شبکه‎هاي مجازي فرصت يا تهديد براي ترويج کتابخواني

گروه اجتماعي: امروزه شبکه‌هاي مجازي و اجتماعي زمان زيادي را براي مرور مطالب از کاربران در تمامي گروه‌هاي سني مي‌گيرند و با تغيير ذائقه‌اي که ايجاد کرده‌اند کم کم جايگزين مطالعه مکتوب از جمله کتابخواني شده‌اند.

گروه اجتماعي: امروزه شبکه‌هاي مجازي و اجتماعي زمان زيادي را براي مرور مطالب از کاربران در تمامي گروه‌هاي سني مي‌گيرند و با تغيير ذائقه‌اي که ايجاد کرده‌اند کم کم جايگزين مطالعه مکتوب از جمله کتابخواني شده‌اند.
با ورود و گسترش فضاي مجازي وضعيت کتاب و کتابخواني نيز با تغييرات چشمگيري مواجه شده و با نگاهي گذرا به وضعيت کتابخانه‌ها مي‌توان به اين موضوع مهم پي برد که همچون گذشته از ازدحام مراجعه‌کنندگان براي گرفتن کتاب‌هاي مورد علاقه‌شان خبري نيست.فضاي مجازي ساعات طولاني از وقت افراد را براي وب گردي و استفاده از مطالب گوناگون تسخير کرده و در اين ميان کمتر کاربري حوصله دارد تا زماني را به مطالعه داستان طولاني در اين فضا اختصاص دهد.
مدير کل امور کتابخانه‌هاي استان زنجان در اين ارتباط مي‌گويد: امروزه گسترش فضاي مجازي موجب شده است قشر جوان کمتر به امر مطالعه کتاب گرايش و رغبت داشته باشند که در اين ارتباط بايد آگاهي و اطلاع‌رساني‌هاي لازم انجام گيرد.امير علي نيکبخش مي‌افزايد: براين اساس کتابخانه‌هاي عمومي کشور طرح سراسري پويش 'کتاب خوان مجازي' با هدف ايجاد فضايي براي معرفي و اشتراک کتاب‌هاي خوانده شده در فضاي مجازي توسط تمامي افراد علاقه‌مند به کتاب و کتابخواني در سراسر کشور را در دستور کار خود قرار داده است.وي بيان مي کند: در پويش 'کتاب خوان مجازي' علاقه‌مندان مي‌توانند ضمن معرفي خود و بيان اطلاعاتِ کتاب شناختي اثر مورد نظر، کتاب موردنظر خود و يا جمله‌اي زيبا يا بخشي از آن را در قالب ويدئو‌هاي کوتاه به مدت يک تا هفت دقيقه معرفي و با ديگران به اشتراک بگذارند.
نيکبخش ادامه مي دهد: طبق اطلاعات اعلام شده در اين فراخوان، شرکت افراد در اين پويش فاقد هرگونه محدوديتي است و همه گروه هاي سني علاقه مند به کتاب و کتابخواني مي توانند شرکت کنند. وي ابراز مي کند: متقاضيان شرکت و همراهي در اين طرح سراسري مي‌توانند پس از انتخاب يک جمله خواندني و زيبا از يک کتاب، بازخواني بخشي از يک کتاب خوانده شده و يا معرفي کامل يک کتاب پيش تر خوانده شده و به اشتراک گذاشتن آن در يک ويدئوي کوتاه در پويش 'کتاب خوان مجازي' شرکت کنند.
وي خاطرنشان مي‌کند: براي توسعه ترويج فرهنگ کتاب و کتابخواني چالش‌هايي وجود دارد که مسائل اين بخش بايد به صورت کارشناسي شده مورد توجه و بررسي دقيق انجام گيرد.
*نگاه‌هاي متفاوتي به شبکه‌هاي مجازي وجود دارد
يک کارشناس امور کتابداري با اشاره به اينکه نگاهي غلط به استفاده از شبکه‌هاي اجتماعي در کشور وجود دارد، مي‌گويد: نگاه‌هاي سياه و سفيد به اين نوع شبکه‌ها موجب شده که کاربران نتوانند با آگاهي لازم اطلاعات مور نياز خود را دريافت کنند.قاسم موحديان اظهار مي‌کند: به طور معمول هر پديده و يا تکنولوژي که به کشور وارد مي شود در کنار آن تحولاتي را به دنبال دارد که اين مهم حتي عادات و سبک زندگي مردم را با تغييراتي مواجه مي‌کند.وي بيان مي‌کند: سواد اطلاعاتي در حوزه کتابخواني امري مهم تلقي مي‌شود و بنا بر تعريف عنوان شده' فردي داراي سواد اطلاعاتي است که توانايي تشخيص و شناسايي اطلاعات مورد نياز خود، توانايي به دست آوردن اطلاعات و ارزيابي اطلاعات کسب شده را داشته باشد'.
اين کارشناس حوزه مطالعه و کتابخانه مي‌افزايد: سواد اطلاعاتي در تعامل با شبکه هاي اجتماعي نقش مهم و بارزي دارد و اين در حالي است که بخش قابل توجهي از کاربران شبکه‌هاي اجتماعي از سواد رسانه اي و سواد اطلاعاتي کافي برخوردار نبوده و برخي از مشکلات و تهديدهاي شبکه هاي اجتماعي ناشي از اين مساله است.
وي اظهار مي‌کند: کاربران در هنگام استفاده از شبکه‌هاي اجتماعي بايد قادر باشند، اطلاعات ارائه شده را مورد ارزيابي قرار داده و مطالب مفيد را بهره‌برداري کنند.وي ابراز مي‌کند: اغلب مطالب شبکه‌هاي اجتماعي منبع مشخصي ندارد، اعتبار برخي اطلاعات نيز خدشه دار بوده و علاوه بر آن بازار شايعات نيز بسيار داغ است و در اين ميان نبود سواد رسانه‌اي امکان تشخيص مطالب مفيد و غير مفيد را با دشواري مواجه مي‌کند.
*کاربران قدرت ارزيابي اعتبار اطلاعات شبکه‌هاي اجتماعي را ندارند
موحديان با بيان اينکه کاربران قادر به ارزيابي اعتبار اطلاعات ارائه شده از طريق شبکه‌هاي اجتماعي نيستند و اين موضوع به نوبه خود آسيب جدي است، ادامه مي دهد: قدرت تشخيص اعتبار اطلاعات ارائه شده در شبکه هاي اجتماعي اهميت زيادي دارد و مي‌تواند کاربران را از قضاوت‌هاي نادرست ناشي از اطلاعات غيرموثق مصون نگه دارد.وي بيان مي‌کند: موضوع مهم ديگري که وجود دارد اين است که کاربران به صورت هدفمند با محتواي ارائه شده در شبکه‌هاي اجتماعي برخورد نمي کند که اين از ديگر آسيب‌هاي اين بخش به شمار مي‌رود.اين کارشناس مطالعه مي‌افزايد: در مطالعه سنتي، کاربران نقش فعال تري دارند و اين خود شخص است که احساس نياز مي‌کند و سراغ مطالعه مي‌رود ولي در شبکه‌هاي اجتماعي اين اطلاعات است که به سوي کاربر روانه مي‌شود، بنابراين ممکن است از منابع مختلف و در موضوعات متنوع باشد بدون اينکه کاربران به دريافت اين حجم فزاينده از اطلاعات نياز داشته باشند.وي اضافه مي کند: تفاوت بسيار جدي بين مطالعه و مرور مطالب شبکه‌هاي اجتماعي وجود دارد و تاثيري که مطالعه يک کتاب مي‌تواند درفرد بر جاي بگذارد در شبکه‌هاي اجتماعي چنين نيست و مرور شبکه‌هاي اجتماعي نبايد جايگزين مطالعه عميق شود.
*شبکه‌هاي اجتماعي محفلي براي مطالعه جدي نيست
موحديان ادامه مي‌دهد: مطالعه سودمند و مفيد بايد بتواند در ديدگاه فرد و پايگاه دانش وي تاثير گذاشته و به تغيير رفتار اجتماعي و شخصيتي منجر شود. وي بيان مي کند: استفاده از شبکه‌هاي اجتماعي مي تواند فرصتي براي انتشار مطالب در حوزه‌هاي مختلف باشد، اما نمي‌تواند فرصتي براي يک مطالعه جدي براي کاربر باشد.اين کارشناس کتابداري ادامه مي‌دهد: اين نوع شبکه‌ها فرصتي براي معرفي کتاب‌ها، ترويج اطلاع رساني بازار نشر و اشتراک‌گذاري تجربيات کتابخواني باشد و به نوبه خود در گسترش کتابخوانان تاثيرگذار است.وي اظهار مي‌کند: موضوعي که بايد به آن توجه داشت اين است که شبکه‌هاي اجتماعي در کشورهاي پيشرفته در مقايسه با کشورمان زودتر گسترش يافته است اما هرگز مانع و خللي را در امر کتابخواني مردم ايجاد نکرده و حتي فرصت‌هاي نويني را در عرصه ترويج خواندن و تقويت ارتباط مردم با کتابخانه و ارائه خدمات جديد مبتني بر اين شبکه‌ها بوجود آورده است. موحديان اظهار مي‌کند: پژوهش‌ها نشان مي‌دهد نه تنها وجود اين شبکه‌ها شمار کتابخوانان را در برخي کشورها کاهش نداده بلکه به ميزان مطالعه و مهم تر از آن در همه‌گيري مطالعه نيز کمک شاياني کرده و فرصت خواندن را که محدود به اقشار خاصي از جامعه بود در اختيار همه قرار داده است.وي بيان مي‌کند: اين در حالي است که وجود و گسترش شبکه‌هاي اجتماعي در کشور ما تغييراتي را در ذائقه مطالعه و رفتار خواندن مردم ايجاد کرده است.به گفته وي، وجود و گسترش شبکه‌هاي اجتماعي در شهر زنجان نيز تغييراتي در مخاطبان کتابخانه‌ها داده است و بخشي از مردم که فقط براي مطالعه تفنني و يا مطالعه مطالب عامه پسند و دريافت اخبار و اطلاعات روزانه به کتابخانه‌ها مراجعه مي‌کردند، هم اکنون نياز خود را در شبکه‌هاي اجتماعي جستجو مي‌کنند.وي اظهار مي‌کند: ولي بايد توجه کرد که اين موضوع فقط به بخش محدودي از خدمات و منابع اطلاعاتي کتابخانه‌ها مربوط مي‌شود، در حالي که کتابخانه‌ها خدمات متنوع و گسترده‌اي دارند که شبکه‌هاي اجتماعي نمي‌توانند جايگزين آن شوند و مقايسه کتابخانه‌ها با شبکه‌هاي اجتماعي نادرست بوده و اين 2 رقيب يکديگر نيستند.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، موحديان خاطرنشان کرد: نبايد رويکرد تدافعي و يا منفعلانه با شبکه‌هاي اجتماعي داشته باشيم، بلکه بايد خودمان را براي تطبيق با شرايط جديد، استفاده از فرصت ها و تعامل هوشمندانه آماده کنيم.

منبع : ایرنا