غبار فراموشي بر روستاهاي تاريخي آذربايجان‌غربي

گروه گزارش: روستاهاي تاريخي آذربايجان غربي ناي نفس کشيدن ندارند؛ آرام آرام زندگي آنها خاتمه مي يابد؛ درآينده اي نه چندان دور جز تلي از خاک از آنها باقي نخواهد ماند و غبار فراموشي در سايه تيشه هايي که براي ساخت و ساز آنها با معماري امروزي بر پيکرشان زده مي شود، بر روي اين روستاها پاشيده خواهد شد.

گروه گزارش:  روستاهاي تاريخي آذربايجان غربي ناي نفس کشيدن ندارند؛ آرام آرام زندگي آنها خاتمه مي يابد؛ درآينده اي نه چندان دور جز تلي از خاک از آنها باقي نخواهد ماند و غبار فراموشي در سايه تيشه هايي که براي ساخت و ساز آنها با معماري امروزي بر پيکرشان زده مي شود، بر روي اين روستاها پاشيده خواهد شد. ديرگاهي است غبار فراموشي بر برخي از روستاهاي تاريخي آذربايجان غربي سايه افکنده است؛ هر روز و هر ساعت ورودي هاي آنها را ساختمانهاي چندين طبقه با معماري غربي و امروزي احاطه مي کند، هرروز که مي گذرد تيشه بر ريشه خانه هاي قديمي روستاهاي کهن زده مي شود و معماري کهن روستايي در عمق زمين براي هميشه دفن مي شود.
هربار که بولدزر ها يک ساختمان قديمي را از ريشه بر مي دارد، گويي بخشي از تاريخ روستا را ريشه کن مي کند؛ آخر هرکدام از اين خانه ها با آن معماري بي نظيرشان هزاران حرف نگفته دارند لابه لاي آجرهاي آنها روايت دفاع از کيان ايران اسلامي در مقابل تهاجم و قتل و غارت، خوشي و ناخوشي، آداب و رسوم و فرهنگ زيباي اين سرزمين را در خود جاي داده اند چنان که اگر زبان داشتند و سخن مي گفتند، بشر امروزي از کار خود هزاران بار پشيمان مي شد.روستاهاي تاريخي نه تنها خود ثروت هستند بلکه ثروت هاي بي شماري درخود جاي داده اند اگر گذري در کوچه هاي اين روستاها داشته باشيد آنچه خواهيد ديد به قصه و حکايت و رويا شباهت خواهد داشت؛ کوچه هاي کاه گلي، خانه هايي با حياط هاي تو در تو، درب هايي چوبي که بر روي آنها کوپه هايي نصب شده براي در زدن، نرده هاي چوبي، چاه آب که منجيق بربالاي آن همچنان سالهاست سرپا ايستاده، چاههاي آب قديمي، حوض هاي رنگي، انباري هايي که ديوار ندارند و تنها به سه ديوار ختم مي شوند و در زبان ترکي به آنها (تالوار) گفته مي شود؛ جايي که مي نشستند و شبها و روزها کارهاي تابستاني نظير بسته بندي انجام مي دادند و در گوشه گوشه آن کوزه هاي پنير در خاک مي کردند تا در زمستان استفاده کنند، از جمله اين حکايت هاي تاريخي است.افسوس که بسياري از اين حکايت ها زير بار مدرنيته يکي يکي در خاک دفن مي شوند و ديگر اثري از روستا و خانه هايش نمي ماند. جايش را ساختمانهاي چندين طبقه مي گيرد با معماري غربي و امروزي و به جاي درب هاي اصيل درب هاي آهني جايگزين مي شود.
روستاي سپورغان، که هم تاريخي بوده و خانه هاي با معماري کهن را دارد اما با گذري در روستا تنها ديواري از آن خانه هاي قديمي برجاي مانده تا رد و نشانه اي باشد از آن خانه هاي با عظمت. هرچه بيشتر روستا رامي گردي شکوه معماري و تاريخ کهن روستا و آثار تاريخي موجود درآن که به هزار سال مي رسد، آدمي را متحير مي کند.ساعت ها به تماشاي در و ديوارهاي به جا مانده از گذشتگان مي ايستي اما افسوس که ديگر خبري از اتاق و انبار و ميهمانخانه نيست.مردمان اين روستا مي گويند: صاحبان اين خانه ها مهاجرت کرده اند اين خانه ها دردوره هاي مختلف تاريخي و توسط معماران به نام ساخته شده که نظير آنها در عصر کنوني وجود ندارد.اکبريان يکي از ساکنان اين روستا که سني از او گذشته و در 90سالگي بسر مي برد، مي گويد: اين روستا و خانه هايشان دوره هاي تاريخي مختلف را ديده و حتي آمريکايي ها، روس ها و انگيس ها به اين روستا آمده اند.
ارزش روستاهاي تاريخي را نمي دانند
علي موسي زاده ديگر ساکن اين روستا ادامه مي دهد: ارزش روستاهاي تاريخي را نمي دانند؛ همين روستا داراي کليساي تاريخي با قدمتي بسيار بالاست و همچنين معماري کهن روستايي هر دو بستري مناسب براي حضور گردشگران هستند اما متاسفانه تا به حال گذر گردشگري به اين روستا نيفتاده است.وي ادامه مي دهد: هر روز که مي گذرد، آجرهاي خانه ها فرو مي ريزد و اين خانه ها ابهت خود را از دست مي دهند اما هيچ کس نگران نابودي آنها نيست امروز از هر خانه تاريخي تنها يک ديوار، در و يا پنجره اي باقي مانده و تعداد خانه هاي تاريخي باقي مانده در اين روستاهاي کهن بسيار اندک است.
جاذبه هاي زيبا را تنها در آن سوي مرزها مي بينند
دانشجوي معماري اروميه اي و ساکن يکي از روستاهاي اطراف و همجوار با اين روستاي تاريخي اظهار مي دارد: متاسفانه مردم ما زيبايي هاي کشورمان را نمي بينند و تنها نگاهشان به آنسوي مرزها سوق پيدا مي کند.محمد رازقي افزود: در کشورهاي ديگر به ويژه کشورهاي همجوار چهره اي غير واقعي براي جذب مخاطب نشان داده مي شود در حاليکه جاذبه هاي تاريخي ايران و زيبايي هاي آن به ويژه آذربايجان غربي صدها برابر آنهاست اما اين زيبايي ها هرگز ديده نشده و به دست خود مردم نابود شده اند.وي افزود: نه تنها اين روستا بلکه چندين روستا همانند اين روستا با داشتن جاذبه هاي تاريخي، آداب و رسوم کهن و معماري بي نظيري آخرين نفس هاي خود را مي کشند اگرچه آثار تاريخي توسط ميراث فرهنگي صيانت مي شود اما معماري کهن که پرجاذبه ترين بخش روستاهاست از گزند دلالان و سوداگران در امان نمانده است.
دلالان مرگ روستاهاي تاريخي را نزديکتر مي کنند
وي افزود: بنگاه هاي معاملاتي من در آوردي که در روستاها سر برآورده اند، نخستين و مهمترين کساني هستند که اقدام به فروش اين خانه هاي قديمي کرده و يا خود پيشنهاد خريد آن را مي دهند چنان که پس از خريد بلافاصله چند روز ديگر، ديگر اثري از آن خانه ها نمي ماند و روستاي تاريخي نه شهرک مي شود و نه روستا بلکه سرگردان ميان اين دو.رازقي افزود: روستاهاي تاريخي به دليل برخورداري از طبيعت بکر، زندگي روستايي،آداب و رسوم و معماري کهن ظرفيت مهمي براي رونق صنعت گردشگري استان هستند اما سالهاست اين مهم به فراموشي سپرده شده و در سايه اين فراموشي اين روستاها در آستانه نابودي قرار گرفته اند.روستاييان با صنعت گردشگري آشنايي ندارندرييس حوزه سرمايه گذاري ميراث فرهنگي،صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي مي گويد: وقتي روستا شکل شهر به خود مي گيرد، ديگر سبک‌زندگي روستايي هم عوض مي شود. نحوه پوشش، گويش، معيشت و حتي فرهنگ و آداب و رسوم هم از معماري شهري تاثير مي گيرد."ودود فخاري" ادامه داد: متاسفانه هنوز روستاييان ما با صنعت گردشگري آشنا نشده اند و نمي دانند اين صنعت چه اندازه درآمد زاست به همين خاطر خود آنها نيز از جمله عواملي هستند که موجب از بين رفتن بافت تاريخي روستاها مي شوند.وي بيان کرد: بنياد مسکن براي مقاوم سازي خانه هاي روستايي طي ساليان اخير وام هايي براي ساخت و مقاوم‌سازي خانه هاي روستايي پرداخت مي کند ولي وامي که داده مي شود، شخص روستايي به دلخواه خود خانه جديدي مطابق با سبک روز ساخته و بافت قديمي از بين مي رود.وي افزود: البته در راستاي حفظ بافت تاريخي روستاها، کارگروهي که ميراث فرهنگي و گردشگري و همچنين بنياد مسکن عضو آن هستند، تشکيل شده که بر اين امر تاکيد دارند ولي تمايل اشخاص به ساخت ساختمان هايي با سبک امروزي باعث مي شود بي تفاوت به صيانت از بافت تاريخي باشند.
فخاري افزود: ما بايد به روستايي تبيين کنيم درآمدي که گردشگري دارد، بسيار فراتر از کشاورزي است چنان که سفره خانه هاي سنتي با استفاده از غذاي محلي مي تواند منبع درآمد خوبي براي آنها باشد.وي ادامه داد: اگر اين تفکر بين روستاييان نهادينه شود، بدون شک علاقمندي آنها به حفظ بافت تاريخي و معماري کهن و تبديل آنها به مکاني براي بازديد گردشگران بيشتر خواهد شد.
تبديل خانه هاي قديمي به واحدهاي بوم گردي
کارشناس گردشگري ميراث فرهنگي،صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي اظهارکرد: تا حد امکان تلاش خود را بر حفظ خانه هاي ورستايي انجام مي دهيم و براي ماندگاري خانه هاي قديمي روستايي بهترين راه تبديل آنها به واحدهاي بوم گردي است.ريتا خضرزاده افزود: احداث واحدهاي بوم گردي و تبديل خانه هاي قديمي به واحدهاي بوم گردي بايد کاملا براساس سبک تاريخي و قديمي آن خانه صورت بگيرد نه اينکه به جاي پنجره چوبي از پنجره فلزي استفاده شود.وي اظهار کرد: همکاران ميراث فرهنگي در روستاها به موضوع حفظ خانه هاي قديمي و سنتي تاکيد کرده و تلاششان برحفظ اين خانه هاست و همچنين تاکيدشان براين است در صورت تبديل به واحد بومي بايد مراحل تبديل با حفظ سبک اصيل و سنتي صورت گيرد.
سودجويان بافت تاريخي روستاها را هدف قرار مي دهند
مردم شناس اروميه اي براين اعتقاد است که برخي طرح هايي که از سوي بعضي دستگاه ها در روستاها اجرا شده و ‌مي شود، شکل و ‌نماي کوچه ها وخانه هاي قديمي را از ميان مي برد اگرچه اين طرح ها در جهت حمايت از روستاييان است ولي ناخواسته چهره روستا را تغيير مي دهد."عيسي عزيزنژاد" ادامه داد: از سوي ديگر سودجويان و دلالان نيز حاشيه روستاها را به سيطره خود در آورده اند، چنان که به روستا که نزديک مي شوي ويلاهاي رنگارنگ خودنمايي مي کند و ‌به عبارتي اين ويلاها، جايگزين باغات کشاورزي مي شوند.وي ادامه داد: باغات کشاورزي و بافت تاريخي هردو عامل جذابيت روستاها هستند وقتي باغات کشاورزي به ويلا تبديل شود وبافت تاريخي قرباني معماري شهري شود، ديگر چيزي براي روستا باقي نمي ماند.وي اظهار کرد: اگرچه اداره کل ميراث فرهنگي و گردشگري استان در راستاي صيانت از بافت تاريخي روستاها اقدام ‌به راه اندازي اقامتگاه هاي بوم‌ گردي کرده و هر روز بر تلاش خود مي افزايد، اما تمامي دستگاه هاي مربوطه بايد در کنار هم قرار گيرند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، آذربايجان غربي داراي سه هزار روستاست که از اين تعداد، دهها روستا با بافت هاي تاريخي مي توانند مقصدي براي گردشگري باشند اما تحقق اين امر همراهي مردم، مالکان و مسوولان را طلب مي کند که بايد براي آن اهتمام ويژه اي صورت گيرد.

منبع :