شهريار يک شاعر مکتب‌ساز

گروه فرهنگي: شعر براي شهريار مَقـَر و مَفـَري براي امرار معاش و کسب شهرت نبوده‌ است. شهريار با اعتقادات مردم کشورش همراه بوده و آثاري آفريده‌ است که در دل زندگي همه ايراني‌ها جاي گرفته‌ است.

فرشيد باغشمال

 »سعيد بيابانکي« شاعر نام‌آشنايي است که تنوع قالب‌هاي شعري در حوزه‌هاي مختلف آثار کلاسيک، طنز و ترانه، وي را به يکي از چهره‌هاي شاخص شعر روزگارمان بدل کرده‌ است. به مناسبت 27 شهريور روز ملي شعر و ادب با اين شاعر در مورد استاد شهريار گفت‌وگو کرديم. شهريار يک شاعر مکتب‌ساز توصيف سعيد بيابانکي از جايگاه ادبي استاد شهريار، چيست؟ شهريار را به عنوان يک شاعر مکتب‌ساز مي‌شناسيم. مکتبي که شهريار آغاز کرده، پيروان زيادي داشته‌ است. به نظرم همين که شهريار در حوزه‌هاي مختلف شعر فارسي و ترکي، آثار فاخري در قالب‌هاي مختلف غزل، قصيده و نيمايي خلق کرده‌ و از همه ظرفيت‌هاي قالبي شعر فارسي استفاده کرده‌، نشان از توانايي‌هاي او دارد. در حوزه غزل عاشقانه، اجتماعي و آئيني، شهريار يک شاعر شاخص است، در حوزه زبان و انديشه هم جايگاه او بي‌ترديد، منحصر‌ به‌فرد است، در حوزه شعر آذري، بايد بگويم شناخت کاملي از اين زبان ندارم، اما با توجه به ترجمه آثار درخشان مثل سهنديه و حيدربابا که شنيده‌ام، مي‌دانم که اين دست آثار وي نه تنها در بين آذري‌زبانان کشورمان بلکه در کشورهاي ديگر هم آثار بزرگي محسوب مي‌شود و در نوع خود شاهکار هستند. شهريار، »حافظ و سعدي« را به قرن ما آورده است با اين توضيح، مهم‌ترين وجه بارز شعر شهريار را در چه نکته‌اي مي‌بينيد؟ شعر او در عين لطافت و رواني، زبان شاعران بزرگي چون حافظ و سعدي را به‌روزرساني کرده و به قرن امروز آورده است.
شهريار يک شاعر مکتب‌ساز
اين امر به اين معني نيست که شهريار ما را به عصر اين شاعران بزرگ برده؛ بلکه آنها را به قرن ما آورده است بزرگترين هنر شهريار در عرصه زبان، همين است. شعر او آنقدر سليس و ساده است که لطافتش ما را ياد زبان سعدي مي‌اندازد. در حوزه رندانگي و مضمون‌سازي هم، شهريار شعر حافظ را برايمان تداعي مي‌کند. گاهي هم نازک‌خيالي‌هاي سبک هندي او ما را ياد صائب مي‌اندازد. به اين ترتيب، مي‌توان گفت شهريار منشوري است که از هر طرف بچرخانيم، آثار شاخص شاعران بزرگ فارسي در آن هويداست. برآيند اين ويژگي‌ها مکتب شهريار را تشکيل داده است. شرايط اجتماعي و محيط فرهنگي‌که شاعر در آن به سر برده، چه ويژگي شاخصي داشته‌ است؟ در کنار توانمندي‌هاي شاعرانه، يک موقعيت خوب ديگري هم که شهريار داشته و از آن به صورت بهينه استفاده کرده، اين بوده که شهريار در يک شرايط خاص اجتماعي و سياسي حضور داشته و با بزرگاني همنشين بوده که هر کدام يک قطب مهم فرهنگي و اجتماعي محسوب مي‌شوند. ممکن است شاعري در روزگاري به دنيا بيايد که اطرافيان شاخصي نداشته باشد. اما شهريار با بزرگاني چون نيما، صبا، عارف، بهار و ديگراني که هر يک در اجتماع تاثيرگذار بوده‌اند همنشين بوده‌ و از اين شرايط به خوبي استفاده کرده‌ است.
آثار شهريار به‌گزيني شود
قبلا، اشاره مي‌کرديد به برخي ايرادات در خصوص نحوه انتشار آثار شهريار است در اين خصوص بيشتر توضيح دهيد.ببينيد هر شاعر آثار ضعيف، متوسط و قوي دارد اما معتقدم لزوماً همه اين‌ آثار نبايد منتشر شود.چاپ بي‌رويه شعرها، چيزي به شاعر اضافه نمي‌کند متاسفانه، يک بي‌ذوقي که فکر کنم در زمان حيات شهريار اتفاق افتاده، اين بوده که همه شعرهايش منتشر شده‌ است. اين اقدام نه يک کار ذوقي محسوب مي‌شود و نه پژوهشي و اي کاش کساني که آثار مرحوم شهريار را منتشر کردند در اين زمينه اقتدا مي‌کردند به مقتداي شاعر يعني حافظ، حافظ با اين درجه اعتبار، توانايي و عظمت در قرن هشتم هجري، قطعا بيش از 500 غزل که امروز در ديوانش موجود است، داشته‌است؛ اما ترجيح داده که فقط آثار شاخص خود را منتشر کند. اين در صورتي است که الان بعضاً شاعران جوان روزگار ما با 30 سال سن، صدها غزل دارند. اي‌ کاش آثار شهريار به‌گزيني مي‌شد. حالا من شعرهاي ترکي را نمي‌دانم اما در مورد شعرهاي فارسي وي شک ندارم که نياز جدي به يک گزينش اساسي وجود دارد. اين نحوه انتشار چه تاثيري بر کليت ديوان شاعر داشته است؟ اين باعث شده آثار درخشان شهريار در ميان آثار متوسط و ضعيف او تحت تاثير قرار بگيرد، شک نکنيد که اگر 300 غزل از شهريار منتشر مي‌شد و از باقي آثارش صرف‌نظر مي‌شد، ديوان شهريار يکي از شاهکارهاي ادبي به شمار مي‌آمد. اما انتشار کارهاي ضعيفي که بعضاً هيچ ربطي به شعر ندارند از قبيل »هر چه کردم همه در بانک کشاورزي بود« باعث شده شعرهاي قوي هم بعضاً کمتر به چشم بيايند. به نظرم هنوز هم دير نيست و اي کاش مي‌شد اين به‌گزيني صورت بگيرد.
آثار شهريار در دل زندگي همه ايراني‌ها جاي گرفته است
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از فارس،شعر شهريار باوجود ظرفيت‌هاي موسيقيايي، کمتر مورد توجه جريان جدي موسيقي قرار گرفته‌ است به‌عنوان شاعري که عضو شوراي عالي شعر و موسيقي صدا و سيما نيز هست، اين نقص را چطور مي‌بينيد؟ قابليت‌هاي موسيقيايي شعر شهريار بالاست. اينکه آهنگ‌سازان و خوانندگان کمتر سراغ شهريار رفته‌اند، نشان از نوعي کم‌ذوقي است. نمونه خيلي محدود و موفق اين کار را محسن چاووشي با کار «سيزده» به خوبي نشان داده‌ است. اين اثر چنان موفق است که خيلي از نسل نوجوان ما که شايد زياد اهل مطالعه نباشند، شهريار را با اين ترانه شناختند. شعر شهريار براي خوانندگاني که نسبت زيادي با شعر ندارند و يک مشت ريتم را به خورد مردم مي‌دهند، مي‌تواند يک منبع غني و ارزشمند باشد. شهريار در دل زندگي همه ايراني‌ها قرار دارد
سخن پاياني براي يک جمع‌بندي در مورد شعر و شخصيت استاد شهريار؟ شعر، براي شهريار مَقـَر و مَفـَري براي امرار معاش و کسب شهرت نبوده‌ است. شهريار، با اعتقادات مردم کشورش همراه بوده و آثاري آفريده‌ است که در دل زندگي همه ايراني‌ها جاي گرفته‌ است.

منبع :