درياچه اروميه فداي سيب‌هاي فاسد شد!

گروه اجتماعي: درياچه اروميه امروز در يک قدمي مرگ کامل قرار گرفته و فاصله‌اي کمتر از يک بند انگشت تا تبديل شدن به کويري شوره‌زار و خشک در شمال غربي ايران دارد. براساس آمارهاي رسمي ثبت‌شده در تاريخ 21 دي 1402 هم‌اکنون سطح تراز درياچه اروميه 1270 متر، وسعت آن 690 کيلومتر مربع و حجم آب موجود در آن 950 ميليون متر مکعب است.

اين در حالي است که در سال 1394 هم که بدترين شرايط درياچه اروميه رقم خورده بود، سطح تراز مانند امروز 1270 متر بود اما وسعت درياچه حدود 640 کيلومتر مربع و حجم آب موجود در آن 640 ميليون متر مکعب بود؛ بنابراين مي‌توان گفت وضعيت کنوني درياچه اروميه، تنها اندکي از بدترين شرايط تاريخي خود، بهتر است. شرايط ناگوار اروميه درحالي رقم مي‌خورد که حقابه‌اي که قرار بود به اين درياچه داده شود، اکنون به اراضي کشاورزي حوضه آبريز اروميه تعلق مي‌گيرد که در سال‌هاي اخير افزايش 270 هزار هکتاري را داشته است. بر اساس آمارهاي سازمان حفاظت محيط زيست، يک سوم حقابه سالانه درياچه به کشاورزي تعلق مي‌گيرد و محصولات آب‌بري از جمله سيب، چغندرقند و يونجه در کنار ميوه‌هاي هسته‌دار از جمله گيلاس و آلبالو عمده محصولات کشاورزي منطقه هستند. اين توسعه افسارگسيخته کشاورزي در حوضه آبريز اروميه آن هم براي کشت محصولاتي نظير آلبالو، گيلاس، سيب و… در حاليست که درياچه اروميه به دليل احداث سدهاي متعدد در حوضه آبريز خود، در شرايط مرگ حتمي قرار گرفته است! به زبان ساده، طي چندين دهه اخير، مسئولان تصميم‌گير کشور تمام اهتمام خود را براي توسعه کشاورزي در شمال غرب کشور در استان‌هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي و کردستان که حوضه آبريز درياچه اروميه محسوب مي‌شود، به کار گرفته‌اند و تلاش آن‌ها منجر به احداث 23 سد فعال در مسير رودخانه‌هايي شده که همگي نقش حياتي در تغذيه درياچه اروميه داشته‌اند!
 يعني طي اين سال‌ها، مسئولان مربوطه براي توسعه کشاورزي در حوضه آبريز درياچه اروميه آن هم براي توليد محصولات غيراستراتژيکي مانند سيب، آلبالو، چغندر و… اقدام به مسدود کردن تمام رگ‌هاي حياتي درياچه اروميه کرده‌اند و تمام رودخانه‌هايي که به اين درياچه ختم مي‌شد را با احداث سد، از امکان تغذيه حقابه‌اي درياچه اروميه محروم کرده‌اند و با اين اقدام فاجعه‌بار، مرگ قريب‌الوقوع اين درياچه را رقم زده‌اند! وقتي به عمق اين فاجعه بيشتر پي مي‌بريم که بدانيم طي اين سال‌ها بخش بسيار زيادي از محصولات کشاورزي و باغي که در حوضه آبريز درياچه اروميه توليد شده، به دلايل مختلف از جمله سوء‌مديريت مسئولان مربوطه، تبديل به ضايعات قطعي باغي و کشاورزي شده و حتي در حد مصرف دام و طيور هم مورد استفاده قرار نگرفته است! مثلا سيبي که در باغات اروميه توليد مي‌شود و آب مورد نياز اين باغات به‌صورت صددرصدي از آب سدهاي حوضه آبريز درياچه اروميه تامين مي‌شوند، بي‌کيفيت‌ترين سيب کشور محسوب شده و بخشي عظيمي از آن هرساله فاسد و کاملا دورريز مي‌شود! متاسفانه هرساله شاهد انباشت تپه‌هاي بزرگي از چندين هزار تن سيب در حال فاسد شدن در کنار جاده‌هاي استان آذربايجان غربي و شرقي بوده و هستيم.
فساد سيب سهم درياچه اروميه را بالا کشيد
در واقع تپه‌هاي بزرگ سيب کنار جاده، صحنه‌اي است که براي هر مسافر اروميه در تابستان، پس از طي ده‌ها کيلومتر کاملا عادي مي‌شود. نماينده اروميه در مجلس سيد سلمان ذاکر رکورد توليد سيب در کشور را متعلق به آذربايجان غربي مي‌داند و مي‌گويد که امسال يک ميليون تُن سيب ممتاز در سردخانه‌ها مانده و در حال فاسد شدن است. اين در حالي است که مطابق محاسبات موسسه تحقيقات آب براي توليد يک ميليون تن سيب بايد سالانه 270 ميليون متر مکعب آب به سمت باغات رها کنيم. با اين حجم از آب مي‌توان طي 10 سال درياچه اروميه را احيا کرد.
 نداشتن مشتري و ازبين‌رفتن سيب در سردخانه‌هاي آذربايجان غربي موضوع جديدي نيست و مرور مصاحبه نمايندگان مجلس از فاسد شدن
800 هزار تن سيب شمال غرب کشور طي سال گذشته خبر مي‌‎دهد. آذربايجان غربي امسال با توليد 1.5 ميليون تن سيب رکورد توليد ايران را تصاحب کرد اما وضع عوارض 400 ميليون توماني صادرات روي هر کانتينر توسط کشورهاي همسايه در کنار زمان زياد معطلي در وسايل حمل بار که به کاهش کيفيت محصول ختم مي‎شود، سبب شد تا مشتري براي سيب پيدا نشود. سيب تنها محصول آب‌بر کشت شده در آذربايجان غربي نيست و چغندرقند در کنار يونجه، گيلاس و آلبالو به عنوان 4 محصول با بيشترين مصرف آب ميان توليدات کشاورزي در سبد توليد کشاورزان اروميه قرار دارد. نماينده آذربايجان غربي در شوراي عالي استان‌ها بهارعلي محمدي به گردش مالي 100 هزار ميليارد توماني سيب در اروميه اشاره مي‌کند و معتقد است که زندگي بخش از مردم آذربايجان غربي با کشاورزي و توليد سيب گره خورده است و نمي‌توان آن را ناديده گرفت. در مقابل، سخنگوي صنعت آب عيسي بزرگ‌زاده با بيان اينکه احياي درياچه اروميه با استمرار کشت محصولات آب‌بر غيرممکن است، مي‌گويد خشک‌شدن درياچه اروميه و طوفان‌هاي نمکي، آذربايجان غربي را غيرقابل سکونت مي‌کند و ديگر مردمي نمي‌مانند که معيشت آن‌ها محل بحث باشد.
 به گزارش عصر آذربايجان به نقل از آفتاب يزد،بررسي مصوبات ستاد احياي درياچه اروميه بيانگر آن است که جايگزين کردن محصولات کم‌آب‌بر و راهبردي به جاي توليدات فعلي آذربايجان غربي به عنوان محوري‌ترين اقدام معرفي شده است، اما دستگاه‌هاي اجرايي هيچ اقدامي در اين راستا انجام نداده‌اند. کارشناسان معتقد هستند، بسته سياستي حوزه کشاورزي شامل الگوي کشت متناسب با منطقه و ارائه مشوق به کشاورزان به حفظ و بهبود معيشت مردم کمک کرده و در کنار پروژه‌هاي سازه‌اي احياي درياچه اروميه را تسريع مي‌کند.

منبع :