چگونه يک اشغالگر از ايران اخراج شد

گروه تاريخي: حضور کارشناسان آلماني در ايران بهانه به دست متفقين داد تا با تهاجم گسترده زميني و هوايي و دريايي، جنوب و شمال ايران را در هم بکوبند و با عزل و اخراج رضا شاه از سلطنت به قيمت قتل و غارت مردم از ايران پل پيروزي بسازند تا بر دشمن نازيِ خود و دول متحد غلبه کنند.

بخش  اول

گروه تاريخي: حضور کارشناسان آلماني در ايران بهانه به دست متفقين داد تا با تهاجم گسترده زميني و هوايي و دريايي، جنوب و شمال ايران را در هم بکوبند و با عزل و اخراج رضا شاه از سلطنت به قيمت قتل و غارت مردم از ايران پل پيروزي بسازند تا بر دشمن نازيِ خود و دول متحد غلبه کنند.  19 ارديبهشت، هفتاد و هفتمين سالروز تخليه ايران از قزاق‌هاي شوروي پس از پايان جنگ جهاني دوم در سال 1325 بود.
در ميان قدرت‌هاي قرن نوزدهم، پاي امپراتوري آلمان، هفت سال پس از تلاش بي‌نتيجه ميراز محمدتقي خان فراهاني براي ارتباط با آلمان‌ها، در تاريخ چهارم تير 1236 به ايران باز شد. آنان نيز مانند مردم ساير کشورهاي اروپايي در آن زمان – سال 1229 – درگير آشوب‌هاي سياسي و اجتماعي ناشي از انقلاب 1848 و فقدان حکومت مرکزي قدرتمند داخلي بودند.
اما با عبور آلمان و ساير کشورهاي اروپايي از چند سال هرج و مرج و نابساماني اواسط قرنِ نوزدهم، اولين سفرها به مشرق‌زمين آغاز شد. اين سفرها در ابتدا با اهداف اقتصادي شروع شد اما با مشاهده ضعف نظامي دربار شاهان مشرق‌زمين ديگ طمع حاکمان اروپايي به جوش آمد و جوامع شرقي را در شمار مستعمرات سياسي و اقتصادي خود قرار دادند.
با باز شدن پاي چشم آبي‌ها به دربار شاهان قاجار ناصرالدين شاه اولين سفر و در حقيقت اولين تور دور اروپاي او به کشورهاي انگليس، فرانسه و آلمان برگزار شد و بعد از اين سفر چند ماهه بود که حجم و سرعت سفرهاي هيات‌هاي تجاري و سياسي اروپايي به ايران، شدت بيشتري گرفت.
اميرکبير اولين دولتمرد ايراني بود که حاضر به دادن امتيازات انحصاري به هيچ قدرت خارجي نبود. او با مشاهده نفوذ بيش از پيش سياستمداران انگليس و شوروي در دربار شاهان قاجار و ملاحظه روند فزاينده باج‌خواهي‌هاي سياسي، نظامي و اقتصادي آنها به اين نتيجه رسيد که در حوزه سياست خارجي سياست موازنه منفي براي کاهش نفوذ اين دو ابرقدرت زمان را به اجرا درآورد.
او و دولتمردانش علاوه بر علاقه‌مند کردن سياستمداران آمريکايي به جاذبه‌هاي ايران، با فرستادن نمايندگاني به کشورهاي آلمان و فرانسه درصدد کاستن از قدرت و نفوذ انگليسي‌ها و شوروي در دربار ناصرالدين شاه برآمدند اما نابساماني‌هاي سراسريِ اجتماعي و سياسي در سراسر اروپا در سال 1229 از يک سو و قتل او به فرمان ناصرالدين شاه در سال 1230 مانع از توفيق اميرکبير شد.
شش سال بعد از قتل اميرکبير در سال 1236 اولين روابط سياسي، اجتماعي و اقتصادي بين ايران و آلمان برقرار شد. آلمان‌ها بعد از فرانسوي‌ها و آمريکايي‌ها و تقريبا همزمان با اتريش، هلند، دانمارک، سوئد، بلژيک و نروژ به دربار ناصرالدين شاه راه يافتند.
طمع فزاينده و ساير مناسبات حکمراني در قرن نوزدهم، اجازه نداد ساير رقباي اروپاييِ شوروي و انگليس آن طور که بايد و شايد در دربار شاهان قاجار نفوذ کنند. اين دو کشور در سال 1286 در شهر سن‌پترزبورگ قرارداد سري 1907 را بدون اطلاع محمدعلي شاه و مقامات وقت ايران، امضا کردند. آنان در اين قرارداد ايران را بين خودشان تقسيم کردند و اجازه ندادند رقيب جديدي در دربار قاجار، قدرتمند شود.
با سرنگوني احمد شاه و سلسله قاجار و افتادن قدرت به دست رضا خان سردارسپه، جاسوسان انگليس و شوروي با تسلط و نفوذ بيشتري بر دربار و دولت وقت ايران اعمال قدرت کردند. آنان با اطلاع کامل از حضور تجار، سياستمداران، مستشاران نظامي و جاسوسان آلماني در ايران، با وسواس زيادي اقدامات و تصميمات پهلويِ پدر را براي افزايش سهم آلمان در ايران رصد کردند.
وضعيت به همين منوال ادامه يافت تا آتش زير خاکستر جنگ در اروپا در تاريخ نهم شهريور 1318 با حمله ارتش نازي آلمان به لهستان شعله‌ور شد.
جنگ تمام عيار ارتش نازي آلمان با قشون تا دندان مسلح شوروي، فرماندهان آلماني را در تدارک استفاده از مرزهاي گسترده آبي و خاکي ايران با اتحاد جماهير شوروي قرار داد اما شوروي‌ها و انگليس‌ها که از دهها سال جلوتر، دربار قاجارها را در چنبره قدرت خود داشتند به پهلويِ پدر اجازه ندادند خاک ايران، محل شبيخون ارتش آلمان به شوروي شود.
مقامات سفارت انگليس در ايران با فراهم کردن زمينه‌هاي اخراج رضا شاه از ايران، 25 شهريور 1320 را روز تلخ سلطنت او در ايران کردند. دو سال از درگيري انگليس و شوروي در جنگ جهاني دوم مي‌گذشت و جبهه‌هاي جنگ به سرعت در حال پيشروي به سمت ايران بود. با متحد شدن انگليس و آمريکا با شوروي جبهه متفقين عليه آلمان‌ها و جبهه متحدين موضع‌گيري و صف‌آرايي کرد.
انگليسي‌ها و شوروي در اين جنگ با همکاري و مشارکت آمريکايي‌ها، از خاک ايران به عنوان کريدور براي انتقال جنگ‌افزارها و تجهيزات نظامي و نيروي زميني و هوايي خود، براي حمله به ارتش مجهز آلمان و قواي متقفين استفاده کردند و جنگ جهاني دوم را به نفع خود خاتمه دادند.
شوروي، آمريکا و انگليس که در آستانه کسب پيروزي بزرگ بودند، قبل از پايان رسمي جنگ نشست سه جانبه‌اي را بدون حضور شاهِ ايران در سفارت شوروي در تهران برگزار کردند و بر خروج قواي نظامي‌شان از ايران تا شش ماه بعد از پايان رسمي جنگ، توافق کردند اما شوروي که درصدد به دست آوردن امتياز نفت شمال از ايران بودند با ورود دکتر محمد مصدق به چهاردهمين دوره مجلس شوراي ملي و تصويب طرح قانون منع اعطاي امتياز نفت به دول خارجي به لجبازي با ايران پرداختند و نيروي زميني خود را از استان‌هاي شمالي ايران خارج نکردند.
بهانه آنها براي اين کار ناامني مرزهاي جنوبيش با ايران بود در حالي که خود در پشت پرده به حمايت از شورش جعفر پيشه‌وري در آذربايجان و حمايت از شورش قاضي محمد در کردستان مشغول بودند و در آتش آشوب و ناامني در ايران مي‌دميدند. ادامه دارد

منبع :