ليلان باستان در حصار قلعهي بختک
1398/09/04
گروه تاريخي: قعلهي باستاني بختک مربوط به دوران پيش از تاريخ ايران باستان است که شهر ليلان را مانند حصاري در برگرفته است.
قلعهشهر بختک با 110 هکتار وسعت در شهر ليلان کنوني واقع شده و قدمت آن مربوط به دورهي ساسانيان و اشکانيان است، دهها تپه در اين محوطه بررسي شده که بيشترين آنها در جبهه شرقي محوطه قرار گرفتهاند، تاکنون 56 تپهي اقماري در حصار اين قلعه شهر،کشف شده است.
بررسي آثار سطحي قلعه حاکي از قدمت پيش از تاريخ تا دوره اسلامي اين قلعه بوده و آثار دوره ساساني و اشکاني نيز در آن به چشم ميخورد.
باستان شناسان معتقدند آثار يافت شده از قلعه بختک ليلان با سه هزار سال قدمت، در شهرستان ملکان، به احتمال وجود شهر تاريخي شيز در اين منطقه اعتبار بيشتري ميبخشد.
قلعه بختک مربوط به هزارههاي اول، دوم، سوم و چهارم پيش از ميلاد مسيح است، اين قلعه در 19 مرداد 1379 با شماره 2780 به عنوان يکي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است، از اين قلعه در دوران ساساني به عنوان پايتخت زمستاني نيز استفاده مي شد و آتشکده آذرگشسب در آن قرار دارد.
اقدامات اکتشاف و مرمت قلعه شهر بختک براساس طرح ارائه شده از سوي محققين دانشگاه تهران انجام ميشود
فرماندار شهرستان ملکان در گفتگو با ايسنا، در خصوص قلعهشهر تاريخي بختک ليلان، اظهار کرد: قدمت اين قلعه شهر، مربوط به دورهي اشکانيان و ساسانيان بوده و در فهرست آثار ملي نيز ثبت شده است.
محمدباقر خاني افزود: امسال نيز پايگاه ملي قلعهشهر بختک مصوب و مدير پايگاه آن نيز منصوب شده است و اقدامات مربوط به اکتشاف، بازسازي و مرمت آن نيز انجام ميشود.
وي با بيان اينکه در حال حاضر کل قلعه شهر بختک زير خاک باقي مانده است، گفت: قسمتي از برجهاي قلعه شهر بختک کشف شده و مرمت آن نيز انجام ميشود.
وي افزود: با توجه به اينکه کل قلعه شهر بختک زير خاک مدفون شده، بناي آن نيز سالم باقي مانده است، سالانه اقداماتي در راستاي اکتشاف آن توسط پايگاه ملي قلعه انجام خواهد شد تا محلي براي بازديد گردشگران شود.خاني با بيان اينکه قلعه شهر بختک ليلان به مساحت 100 هکتار است، گفت: کل قلعه با تپههاي اقماري کشف شده و اکنون نيز حفاظت ميشود.
وي در خصوص تصوير منتشره شده مبني بر تخريب قلعهشهر باستاني بختک ليلان واقع در ملکان توسط پيمانکار سازمان ميراث فرهنگي استان، اظهار کرد: هيچ گونه تخريبي در اين قلعه شهر انجام نشده است، بلکه اقدامات مربوط به اکتشاف و مرمت اين قلعه شهر براساس طرح ارائه شده از سوي محققين دانشگاه تهران و شوراي راهبردي، انجام ميشود.
وي ادامه داد: با توجه به اينکه آثار تاريخي بسيار حساس بوده، اکتشاف و مرمت اين اثر تاريخي نيز توسط افراد باتجربه و زير نظر پايگاه ملي قلعه شهر و با نظارت شوراي راهبردي انجام ميشود، طي آخرين بازديد از اين قلعه، تمامي مراحل بازسازي و مرمت اين قلعه به طور کارشناسي براساس مصوبات شوراي راهبردي و زير نظر پايگاههاي ملي ميراث فرهنگي انجام ميشود.
وي يادآور شد: با توجه به گستردگي عرصهي قلعه شهر بختک ليلان، مراحل مرمت و بازسازي آن به مرور زمان انجام ميشود، براي اينکه بتوانيم از اين مکان تاريخي محافظت کنيم، پيش بيني ميشود با استقرار وسيع پايگاه ملي در قلعه شهر، کل عرصه تا 10 سال آينده کشف شده و براي بازديد گردشگران فراهم شود.
*ديوار خشتي حفاظتي قلعه بختک در حال ساخت است
مدير پايگاه ميراث فرهنگي قلعه شهر بختک ليلان نيز در گفتوگو با ايسنا، با بيان اينکه قلعه شهر بختک يکي از وسيعترين قلعههايي شمال غرب کشور است، اظهار کرد: اين قلعه شهر با 110 هکتار وسعت در شهر ليلان کنوني واقع شده و قدمت آن مربوط به دورهي ساسانيان و اشکانيان است، تاکنون 56 تپهي اقماري در حصار اين قلعه شهر،کشف شده است.
وحيد خادمي ادامه داد: براساس تحقيقات و مطالعات باستان شناسي در قلعه شهر، بسياري از باستان شناسان احتمال ميدهند قلعه شهر بختک ليلان همان شهر شيز باستاني است که در دورهي ساساني در اين مجموعه مستقر بود.
وي افزود: خوشبختانه قلعه شهر بختک ليلان در سال 97 به عنوان پايگاه ملي ميراث فرهنگي کشور ثبت شد و زير نظر سازمان مرکزي نيز فعاليت ميکند.
وي با بيان اينکه قلعه شهر بختک در وادي ورودي ليلان کنوني قرار گرفته است، گفت: در حال حاضر حدود 30 باب ساختمان از بخش ليلان در محوطهي قلعه شهر بختک قرار گرفته که برخي افراد آنها را قبل از انقلاب در اين مکان ساخت و ساز کردند، تلاش ميکنيم مسکن جديد اين افراد تعيين تکليف شود.
مدير پايگاه ميراث فرهنگي قلعه شهر بختک ليلان يادآور شد: در حال حاضر فعاليتهاي کشاورزي نيز در داخل عرصهي قلعه شهر بختک ليلان انجام ميشود.
وي افزود: طبق کاوشهاي باستان شناسي، اداوات و تجهيزات نظامي مربوط به دوران ساساني در اين منطقه کشف شده است.
وي خاطرنشان کرد: به اذعان ريش سفيدان بختک، از اين قلعه در دوران ساساني به عنوان پايتخت زمستاني استفاده ميشد و حکم رانان انوشيروان در اين منطقه اتراق ميکردند.
وي بيان کرد: 110هکتار مجموعهي بسيار بزرگي است، به طوريکه ميتوان بخش ليلان کنوني را در داخل قلع شهر باستان جاي داد.
وي از تداوم اقدامات حفاظتي و ساماندهي قلعه تاريخي در شهرستان ملکان خبر داد.
خادمي با بيان اينکه مراحل حفاظت و ساماندهي آثار معماري "قلعه شهر بختک" در حال اجرا است، ادامه داد: در سالهاي گذشته، عمليات کاوش در اين محوطه تاريخي انجام شده و اکنون اقدامات حفاظتي و ساماندهي آثار معماري اين قلعه تاريخي در حال اجراست.
وي با بيان اينکه طي سالهاي گذشته در اطراف قلعه شهر بختک ديوار کاهگلي حفاظتي ساخته شده بود، گفت: پس از اتمام کاوشها و آغاز اقدامات ساماندهي، ديواره کاهگلي پيرامون آثار معماري اين قلعه جهت حفاظت از تغييرات آب و هوايي ساخته شد، تا در مراحل بعدي ديواره حفاظتي خشتي جايگزين آن شود.
خادمي با بيان اينکه ديوار خشتي حفاظتي قلعه بختک در حال ساخت است، اظهار کرد: با توجه به شرايط جوي شهرستان و لزوم حفاظت بيشتر آثار معماري از تغييرات اقليمي ديوار کاهگلي که پيش از اين طي سال هاي گذشته ساخته شده بود تخريب و ديوار خشتي حفاظتي پيرامون ديوار و برج اصلي اين قلعه در حال ساخت است.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايسنا، گفتني است؛ لِيلان جنوبيترين شهر استان آذربايجان شرقي و مرکز اداري بخش ليلان، شهرستان ملکان است.اين شهر در 20 کيلومتري جنوبشرق ملکان، 163 کيلومتري جنوبغرب تبريز و 678 کيلومتري شمالغرب تهران واقع است.
منبع :