عقب ماندگي تاريخي معادن در آذربايجان شرقي

گروه گزارش: آذربايجان شرقي از نظر زمين شناختي در حوزه برخورداري از معادن به طور طبيعي استاني مستعد به شمار مي‌رود، اما به گواه کارشناسان با عقب‌ماندگي‌هاي تاريخي در اين زمينه مواجه است.

آذربايجان شرقي از استان‌هاي معدن‌خيز کشور به شمار مي‌رود، به گونه‌اي که از 64 نوع ماده معدني شناخته شده در کشور، 52 نوع ماده معدني شامل طلا، مس، منگنز، آهن، آهک و… در آذربايجان شرقي کشف شده است.
بنابه گفته مسئولين، آذربايجان شرقي از نظر تنوع معادن فلزي، رنگين کماني از معادن است؛ يک درصد مس دنيا و 30 درصد مس کشور در اين استان وجود دارد، 8 ميليارد تن ذخاير معدني دارد که ? ميليارد تن آن به نفلين سينيت، 3 ميليارد آن به ساير معادن مانند آهک، گچ، مس، سنگ‌هاي تزئيني و … اختصاص يافته است.
اما با وجود معادن فراوان، نقش معادن در اقتصاد استان به گفته کارشناسان بسيار ناچيز است. طي سال‌هاي اخير اقدامات بسياري در حوزه معدن آذربايجان شرقي انجام شده است، اما نمي‌توان گفت که عقب‌ماندگي نداريم.
بخشي از اين عقب‌ماندگي به دليل تحريم‌هاي جدي است که از نيمه دوم دهه 80 تشديد شده و ادامه پيدا کرده و ما را از فناوري‌هاي نوين دور کرده است. بخش ديگري ناشي از اين تفکر است که اگر ما هر فناوري جديدي را بپذيريم و از آن استقبال کنيم به استقلال کشور لطمه خواهيم زد. بر مبناي همين نگاه در چهل سال گذشته دولت‌هاي مختلفي شعار سرمايه‌گذاري خارجي داده‌اند؛ اما در عمل اغلب راهکاري براي آن فراهم نکرده‌اند و جذب سرمايه‌گذاري خارجي انجام نشده است. اثر اين اتفاق را نيز مي‌توان به خوبي در عدم ورود فناوري‌هاي روز دنيا در حوزه معدن ديد.
در شکل‌گيري اين شرايط گذشته از تحريم‌ها، سياستگذاري‌هاي نامناسب، تفکر اقتصاد متمرکز و عدم استفاده از تجارب دنيا نيز تأثير داشته است؛ لذا انتظار مي‌رود که مسئولان استان در اين حوزه سرمايه گذاري بيشتري کنند تا سهم معادن در اقتصاد استان توسعه يابد.
با اينکه آذربايجان شرقي قطب اصلي معدن در کشور به شمار مي‌رود ولي محدوده‌هاي معدني جديد اکتشاف شده در استان تقريباً در حد صفر است و نکته جالب اينکه به دليل کمبود نيروي انساني متخصص و عدم استفاده از روش‌هاي جديد اکتشاف‌هاي معدني به کندي انجام مي‌شود.
غفلت از ظرفيت‌هاي معدني آذربايجان‌شرقي
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربايجان‌شرقي با بيان اينکه متأسفانه حوزه معدن در آذربايجان‌شرقي مقداري مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: غير از ظرفيت‌هاي معدني مس سونگون بايد بر روي تمام مجموعه‌هاي مواد معدني استان سرمايه‌گذاري کنيم تا نتيجه مطلوبي را در اين حوزه به دست آورد.عبدالحميد سرتيپي اظهار کرد: آذربايجان‌شرقي به عنوان استان با ظرفيت بالاي معادن در طرح زنجيره ارزش راهبردي توسعه انتخاب شده است.وي ادامه داد: در حال حاضر 52 ماده معدني در استان وجود دارد که اين مواد معدني قابليت بهره‌برداري و استخراج دارند.
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربايجان شرقي گفت: برخي از مواد معدني استان از نظر شکل‌گيري و ذخاير و ويژگي‌هاي اقتصادي نه تنها در منطقه بلکه حتي در دنيا ارزش بالايي دارد.سرتيپي با بيان اينکه متأسفانه حوزه معدن در آذربايجان شرقي مقداري مورد غفلت قرار گرفته است، افزود: غير از ظرفيت‌هاي معدني مس سونگون بايد بر روي تمام مجموعه‌هاي مواد معدني استان سرمايه‌گذاري کنيم تا نتيجه مطلوبي را در اين حوزه به دست آورد.
وي گفت: به منظور توسعه بخش معدن بايد کارهاي ستادي، مطالعاتي و ميداني انجام شود تا افزايش سرمايه‌گذاري نتايج مثمر ثمري را ايجاد کند، چرا که اين بخش مي‌تواند بر روي بخش بزرگي از اقتصاد استان تأثير بگذارد.
صاحبان معادني که فعاليت ندارند سلب صلاحيت مي‌شوند
سرتيپي با بيان اينکه صاحبان معادني که فعاليت ندارند سلب صلاحيت مي‌شوند، تاکيد کرد: تعيين تکليف معادن راکد يکي از برنامه‌هاي کليدي و در واقع اولين گام اداره کل صمت در حوزه معدن است و به همين منظور 331 محدوده معدني در استان از طريق مزايده واگذار مي‌شود.وي گفت: محدوده‌هاي معدني به مزايده گذاشته شده تقريباً شامل تمام مواد معدني است.
دبير شوراي معادن استان ادامه داد: گام دوم در اين حوزه دعوت از سرمايه‌گذاران بخش خصوصي و شرکت‌هاي معدني و اقتصادي کشور و منطقه‌اي است تا ظرفيت‌هاي اين استان را به نحو احسن معرفي کنيم.
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربايجان‌شرقي اضافه کرد: بايد اکتشافات سطحي معادن را با بهره‌گيري از تکنولوژي‌هاي پيشرفته توسعه دهيم.وي با اشاره به اهميت راه اندازي واحدهاي فرآوري معادن در استان در توسعه بخش معدن يادآور شد: بايد بستر مناسبي براي سرمايه‌گذاري در اين حوزه فراهم کنيم تا منابع جذب شده تحول بزرگي در استان ايجاد کند.
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربايجان‌شرقي با بيان اينکه آماده کمک به واردات ماشين‌آلات معدني هستيم، افزود: هيچ منعي براي واردات ماشين‌آلات معدني مورد نياز وجود ندارد و خوشبختانه دولت اهتمام ويژه‌اي در اين زمينه دارد.
52 ماده معدني متنوع در آذربايجان شرقي شناسايي شده است
حيدر فتح‌زاده، رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي آذربايجان شرقي هم طي سخناني اظهار کرد: طبق گزارش مرکز آمار ايران، ميزان سرمايه‌گذاري در معادن فعال استان بيش از 200 درصد افزايش يافته است.
وي گفت: توليد مواد معدني همواره به عنوان نقطه آغازين يک زنجيره تأمين با ارزش در بخش‌هاي تأمين کننده مواد اوليه بخش صنعت و مصالح مورد نياز براي ساختمان، بنادر، سدها و فرودگاه‌ها به شمار مي‌رود و آذربايجان‌شرقي از نظر وجود ذخاير مختلف و متنوع معدني، يکي از مناطق غني کشور است.وي يادآور شد: در اين استان تاکنون 52 ماده معدني متنوع شناسايي شده است و آخرين نتايج منتشر شده از نتايج حاصل از اجراي طرح معادن فعال استان در سال 1402 حاکي از آن است که تا پايان سال 1401 تعداد 279 واحد معدني در استان فعال بوده که از نظر تعداد، 4.8 درصد از کل معادن فعال کشور را به خود اختصاص داده است.فتح زاده گفت: هفت هزار و 280 نفر به طور مستقيم در اين حوزه شاغل هستند که سهم 5.4 درصدي استان از کل شاغلان بخش معدني کشور را شامل مي‌شود.
وي بيان کرد: فعاليت‌هاي صورت گرفته در بخش معدني استان، منجر به ايجاد ارزش افزوده 181 هزار و 358 ميليارد ريالي شده است که با نسبت هفت درصدي، رتبه چهارم کشوري از کل ارزش افزوده ايجاد شده را به خود اختصاص داده است.
رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي آذربايجان شرقي ادامه داد: همچنين نتايج نشان مي‌دهد نسبت به سال 1400 ميزان رشد ارزش افزوده ايجاد شده در معادن فعال استان حدود 13.7 درصد است.وي افزود: ميزان رشد ارزش سرمايه گذاري صورت گرفته در معادن در حال بهره برداري کل کشور در سال 1401 نسبت به 1400، 4.69درصد و در آذربايجان شرقي 211.5 درصد بود و اين استان با 9 هزار و 492 ميليارد ريال سرمايه‌گذاري، هفت درصد از کل ميزان سرمايه گذاري صورت گرفته در بخش‌هاي معدني کشور را به خود اختصاص داده است.
وجود يک پنجم ذخاير معدني کشور در آذربايجان شرقي
بهرام شکوري، رئيس کميسيون معادن اتاق بازرگاني ايران نيز با اشاره به وجود يک پنجم ذخاير معدني کشور در آذربايجان شرقي، اين استان را يکي از قطب‌هاي معدني کشور برشمرد و اهتمام جدي شوراي معادن استان براي توسعه و رشد بخش معدن را خواستار شد.
وي با بيان برخي از مهم‌ترين مسائل و مشکلات بخش معدن کشور، افزايش نرخ ارز، افزايش حقوق دولتي معادن و ممنوعيت واردات ماشين‌آلات معدني را از جمله اين مشکلات برشمرد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،در بعد معدني، درحوزه‌هاي مختلف از اکتشاف گرفته تا حفاري و بهره برداري، تکنولوژي‌هاي جديد و مدرن بسيار تعيين کننده شده‌اند، از طرفي علوم و دانش‌هاي جديد و کاربرد آنها در تکنولوژي نوظهور نيز مي‌تواند چالش‌ها و تبعات زيست محيطي را به کمترين حد و تعامل پذيري فعاليت‌هاي معدني با فرآيندهاي طبيعت را افزايش دهد؛ بنابراين سياستگذاران و فعالان عرصه معدن توجه ويژه‌اي به اين موضوعات داشته باشند و با برنامه‌ريزي و تعيين نقشه راه مناسب و البته حمايت بيشتري از فعالان اقتصادي اين ظرفيت‌ها را به کار گيرند.

منبع :