کوچ تلخ

گروه گزارش : رمه‌ها از دامنه سبلان به سمت جلگه مغان به حرکت درآمده‌اند؛ عشاير، گوسفند، بز و شترهايشان چند روز طول خواهد کشيد تا به قشلاق خود در مغان برسند، بسياري از خانوارهاي عشايري سال‌هاست که ديگر از کوچ سنتي خداحافظي کرده‌ و با کاميون جابجا مي‌شوند اما هنوز هستند معدود خانوارهايي که پاي پياده صدها کيلومتر مسير را طي مي‌کنند.

گروه  گزارش : رمه‌ها از دامنه سبلان به سمت جلگه مغان به حرکت درآمده‌اند؛ عشاير، گوسفند، بز و شترهايشان چند روز طول خواهد کشيد تا به قشلاق خود در مغان برسند، بسياري از خانوارهاي عشايري سال‌هاست که ديگر از کوچ سنتي خداحافظي کرده‌ و با کاميون جابجا مي‌شوند اما هنوز هستند معدود خانوارهايي که پاي پياده صدها کيلومتر مسير را طي مي‌کنند.
 عشاير شاهسون استان اردبيل از اول مهرماه حرکت خود را از ييلاق‌هاي سبلان، بزقوش و باغرو به سمت مناطق گرمسيري مغان آغاز کرده‌اند، برخي از آنها مسير چند 10 کيلومتري را براي رسيدن به ييلاق‌هاي کوهستاني خود طي مي‌کنند و برخي نيز تا 250 کيلومتر طي مسير کرده و به قشلاق خود مي‌رسند.
عشاير شاهسون امسال ييلاق خوبي داشتند و طبيعت با پوشش گياهي غني خود با آنها خوش تا کرد؛ امکانات و خدمات لازم نيز از سوي ارگان‌هاي مربوطه به آنها داده مي‌شود اما اکنون به هنگامه کوچ رنج و خستگي تلخي بر  چهره آنها حاکم است.
کوچ پاييز عشاير  امسال چندان اميدوارانه و شيرين نيست، دام‌هاي پروا شده‌شان کمتر از قيمت پارسال به فروش مي‌رسد و آنها زحمات چندين ماهه خود را در دامنه سبلان و بزقوش تا حدود زيادي هدر رفته مي‌بينند، کرونا و افزايش هزينه‌هاي حمل و نقل نيز کوچ را امسال برايشان سخت‌تر کرده است. کرامت يکي از عشايري است که بار خود را در دامنه سبلان به "نيسان آبي" زده و در حال حرکت به سمت قشلاق خود در جعفر آباد مغان است، دام‌هايش نيز قرار است با کاميوني به قشلاق رهسپار شود، شکر خدا مي‌کند اما زياد اميدوارانه سخن نمي‌گويد. ارزاني قيمت دام، او و خانواده اش را نااميد ساخته و بيم از اين دارد که امسال نتواند هزينه يک زندگي مناسب را براي خانواه پر اولادش فراهم سازد.مي‌گويد: پارسال قيمت دام هر کيلوگرم بيش از  45 هزار تومان هم بود اما امسال دلالان اين قيمت را  به 30 هزار تومان نيز رسانده‌اند.احمد ملايي ، يک عشاير ديگر هم مي‌گويد:  اگر اين ارزاني در بازار و قصابي‌ها براي همه مردم بود زياد جاي ناراحتي نبود، اما تاسف در اين است که در قصابي‌ها قيمت گوشت بيش از 90 تا 100 هزار تومان هم فروخته مي‌شود و معلوم نيست در اين ميان  اين فاصله قيمت به جيب چه کساني مي‌رود.
به گفته وي، کاهش قيمت مهم‌ترين محصول توليدي عشاير در حالي است که اغلب نيازهاي آنها از نهادينه‌ها تا خدمات افزايش يافته و در مقابل کاهش درآمد, ‌هزينه‌ها هر روز در حال افزايش است.
 کارشناسان مي‌گويند: واسطه‌ها بيشتر مواقع بر بازار حاکم بوده و دام عشاير را به قيمت ارزان خريده و با قيمت بالا در شهرها به فروش مي‌رسانند.
علي اصغر ملکي ، رييس اتحاديه گوشت گوسفندي هم از کاهش چهار تا پنج هزار توماني قيمت گوشت گوسفندي در هفته‌هاي اخير خبر داده و گفته است: عرضه دام بيشتر شده و در فصلي قرار داريم که عرضه گوشت رو به افزايش است.
وي افزود: با رکود حاکم بر بازار، قيمت دام زنده نسبت به هفته‌هاي اخير کاهش يافته است.
عشاير شاهسون مردماني توليدگر بوده و سالانه 10 هزار و 500 تن گوشت قرمز، 43 هزار و 500 تن شير، هزار و 500 تن پشم، پنج هزار و 400 تن پنير، هشت هزار و 100 محصولات باغي، 92 هزار تن محصولات زارعي و 23 هزار متر مربع صنايع دستي مانند فرش، گليم و جاجيم توليد مي‌کنند.عشاير  از مسوولان استاني تقاضاي کمک دارند، آنها خواستار تعادل در بازار و فروش عادلانه محصولات توليدي خود اعم از گوشت، شير و محصولات دستي خود هستند، مي‌گويند به همان قيمت و نرخي محصولات ما به فروش برسد که ما مايجتاج خود و نهادينه‌هاي دامي خود را مي‌خريم.عشاير  استان اردبيل همچنين در زمينه آب شرب خود و دام‌هايشان نيز با مشکلاتي مواجه هستند و به هنگام کوچ دغدغه تامين آب دارند؛ قشلاق هاي آنها با تداوم خشکسالي‌هاي مداوم بدون آب شده و چندين سال است که با تانکر به آنها آبرساني مي‌شود هر چند که در اين زمينه دولت گام‌هاي اساسي برداشته و مشکل در حال رفع شدن مي باشد.
*کوچ در سايه شيوع کرونا
با اينکه عشاير استان در دامنه کوه‌هاي بلند ظاهرا به دور از خطرات کرونا قرار دارند اما افزايش تعاملات و رفت و آمدهاي عشاير به شهرها براي تامين نيازهاي ضروري زندگي همچنان آنها را با خطر شيوع اين بيماري خطرناک مواجه ساخته و نياز است بويژه در زمان کوچ مراقب اوضاع باشند.
احتمال شيوع ويروس کرونا در خلال کوچ که تعداد زيادي از عشاير و شاغلان صنوف ديگر مرتبط را شامل مي‌شود، مراقبت نهادهاي بهداشتي را بر روند کوچ ضروري کرده و نياز است تا عشاير با رعايت فاصله اجتماعي و پروتکل‌هاي بهداشتي از مناطق ييلاقي تا قشلاق‌هاي خود تحت مراقبت و نظارت قرار گيرند.کرونا همانند کوچ بهاره اکنون نيز در پاييز آنها را نگران کرده است، بسياري از آنها بيم آن دارند که درگيرودار کوچ و افزايش تماس با ديگران  گرفتار بيماري کرونا شوند هر چند که مسوولان مي‌گويند که در اين زمينه نيز تمهيداتي اتخاذ شده است.معرفت آذري ، مديرکل امور عشايري استان اردبيل گفت: امسال به جهت شيوع ويروس کرونا تمهيدات خاصي در نظر گرفته شده و براي تسهيل در روند کوچ پاييزه، امکانات ادارات مختلف دولتي از جمله دامپزشکي پليس راه، هلال احمر و فرمانداري مشگين‌شهر بکارگيري شده است.وي به عشاير کوچنده توصيه کرد براي جلوگيري از انتشار احتمالي بيماري کرونا از انجام کوچ پياده خودداري کرده و حتما با استفاده از خودروهاي باري نسبت به جابجايي احشام و اسباب و اثاثيه اقدام کنند.
وي همچنين از عشاير کوچنده خواست به هنگام کوچ حتما دفترچه شناسايي خودرا به همراه داشته باشند.
 در مسير کوچ هر سال قبل از آغاز کوچ عشاير گروه‌ها و اکيپ‌هاي امدادي اعم از نيروهاي راهداري ، هلال احمر ، بهداشت و درمان ، دامپزشکي، کشاورزي و امور عشايري استقرار مي‌يابند.
گروه‌هاي بهداشت و درمان و دامپزشکي بر مسائلي همچون بيماري‌هاي مشترک دام و انسان و نيز احتمال شيوع کرونا نظارت دارند و امدادگران هلال احمر و راهداري استان نيز با  حرکت و گشت در مسيرهاي کوچ عشاير بر حرکت گروه‌هاي پياده و سواره عشاير نظارت دارند تا اتفاقي براي آنها نيفتاده و در مواقع لزوم به کمک آنها بشتابند.
معرفت آذري ، مديرکل امور عشايري استان اردبيل گفت: امسال براي خدمت‌رساني به عشاير کوچنده، چندين  گروه سيار و ثابت امدادي در مسير کوچ مستقر شده است.
*گام‌هاي بزرگ دولت براي تامين آب شرب عشاير استان اردبيل
آب شرب بعنوان مهم‌ترين مشکل عشاير  و دام‌هاي آنها از ساليان گذشته مطرح بوده اما با وعده مسوولان گويا اين معضل در آستانه رفع شدن است.معرفت آذري ، مديرکل امور عشايري استان اردبيل با اشاره به مشکل آب شرب عشاير استان گفت: بزودي با بهره‌برداري از طرح‌هاي عمراني در حال اجرا، آب شرب 220 قشلاق عشايري شهرستان‌هاي پارس‌آباد و بيله‌سوار مغان تامين مي‌شود.
وي کرد: خط انتقال طرح آبرساني به  قشلاق هاي عشايري منطقه مغان به طول 10 کيلومتر است که 3 کيلومتر آن در حوزه شهرستان پارس آباد و هفت کيلومتر در حوزه شهرستان بيله‌سوار قرار دارد.او بيان کرد: اين طرح با اعتبار 120 ميليارد ريال در حال اجرا بوده و با پيشرفت فيزيکي  65 درصد پيش‌بيني مي شود تا نيمه پاييز امسال تکميل  و بهره برداري شود. به گفته وي، اين طرح باعث افزايش 70ليتر بر ثانيه‌اي آب شرب براي تامين نياز  عشاير شهرستان‌هاي بيله‌سوار و پارس آباد خواهد شد و دستکم آب 400 هزار واحد دامي عشاير منطقه را نيز تامين خواهد کرد.ايل شاهسون‌ استان اردبيل در بين 120 ايل شناسنامه‌دار عشاير کشور در جايگاه سوم، از لحاظ مرتع در رتبه چهارم، تعداد دام در رتبه پنجم و از لحاظ جمعيت در جايگاه هشتم قرار داشته و يکي از ايل‌هاي بزرگ کشور محسوب مي‌شود.
عشاير کوچ‌رو شاهسون که يکي از ايل‌ها و طايفه‌هاي سابقه‌دار در ايران هستند در قالب 12 هزار و 800 خانوار هر سال در مسير مناطق قشلاقي مغان و ييلاقي سبلان، کوه‌هاي باغرو و بزقوش کوچ مي‌کنند، از اين تعداد  هشت هزار و 200 خانوار به مناطقي در داخل استان در دامنه کوه سبلان و حدود چهار هزار خانوار نيز به مناطقي در حوزه استحفاظي استان آذربايجان‌شرقي و گيلان کوچ مي‌کنند.
شاهسون‌ها نيمي از سال را در قشلاق‌هاي منطقه گرمسيري مغان در  شمال اردبيل و نيمي ديگر را در ييلاق‌هاي دامنه سبلان و ارتفاعات کوه‌هاي باغرو و بزقوش سپري مي‌کنند و شغل اصلي آنها دامپروري بوده و به نگهداري 1.5 ميليون واحد دامي مشغول هستند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا ، شاهسون‌ها با 12 هزار و 800 خانوار و با 66 هزار و 500 نفر جمعيت 5.4 درصد جمعيت استان و 5.6 درصد جمعيت عشاير کشور را به خود اختصاص داده و از 2 ايل شاهسون و قره‌داغ و 2 طايفه مستقل شاطرانلو و فولادلو تشکيل شده‌اند، عشاير استان اردبيل ساکن در 11 شهرستان استان، داراي 45 طايفه بوده و در 572 قشلاق، 237 ييلاق، هفت زيست بوم، 51 سامانه، هزار و 527 اوبه زندگي مي‌کنند.

منبع :