داستان ادامه‌دار کم‌آبي و زنگ خطر خشکسالي در زنجان
داستان ادامه‌دار کم‌آبي و زنگ خطر خشکسالي در زنجان
1400/07/25
گروه اجتماعي: تداوم کاهش ميزان بارندگي‌ها از يک سو، افت حجم منابع آبي از سوي ديگر و پيش بيني ها در خصوص وضعيت آينده، صداي زنگ خطر خشکسالي و کم‌آبي در زنجان را بلندتر از قبل کرده و اکنون اين پديده به داستاني ادامه دار و نگران کننده در استان بدل شده است. خشکسالي يکي از بلاياي طبيعي است که خسارات زيادي به زندگي انسان و اکوسيستم هاي طبيعي وارد مي آورد.
گروه اجتماعي: تداوم کاهش ميزان بارندگي‌ها از يک سو، افت حجم منابع آبي از سوي ديگر و پيش بيني ها در خصوص وضعيت آينده، صداي زنگ خطر خشکسالي و کم‌آبي در زنجان را بلندتر از قبل کرده و اکنون اين پديده به داستاني ادامه دار و نگران کننده در استان بدل شده است. خشکسالي يکي از بلاياي طبيعي است که خسارات زيادي به زندگي انسان و اکوسيستم هاي طبيعي وارد مي آورد.
از پيامدهاي اين پديده، فشار به منابع آب و سفره_هاي آب زيرزميني و کاهش تغذيه طبيعي آن ها است. تهديد محيط زيست، تشديد پديده بيابان‌زايي، از بين رفتن گونه هاي زيستي و تجديدنشدن حيات گياهي و جانوري در کوتاه مدت و دراز مدت از عوارض ديگر اين بلاي طبيعي است. پديده خشکسالي با ساير بحران‌هاي طبيعي متفاوت است زيرا اين پديده به آهستگي و در زمان نسبتاً طولاني به وقوع مي پيوندد و برخي اوقات دوره تداوم آن بيش از چند سال است.
تازه‌ترين گزارش مرکز ملي پايش و هشدار خشکسالي نشان مي‌دهد که 83.3 درصد از مساحت حوزه هاي آبريز اصلي کشور دچار طبقات مختلف خشکسالي بلند مدت هستند. پديده خشکسالي شديد و بسيار شديد در يک دوره 120 ماهه منتهي به شهريور امسال، 41.4 درصد مساحت حوضه‌هاي آبريز اصلي را با خود درگير کرده است؛ در اين ميان استان زنجان نيز همچون اغلب استان‌ها و مناطق کشور با پيامدهاي کم آبي و خشکسالي مواجه است و شرايط حاکم بر آن در اين زمينه از يک وضعيت بحراني حکايت مي‌کند. بر اساس اعلام سازمان آب منطقه اي زنجان سالانه به طور متوسط بيش از 70 سانتيمتر سطح آب هاي زيرزميني در دشت_هاي استان پايين مي رود. اين افت منابع آب زيرزميني در دشت ابهر شدت بيشتري دارد و به 2 برابر ميزان ميانگين نيز مي رسد. از طرفي کاهش بارندگي ها و محدود شدن منابع آب جاري و ذخاير سدها چالش هاي ديگري در تامين منابع آب مورد نياز در بخش هاي مختلف به وجود آورده است.
کاهش 60 درصدي جريان آب رودخانه_هاي استان زنجان
مديرعامل شرکت آب منطقه اي زنجان گفت: ميانگين بارندگي سال آبي 1399- 1400 در اين استان 223 ميليمتر بوده که نسبت به سال آبي 98- 99 با 376.7 ميليمتر، 40 درصد کاهش دارد و نسبت به بارندگي دوره آماري با 317 ميليمتر 30 درصد کاهش نشان مي دهد که اين موضوع حاکي از خشکسالي نسبي در سال آبي 1399-1400 است.اسماعيل افشاري افزود: با توجه به نوع بارش و پراکندگي زماني – مکاني بارندگي وضعيت تبخير و پارامترهاي موثر برآن، آورد و جريان رودخانه ها با شدت بيشتري در استان کاهشي شده به طوري که ميزان کاهش جريان آب رودخانه هاي استان متوسط 60 درصد را نشان مي دهد.وي اظهار داشت: بر اساس پيش بيني هاي مرکز ملي خشکسالي با توجه به گذشت نزديک 20 روز از سال آبي 1400- 1401 و کاهش بارش به نسبت به سال آبي گذشته، ميزان بارش در پاييز امسال کمتر از حد نرمال پيش بيني شده است، از اين رو با ادامه روند خشکسالي آبي گذشته، احتمالا با کاهش حدود 30 درصدي بارش ها نسبت به متوسط دراز مدت در استان مواجه خواهيم بود.
مديرعامل شرکت آب منطقه اي زنجان با بيان اينکه بارش در زمستان امسال دراستان در حد نرمال پيش بيني شده است، گفت: در نهايت به اين مساله بايد توجه داشت که پيش بيني بارش_ها با افزايش فاصله زماني از شروع سال آبي از قطعيت کمتري برخوردار است.
افشاري خاطرنشان کرد: براي عبور از خشکسالي که به گواه کارشناسان و متخصصان در چند اخير بي سابقه بوده، رعايت الزامات پيش بيني شده براي صرفه جويي در استان، در قالب برنامه سازگاري با کم آبي در دستور کار قرار دارد.وي ادامه داد: در اين برنامه که به تصويب کارگروه ملي سازگاري با کم آبي رسيده و به همت متخصصان دستگاههاي اجرايي و استادان دانشگاه‌هاي استان تهيه شده، ابتکارات متنوع و مختلفي براي صرفه جويي پيش بيني شده است.
افشاري گفت: براي بخش هاي مختلف کشاورزي، شرب، فضاي سبز و صنعت، در قالب اقدامات سخت افزاري برنامه هاي هزينه محوري مثل جلوگيري از برداشت غيرمجاز و ممانعت از اضافه برداشت، تعويض خطوط لوله انتقال آب شرب فرسوده، کاهش سطح کشت محصولات پرآب برو تغيير فضاي سبز موجود به طراحي خشک منظر مدنظر قرار گرفته است.وي افزود: در قالب اقدامات نرم افزاري هم ايجاد و اشاعه فرهنگ مصرف، برنامه هاي تبليغي تشويقي و ارتباط موثر بار رسانه براي ترغيب هر چه بيشتر مردم به صرفه جويي را در دستور کار داريم.
توسعه کشت ارقام متناسب با شرايط کم‌آبي راهکار مقابله با خشکسالي در زنجان
رييس جهاد کشاورزي استان زنجان گفت: خشکسالي هم تبعات کوتاه دارد و هم پيامدهاي بلند مدت. تبعات بلند مدت موضوعات زيرساختي مثل توسعه باغات و پرورش دام هاي مولد را تحت الشعاع قرار مي دهد. در حوزه زارعت و باغداري باعث به وجود آمدن حمله آفات و بيماري مي شود که عوارض طولاني مدتي مي تواند بر توليد بر جا بگذارد.
جواد تاراسي خاطرنشان کرد: خشکسالي و تبعات آن علاوه بر ميزان بارندگي با پراکنش بارندگي ها هم ارتباط دارد، اگر زمان بارش ها هر چند کم هم باشد در زمان مناسب نباشد و در دوره رشد گياه انجام نشود، اثرات شديد تري خواهد داشت.وي با بيان اينکه براي مقابله با خشکسالي، توسعه کشت ارقام متناسب با کم آبي را به عنوان يک راهکار موثر، در دستور کار داريم، افزود: زنجان از جمله استان هايي است که با چالش هاي مربوط به شرايط کم آبي در آن مواجه ايم، براي مقابله با خشکسالي تدابير متعددي را اتخاذ کرديم تا در نتيجه آنها مديريت بهينه مصرف آب در پهنه هاي کشت را محقق کنيم.
تاراسي ادامه داد: توسعه کشت هاي گلخانه_اي يکي از راهبردها در استان است، در اين زمينه ايجاد شهرک هاي گلخانه هاي در استان در دستور کار قرار گرفته و تا کنون در شهرهاي مختلف اين طرح ها به مرحله اجرا در آمده است.رييس جهاد کشاورزي استان زنجان گفت: توليد محصولات گلخانه‌اي يک روش نوين است که باعث افزايش کيفيت محصول توليدي توليد محصول مورد نظر در طي سال، افزايش صادرات، صرفه جويي در مصرف آب، استفاده از اراضي غيرقابل کشت با سيستم هيدروپونيک و ايجاد فرصت‌هاي شغلي مناسب براي فارغ التحصيلان کشاورزي مي‌شود.
تاراسي به اقبال کشاورزان نسبت به کشت گياهان دارويي نيز در استان اشاره کرد و افزود: گياهان دارويي نيز اغلب در طول سال يک تا دوبار نياز آبي دارند و از طرفي در اقتصاد کشاورزي هم جاگاه قابل توجهي را به خود اختصاص داده اند، از اين رو تغيير الگوي کشت به سمت محصولات کم آب بر به دليل وجود خشکسالي هاي اخير يکي از نيازهاي اساسي استان است.وي با بيان اينکه امسال 670 هکتار از زمين‌هاي استان زير کشت گل محمدي، زعفران زيره و رازيانه قرار گرفت، گفت: به طور ميانگين سالانه 633 تن گياهان دارويي در استان توليد و روانه بازار مي‌شود.تاراسي اظهار داشت در سال زراعي گذشته به دليل خشکسالي و کاهش بارندگي ها، ميزان توليد گندم در استان زنجان 50 درصد کاهش يافت.
بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزي استان زنجان، اين استان با داشتن 845 هزار هکتار عرصه هاي مناسب کشاورزي، پنج درصد اراضي کشاورزي کشور را دارد.بخش کشاورزي در استان زنجان بيش از 90 هزار بهره‌بردار دارد که به توليد انواع محصولات زارعي و باغي اشتغال دارند.کشاورزي در زنجان از اهميت ويژه_اي برخوردار بوده و بيش از 32 درصد سهم اشتغال را در اين استان به خود اختصاص داده است در حالي که ميانگين سهم اشتغال کشوري در اين بخش 18 درصد است.
تنش آبي در 131 روستاي استان زنجان
مديرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان با بيان اينکه تنش بي آبي بر چهره 131 روستاي اين استان نشسته است، گفت: در اين روستاها 19 هزار و 480 خانوار با 73 هزار و 327 نفر ساکن هستند.
عليرضا جزء قاسمي مشکل کمبود آب در اين تعداد روستاها را کمبود منابع آبي، عدم رعايت الگوي مصرف، استفاده از آب آشاميدني براي آبياري باغات، احشام و انشعاب هاي غيرمجاز برشمرد و افزود: انشعاب هاي غيرمجاز آب آشاميدني در روستاهاي استان و استفاده از اين مايه حيات براي آبياري درختان، باغچه ها و احشام نيز جزو چالش هاي جدي بر سر راه تامين آب شرب پايدار در استان محسوب مي_شود.وي اظهار داشت: بيشترين مشکل کم آبي در شهرستان هاي زنجان با 43 روستا خدابنده با 28 روستا و ماهنشان با 23 روستا است.جزء قاسمي افزود: در شهرستان هاي طارم و ايجرود به ترتيب 12 و 11 روستا، ابهر 9 روستا و سلطانيه نيز پنج روستا در بحران بي آبي قرار دارند.وي تاکيد کرد: کاهش مصرف آب ترويج مصرف بهينه، رعايت الگوي مصرف و گزارش انشعاب هاي غيرمجاز از جمله اقداماتي است که مردم مي توانند به شرکت آب و فاضلاب کمک کنند تا اين روستاها از بحران موجود خارج شوند.مديرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان گفت: در حال حاضر از 907 روستاي اين استان، 617 روستا با بيش از 300 هزار نفر جمعيت تحت پوشش اين شرکت قرار دارند.جزء قاسمي اظهار داشت: امسال با اجراي پروژه آبرساني تک روستايي و پروژه مجتمع روستايي در استان و ساير اقدامات اساسي 70 روستا در استان با بيش از سه هزار و 500 خانوار از تنش آبي خارج شدند. به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،وي خاطرنشان کرد: در حال حاضر 762 منبع براي تامين آب آشاميدني سالم و بهداشتي براي 617 روستا در استان وجود دارد که از اين تعداد 364 حلقه چاه، 240 مورد قنات و 185 مورد نيز چشمه است.
منبع :