اهانت عجيب به ملا محمد فضولي در مدرسه تلويزيوني ايران

گروه فرهنگي: در جريان کلاس ادبيات مدرسه تلويزيوني ايران، اهانت عجيبي به ملامحمد فضولي شاعر پرآوازه آذربايجاني انجام شد. فيلمي از تدريس ادبيات در صداوسيما منتشر شد که در جريان اين تدريس، دبير مربوطه در جمله اي عجيب و توهين آميز در خصوص شاعر بزرگ و پرآوازه‌ي آذربايجاني، ملا محمد فضولي گفت که »اين شاعر(فضولي) بيخود اين اسم را انتخاب نکرده بلکه او فضول اشعار صائب است و هر شعري را که صائب سروده، اين شاعر به ترکي نوشته است« انتشار اين فيلم در فضاي مجازي، اهالي شعر و ادب ترکي را آزرده خاطر کرده و اعتراضات زيادي به نحوه‌ي انتخاب دبيراني که در »مدرسه تلويزيوني ايران« تدريس مي‌کنند، به وجود آمده است.

گروه فرهنگي: در جريان کلاس ادبيات مدرسه تلويزيوني ايران، اهانت عجيبي به ملامحمد فضولي شاعر پرآوازه آذربايجاني انجام شد. فيلمي از تدريس ادبيات در صداوسيما منتشر شد که در جريان اين تدريس، دبير مربوطه در جمله اي عجيب و توهين آميز در خصوص شاعر بزرگ و پرآوازه‌ي آذربايجاني، ملا محمد فضولي گفت که »اين شاعر(فضولي) بيخود اين اسم را انتخاب نکرده بلکه او فضول اشعار صائب است و هر شعري را که صائب سروده، اين شاعر به ترکي نوشته است« انتشار اين فيلم در فضاي مجازي، اهالي شعر و ادب ترکي را آزرده خاطر کرده و اعتراضات زيادي به نحوه‌ي انتخاب دبيراني که در »مدرسه تلويزيوني ايران« تدريس مي‌کنند، به وجود آمده است.
در همين راستا براي مشخص شدن موضوع و همچنين شناخت بيشتر اين شاعر بلند آوازه به سراغ دانشيار دانشکده ادبيات دانشگاه تبريز رفتيم.
دکتر ابراهيم اقبالي اظهار مي‌کند: ملا محمد فضولي شاعر قرن دهم و صائب تبريزي، شاعر قرن يازدهم است و اين طبيعي است که صائب از اشعار فضولي تاثير گرفته‌است.
او با بيان اينکه صائب تربيت‌يافته‌ي مکتب فضولي است، ادامه مي‌دهد: صائب در اشعار خود از 18 غزل ترکي فضولي استفاده کرده‌است و در واقع اين اشتباهي که صورت‌گرفته، به اين معني است که ما بگوييم حافظ از اشعار شهريار تاثير گرفته‌است درحالي‌که کاملاً واضح و مبرهن است که اين‌طور نيست.
او خاطرنشان مي‌کند: صائب تقريباً 37 سال بعد از فوت فضولي متولد شده است و اين يک موضوع تاريخي است و چيزي نيست که به صورت شخصي تحليل کرد.
اين استاد دانشگاه تبريز تاکيد مي‌کند: اين موضوع مطرح‌شده از پايه و اساس غلط است، چرا که در علم منطق بحثي است که اگر ماده فاسد باشد، هر نتيجه‌گيري از اين ماده نيز فاسد خواهد بود، لذا اگر هدف اين دبير ادبيات حتي تمسخر هم نباشد، بازهم غلط و اشتباه است.
او به موضوع پايان‌نامه يکي از اساتيد دانشگاه شهيد بهشتي نيز اشاره کرده و مي‌افزايد: يکي همکاران بنده بنام خانم دکتر مريم مشرف که اکنون در دانشگاه شهيد بهشتي تهران استاد هستند، موضوع پايان‌نامه خود را در رابطه با فضولي انتخاب کرده بود و در آن پايان‌نامه ذکر کرده بود که فضولي آغازگر سبک هندي است و صائب تبريزي متأثر از فضولي ‌است.
او در خصوص نبوغ و قدرت ملا محمد فضولي در شعر سرايي نيز مي‌گويد: فضولي از جمله شاعران بي‌نظير و بي بديلي بود که صاحب لقب ذو السنة (يعني صاحب سه زبان) بود که سه ديوان به زبان هاي ترکي، عربي و فارسي دارد و قدرت تخيل بسيار قوي و تسلط بسياري بر روي واژه‌ها داشت که ما به اين قبيل شعرا، جريان‌ساز مي‌گوييم.
 اقبالي متذکر مي‌شود: نبوغ فضولي به اندازه‌اي بود که شاعري مانند صائب تبريزي تحت تأثير اشعار او قرار گرفته است و مي‌توان گفت که صائب تبريزي اولين شاگرد برجسته‌ي مکتب فضولي است.
او در تشريح آثار نثر فضولي نيز بيان مي‌کند: هر شاعري توانايي سرودن همزمان نظم و نثر را ندارد؛ به‌عنوان مثال استاد شهريار نظم بسيار قوي داشت ولي در نثر اينطور نبود؛ لذا فضولي هم در نثر و هم در نظم در اوج قرار داشت و کتابي مانند »مطلع الاعتقاد« را نوشته بود همچنين اين شاعر بزرگ در راه مکتب تشيع نيز خدمات ارزنده‌اي ارائه کرده‌است و کتاب»حديقه السعدا« را نوشته‌است.او ادامه مي‌دهد: فضولي در کتاب »حديقه السعدا« جريان شهادت حضرت سيدالشهدا(ع) و تمامي حوادث واقعه عاشورا را به زيبايي بيان کرده‌است.
 اين استاد ادبيات دانشگاه تبريز در رابطه با شاگردان فضولي نيز بيان مي‌کند: ممکن است شعراي ديگر به‌صورت مستقيم حضور و اشعار فضولي را درک نکرده باشند اما به‌صورت غيرمستقيم تحت تأثير اشعار او قرار گرفته‌اند؛ مثلاً استاد شهريار در يک بيت بسيار زيبا در وصف فضولي گفته است که »ترکي فارسي عربي ده نه فضائل واريميش/ که فضولي کيمي بير  شاعر فاضل  دوغولوب« و لذا وقتي‌که شاعري به بزرگي شهريار اين بيت شعر را در وصف فضولي مي‌سرايد، قطعا تحت تاثير اشعار او قرار گرفته‌است.
اقبالي در پايان سخنان خود فضولي را انتقال‌دهنده‌ي آثار نظامي به ترکي مي‌نامد و مي‌گويد: هيچ شاعري اين قدرت را نداشت که پاياپاي شاعر قدرتمندي مانند نظامي حرکت کند چرا که نظامي شاعر بزرگي در سبک داستان‌نويسي و رمان‌نويسي بود و هيچ شاعري مانند فضولي اين قدرت را نداشت که اشعار نظامي را به‌صورت ترکي و منظوم دربياورد و فضولي به قدري قدرتمند بود که گاهي ابتکار به خرج داده و قالب شعري مانند ليلي و مجنون را که قصيده بود، با آوردن اشعار عربي و ترکي عوض مي‌کرد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل ازايسنا، حکيم ملا محمد فضولي،‌ شاعر و انديشمند متفکر و شاعر سه زبانه‌اي است که تأثير عميقي در تاريخ ادبيات ترکي و عربي و فارسي بر جاي نهاده است و گفته شده که در سال 910 هجري در خانواده‌اي شيعي مذهب و آذربايجاني،‌ در جوار مرقد حضرت سيد الشّهدا(ع)، در کربلا به دنيا آمده است و او را »بزرگترين شاعر ترکي آذربايجاني در سده? دهم هجري قمري« نيز مي‌دانند.
فضولي شاعري انديشمند است و در شعر ترکي يد طولايي دارد که در مقدمه‌ي ديوان ترکي خود مي‌گويد:»شعر عاري از علم همچون ديواري بي‌بنيان باشد و ديوار بي‌بنيان را سرانجام اعتبار نشايد«.
ديوان فضولي با يک ديباچه‌ي منثور آغاز مي‌شود. سپس دو تحميديه و ? نعت مي‌آيد که آن‌ها را مي‌توان از زيباترين آثار فضولي برشمرد.
در ديوان ترکي فضولي اين قلم ترتيب داده است که پس از قصائد 48 قصيده) بخش غزليات مي‌آيد که شامل 410 غزل بسيار زيباي عرفاني و فلسفي است و اغلب آن‌ها 7 بيت است و به ندرت به غزل‌هاي 6 و 8 بيتي بر مي‌خوريم و پس از غزل‌ها،‌ 33 قطعه، 1 ترکيب بند، ساقي‌نامه، مثنوي، 1 مسبّع، 1 مسدّس، 1 ملمع، 13 دوبيتي و 105 رباعي در ديوانش آمده است.
بدون شک شعر و ادب کهن اين مرز و بوم بايد به داشتن چنين شاعري بزرگ و نابغه بر خود ببالد و رسانه ملي نيز علاوه بر اينکه بايد در انتخاب دبيراني که براي تدريس در مدرسه‌ي تلويزيوني ايران، ميهمان خانه هاي دانش آموزان مي‌شوند، دقت کند، بلکه در راستاي معرفي شاعران بزرگي مانند ملا محمد فضولي به دانش آموزان قدم هاي بزرگي بردارد.

منبع :