکعب آب  نسبت به مدت مشابه سال قبل هفت ميليون مترمکعب کاهش يافته است.
همچنين در شهرستان مشگين شهر هم ظرفيت سد سبلان از 105ميليون متر مکعب به 21 ميليون متر مکعب و حجم مخزني سد احمد بيگلو هم از 27 ميليون متر مکعب به 6 ميليون متر مکعب رسيده است.
حجم ظرفيت سد گيوي در شهرستان کوثر هم  49 ميليون متر مکعب است که به دليل کمبود بارش اين ميزان به 13 ميليون متر مکعب کاهش يافته است.
فقدان مديريت مصرف آب در روستاها و شهرها
فقدان مديريت مناسب مصرف آب و  نبود صرفه‌جويي در مصرف آب حوزه‌هاي کشاورزي و آشاميدني و تداوم خشکسالي باعث کاهش ذخاير آب‌هاي زيرزميني و نيز خشک شدن بسياري از رودخانه‌ها و چشمه‌ها و در نتيجه تشديد تنش آبي در شهرها و روستاها شده است.
از طرفي تنش آبي ساليان سال است که بر روستاهاي استان اردبيل سايه افکنده و اهالي روستاها  را مجبور به استفاده از آب تانکرهاي سيار کرده است. هم اکنون بيشترين مشکلات کم آبي مربوط به روستاهاي بيله‌سوار و گرمي مغان است.
در برخي از روستاها هم مديريت مصرف آب به حال خود رها شده بطوريکه برخي از روستاهاي پايين دستي ضمن استفاده بي رويه از آب، استفاده از چاه‌هاي غير مجاز و همچنين استفاده از کنتورهاي غير مجاز سبب شدند روستاهاي بالادستي از آب آشاميدني محروم بمانند.
راهکارهاي اصلي براي جلوگيري از بحران آب در شهرها و روستاها ساليان سال است که از سوي کارشناسان ارائه شده ولي اجراي اين راهکارها به هر دليل در استان به تعويق افتاده است. يکي از راهکارهايي که ساليان سال اجراي آن مورد تاکيد قرار گرفته تغيير الگوي کشت و توسعه آبياري مدرن است که در اين دو مولفه استان اردبيل در مقايسه با استان‌هاي ديگر عقب مانده است.
راهکار ديگر مصرف بهينه آب  و توسعه و ترويج آن از سوي مراکز علمي و آموزشي با عنوان طرح داناب است که اين طرح هم در استان بخوبي پيش نرفته است.
به گزارش  عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، توسعه آبياري مدرن، فرهنگ سازي در زمينه استفاده هوشمندانه و بهينه از آب، جلوگيري از حفر چاه‌هاي غيرمجاز، آموزش و تغيير الگوي مصرف و روش زندگي، اختراع تکنولوژي جديد ذخيره سازي آب، باز چرخاني پساب‌ها، افزايش سيستم‌هاي نوين آبياري، بهبود حوزه آبريز با عمليات آبخيزداري، توسعه سياست‌ها و قوانين مرتبط با آب، تغيير الگوي کشت، اجراي طرح تعادل بخشي آب، مقابله با تغييرات آب و هوايي و استفاده از انرژي هاي خورشيدي از جمله راهکارهايي هستند که در استان‌هاي ديگر عملياتي شده و ضروري است اين راهکارها در استان اردبيل هم جامه عمل به خود بگيرد.

منبع :