برگزاري نمايشگاه مجازي کتاب فرصت يا تهديد

گروه فرهنگي:احتمال برگزاري نمايشگاه کتاب به صورت مجازي در شرايطي بررسي مي‌شود که از نگاه فعالان اين بخش مي‌تواند عامل بازدارنده ورشکستگي تعدادي از ناشران شود که از همه‌گيري بيماري کوويد-19 آسيب ديده‌اند.

آيدين پورخامنه

گروه فرهنگي:احتمال برگزاري نمايشگاه کتاب به صورت مجازي در شرايطي بررسي مي‌شود که از نگاه فعالان اين بخش مي‌تواند عامل بازدارنده ورشکستگي تعدادي از ناشران شود که از همه‌گيري بيماري کوويد-19 آسيب ديده‌اند.
 همه برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده براي برگزاري‌ بسياري از مراسم‌ها تحت تاثير همه‌گيري بيماري کوويد-19 قرار گرفته؛ يا راهي براي برگزاري امن برنامه‌ها پيدا شده يا به زماني نامعلوم به دوران پساکرونا وعده داده شده است.
 اما بستري که در اين اوضاع کرونايي نشان داد نبايد از آن غافل شد، فضاي مجازي است که اين امکان را به انسان مدرن داده تا بتواند برخي از برنامه‌هايش را با تغيير شيوه اجرا، در اين عرصه اجرايي کند.برگزاري نمايشگاه‌ها يکي از آنهاست. نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران که قرار بود از 26 فروردين‌ماه امسال برگزار شود، تحت تاثير اين دگرگوني کرونايي قرار گرفته ‌و حالا امکان اجراي مجازي آن در حال بررسي است.
محسن جوادي معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در همين روزها، خبر برگزار نشدن سي‌وسومين دوره نمايشگاه کتاب را براساس تصميم دولت و ستاد مقابله با کرونا اعلام کرد. در چنين شرايطي گزينه برگزاري مجازي اين نمايشگاه پررنگ‌تر از هر زماني در حال بررسي است.در اين‌باره ايوب دهقانکار مديرعامل موسسه »فراگير« وزارت ارشاد، از برپايي نمايشگاه کتاب مجازي در سال جاري خبر داد و تاکيد کرد اين رويداد جايگزين نمايشگاه کتاب تهران نخواهد بود.
پس از اعلام احتمال برگزاري نمايشگاه کتاب در فضاي مجازي، » آزاده نظربلند « معاون کتاب و فرهنگ موسسه فراگير معاونت امور فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در گفت‌وگو با ايبنا، درباره برگزاري نخستين نمايشگاه مجازي کتاب تهران، بيان کرد: نخستين نمايشگاه مجازي کتاب تهران قرار نيست فقط موقعيت فروش کتاب را ايجاد کند. برگزاري نشست‌ها و حتي مکان‌سازي براي نمايش تبليغات نيز در نمايشگاه مجازي درنظر گرفته ‌شده؛ بنابراين نمايشگاه مجازي شامل همه بخش‌هاي نمايشگاه و جامع‌الشرايط است.به گفته نظربلند، فوريتي در برگزاري نمايشگاه مجازي کتاب نيست اما قرار بر اين است تا پايان سال نمايشگاه برگزار شود.
نخستين تصوير از نمايشگاه کتاب براي هر فردي که در دوره‌هاي گذشته در اين نمايشگاه شرکت کرده، فروش کتاب و امکان دسترسي به تعداد زيادي ناشر است، اما در اين نمايشگاه علاوه بر فعاليت گسترده براي فروش کتاب که بسيار مورد نقد قرار مي‌گرفت، اقداماتي بين‌المللي براي تبادل حق کپي رايت کتاب با ديگر کشورها و برگزاري نشست‌هايي پيرامون مشکلات نشر انجام مي‌شد.
اگر فورتي در برگزاري مجازي نمايشگاه کتاب نيست، آيا ممکن است بتوان شاهد هر سه جنبه فروش، برگزاري نشست‌ و ارتباط‌هاي بين‌المللي در نخستين دوره برگزاري نمايشگاه مجازي کتاب تهران بود؟آيا زيرساخت‌هاي لازم براي اين مهم در دسترس است يا تا زمان برگزاري نمايشگاه در دسترس خواهد بود؟
برگزاري فيزيکي نمايشگاه کتاب در شرايطي که هرگونه تجمعي مي‌تواند براي سلامتي افراد خطرناک باشد، منطقي نيست، اما ناشران پيش از شروع شيوع ويروس کرونا خود را براي سي‌وسومين دوره نمايشگاه کتاب آماده کرده بودند. نقدينگي بسياري از ناشران در راه توليد کتاب‌هايي که قرار بود در نمايشگاه کتاب تهران به فروش برسد، مصرف شده است.
امير علي‌بيک، مدير فروش انتشارات مرواريد درباره وضعيت ناشران به خبرنگار ايرناپلاس توضيح داد: بايد توجه داشته‌باشيم، بيماري کرونا موجب شکل‌گيري شرايط خاصي شده که نه در کنترل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و نه هيچ سازمان ديگري. برگزار نشدن نمايشگاه کتاب در چنين شرايطي يک امر طبيعي و تصميم درستي است، زيرا شاهديم که هرگونه تجمعي موجب شکل‌گيري بستر جديدي براي شيوع بيماري مي‌شود.
اين ناشر درباره چگونگي برگزاري نمايشگاه کتاب مجازي سوال‌هايي دارد، او توضيح داد: پيش از اين هم ناشران مي‌توانستند کتاب‌هايشان را در سايت نشر به فروش برسانند. براي جذب مخاطب به نمايشگاه مجازي، آيا يارانه‌اي از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي براي فروش کتاب‌ها در نظر گرفته شده است؟ يکي از علل موفقيت نمايشگاه‌هاي فيزيکي در دوره‌هاي پيش پرداخت يارانه‌اي بود که وزارت فرهنگ و ارشاد به مخاطب مي‌داد تا بتواند کتاب‌هايش را خريداري کند. اگر اين يارانه اعمال شود، مي‌تواند 10 تا 15 درصد گره‌گشا باشد.
نمايشگاه کتاب تهران براي بسياري از مخاطبان آن فقط يک رويداد فرهنگي نبود، بسياري براي گذراندن زمان و تفريح به اين نمايشگاه سر مي‌زدند و ممکن بود در راهروهاي نمايشگاه کتابي نظرشان را جلب کند و بدون برنامه‌ريزي قبلي آن را تهيه کنند.
 برگزاري نمايشگاه مجازي براي اين گروه از مخاطبان، جذاب نخواهد بود، از طرفي نمايشگاه کتاب تهران در هر دوره دوستداراني داشت که سختي راه و سفر را به جان مي‌خريدند تا در اين نمايشگاه شرکت کنند، طبيعي است که تعدادي هم با اينکه علاقه به شرکت در اين رويداد فرهنگي داشتند، نمي‌توانستند هر دوره خود را به تهران برسانند، برگزاري مجازي نمايشگاه کتاب مي‌تواند شرايطي عادلانه براي شهرهاي مختلف ايجاد کنند تا همه به صورت يکسان به اين امکان دسترسي داشته باشند.
برگزاري نمايشگاه کتاب تهران به صورت مجازي نيازمند زيرساخت‌هايي است که بتواند فروش، برگزاري نشست‌ها و ارتباطات بين‌المللي را پوشش دهد.
مهدي حسين‌زادگان، مدير داخلي انتشارات ققنوس با تاکيد بر اهميت زيرساخت‎هايي که براي اين رويداد فرهنگي در نظر گرفته مي‌شود به خبرنگار ايرناپلاس گفت: براي برگزاري اين نمايشگاه ابتدا بايد نياز سنجي شود، تا هزينه و بودجه براي طرحي صرف نشود که کارايي لازم را نداشته باشد. اگر قرار است اقدامي با عجله انجام و براي آن هزينه شود، به نظرم بهتر است، اين دوره هيچ اقدامي انجام نشود.
سيدهادي حسيني‌نژاد، کارشناس کتاب با بيان اينکه ميزان بالاي وابستگي صنعت نشر با حلقه‌هاي متعدد، به يک رويداد و بيم ورشکستگي به‌دنبال برگزار نشدن آن، پرسش قابل ‌تاملي است که بايد مورد آسيب‌شناسي قرار بگيرد، با برگزاري نمايشگاه مجازي کتاب موافقت کرد.
وي گفت: ايجاد پلتفرم و بستر لازم براي برگزاري نمايش‌هاي مجازي، خود سرمايه‌ است و اين بستر مي‌تواند در نمايشگاه‌هاي ديگر استفاده شود؛ اما مهمترين دليل براي موافقت من با برگزاري مجازي نمايشگاه کتاب اين است که با مجازي کردن بحث خريدوفروش کتاب، مي‌توان نمايشگاه فيزيکي را اصلاح کرد تا فقط جايي براي نمايش تازه‌هاي نشر باشد و از فروشگاهي بودن خارج شود.
اين کارشناس کتاب با به تصوير کشيدن نمايشگاه کتابي که در آن فروش اتفاق نمي‌افتد، توضيح داد: حتي در نمايشگاه کتاب، هر فرد مي‌تواند کتاب‌هاي مورد علاقه را با گوشي خود يا به کمک غرفه‌دار به صورت اينترنتي سفارش دهد تا به آدرس مورد نظر او فرستاده شود. درواقع نمايشگاه کتاب تهران مي‌تواند به‌طور هم‌زمان و در دو سطح مجازي و فيزيکي برگزار شود. در اين روش ساکنان شهرها وشهرستان‌هاي دور هم مي‌توانند با استفاده از بخش مجازي نمايشگاه کتاب سفارش دهند.
نمايشگاه کتاب تهران به صورت مجازي براي نخستين بار براي جلوگيري از بالا رفتن آمار ابتلا به بيماري کوويد-?? برگزار خواهد شد. نمايشگاهي که بايد علاوه بر رفع نيازهاي مخاطب براي خريد با يارانه، دسترسي آسان و امکان ارسال کتاب با کمترين هزينه، نشست‌هاي پيراموني فعالان حوزه نشر را پوشش دهد و بتواند زمينه مناسبي براي ارائه عملکرد ناشران ايراني براي ساير کشورها ايجاد کند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،همچنين مسئولان بايد برنامه‌اي جدي براي کتاب‌هاي آفست و قاچاق و ناشراني که در اين حوزه فعال هستند، داشته باشند زيرا هر دوره تعدادي از ناشران کتاب‌ساز از نمايشگاه جمع‌آوري مي‌شدند. به نظر اجراي نمايشگاه کتابي با چنين ويژگي‌هايي دشواري‌هاي بسياري به همراه داشته باشد اما غيرممکن نيست.

منبع :