سياهچاله فرآوري محصولات کشاورزان در سايه بي‌تدبيري‌

گروه گزارش: استان زنجان با توليد سالانه 3 ميليون تن انواع محصولات کشاورزي از جمله زيتون، انگور، سيب‌زميني و گوجه به دليل نبودن صنايع تبديلي تنها 40 درصد از محصول وارد فاز فرآوري مي‌شود و به همين دليل ضايعات بالاست.

گروه گزارش: استان زنجان با توليد سالانه 3 ميليون تن انواع محصولات کشاورزي از جمله زيتون، انگور، سيب‌زميني و گوجه به دليل نبودن صنايع تبديلي تنها 40 درصد از محصول وارد فاز فرآوري مي‌شود و به همين دليل ضايعات بالاست.
 يکي از اساسي‌ترين راهکار‌هاي رسيدن به جهش توليد خصوصا در بخش کشاورزي وارد ساختن محصولات توليدي به چرخه فرآوري است که اين امر در نهايت مي‌تواند سبب کاهش ضايعات کشاورزي شده و سود آوري بيش‌تري براي توليد کننده داشته باشد.
اين در حالي است که با توجه به شرايط اقليمي کشور و ظرفيت‌هاي موجود در بخش کشاورزي امکان توليد انواع محصولات کشاورزي وجود دارد در اين راستا استان زنجان نيز از اين امر مستثني نبوده و محصولات کشاورزي متنوعي توليد مي‌شود که اين استان را از لحاظ توليد برخي اقلام همچون زيتون، کشمش، سيب‌زميني، گوجه فرنگي، سير و جو سرآمد کشور کرده است.بنابراين با حجم بالاي توليد محصولات کشاورزي اين استان، فرآوري توليدات امري اجتناب ناپذير است چراکه علاوه بر کاستن ضايعات محصولات سبب ارزش افزوده بالا، افزايش درآمد‌هاي ارزي، افزايش اشتغال، بهره‌بري بالا، تأمين نياز‌هاي اساسي، پيوند بخش‌هاي اقتصادي، کاهش نابرابري‌هاي منطقه‌اي و در نهايت بهبود شرايط معيشتي کشاورزان خواهد شد.
با تمام اين‌ها با اينکه استان زنجان سالانه قريب به 3 ميليون تن انواع محصولات کشاورزي را توليد مي‌کند اما آن‌چيزي که نمود کامل دارد اين است حتي از کم‌تر نصف اين حجم از توليدات نيز به مرحله فرآوري نمي‌رسد و حجمي از آن به مرحله تازه‌خوري خوري رسيده اما با کمال تأسف حجم عظيمي از آن نيز تبديل به ضايعات شده و از دسترس خارج مي‌شود و نمود کامل اين امر نيز در رها سازي گوجه بر سر مزارع کشاورزي و عدم برداشت آن کاملا مشخص است و اين داستاني است که هر ساله تکرار مي‌شود و مختص زمان خاصي نيست.شايد اين مسئله در ارتباط با تمام محصولات کشاورزي همچون زيتون يا انگور صادق نباشد اما بايد گفت فرآوري اين دو محصول نيز همواره با مشکلاتي مواجه بوده و مسائلي را براي فعالان ايجاد کرده است چراکه در شهرستان طارم تا حال حاضر تنها دو واحد صنعتي توانسته مجوز زيست محيطي فرآوري زيتون را دريافت کند. از سويي ديگر شهرک صنعتي اين شهرستان با گذشت سال‌ها مجهز به واحد تصفيه مرکزي نشده است. اما نکته تأسف بار ديگر اين است اين شهرستان يکي از قطب‌هاي توليد گوجه نيز محسوب مي‌شود و در سال جاري قريب به دو هزار هکتار از مزارع زير کشت گوجه رفته بود اما تنها کارخانه فرآوري گوجه اين شهرستان حتي يک کيلوگرم گوجه از کشاورزان خريد نکرد و کشاورزان همانند هر ساله با سناريوي تکراري معضل گوجه بر روي دست مانده رو به رو شدند.با اين حال مشکل فرآوري تنها مختص اين دو محصول مذکور نيست در طول هفته‌هاي اخير کشاورزان ابهري نيز به دليل پايين بودن کيفيت مواد تيزابي انگور در فرآوري به مشکل برخوردند و تنها ضرر و زيان عايد کشاورزان شد در حالي اگر از روش‌هاي صنعتي فرآوري استفاده مي‌شود اين احتمال وجود داشت خسارت چندان چشمگير نباشد.با تمام اين‌ها شهرستان‌هاي خدابنده، سلطانيه و همچنين طارم نيز در زمينه توليد سيب‌زميني در استان فعاليت دارد و اما متأسفانه مشکل نبود زير ساخت‌هاي لازم براي فرآوري سيب‌زميني را نيز دامن گير کرده است و حتي يک کارخانه فرآوري اين محصول در استان موجود نيست، همين عامل سبب شده تا کشاورز در زمان برداشت محصول به اجبار توليدات را وارد بازار تازه خوري نمايند و به دليل عدم کشش بازار قيمت محصول شديد افت يافته و چيزي عايد کشاورز نشود.  اما سوالي که مطرح مي‌شود اين است؛ چرا محصولات کشاورزي استان به طور مطلوب وارد فاز فرآوري نمي‌شوند؟ چه مسائلي سبب مي‌گردد تا حتي کمتر از نصف محصولات کشاورزي در استان فرآوري نگردد؟مظفر يوسفي‌پور مدير باغباني سازمان جهاد کشاورزي استان زنجان با اشاره به اين‌که سالانه 220 هزار تا 240 هزار تن انگور در سطح استان توليد مي‌شود اظهار داشت: در سال جاري بيش‌ترين ميزان برداشت انگور را تجربه مي‌کنيم، اين ميزان محصول برداشتي از 16 هزار هکتار سطح زير کشت انگور استان برداشت شد. مدير باغباني سازمان جهاد کشاورزي استان زنجان با ابراز تأسف از اين‌که امسال بهره‌برداران ابهر و خرمدره در فرآوري انگور به کشمش با مشکلاتي رو‌ به رو شدند گفت: اين مشکل دو دليل داشت، نخست اين‌که در تابستان جاري به دليل خنکي هوا و عملکرد بالاي محصول، انگور توليدي رسيدگي نرمالي نداشت و به نوعي سبز با درصد قند پايين بود که همين امر مي‌تواند دليلي بر پايين بودن کيفيت فرآوري و بالا بودن مدت فرآوري محصول به کشمش باشد.اين مسئول تصريح کرد: دليل دوم نيز در ارتباط با موادي بود که انگور را به شکل تيزاب به کشمش تبديل مي‌کرد، چراکه مواد تيزاب شامل روغن سبزه و کربنات پتاسيم است که در حالت استاندارد بايد اين مواد با نسبت يک به سه مخلوط شوند، اما به دليل اين که هر دو مواد وارداتي و گران است، قيمت فرآوري يک تن انگور تقريبا به 200 هزار تومان مي‌رسد بنابراين باغداران براي کم‌کردن هزينه‌ها نسبت را يک به دو يا يک به دو و نيم مي‌گيرند و همين امر سبب مي‌شود تا انگور ديرتر از موعد خشک شده و کيفيت کشمش فرآوري شده پايين‌تر آيد.
رئيس شوراي ملي زيتون ايران با ابراز تأسف از اين‌که واحد‌هاي روغن‌کشي زيتون پساب توليدي را که داراي آلودگي بالايي است در طبيعت رها مي‌کنند تأکيد کرد: دولت بايد تسهيل‌گري‌هاي لازم در اين زمينه را انجام دهد اما علي‌رغم اين موضوع هيچ اقدامي انجام نمي‌گيرد و مشکل پساب واحد‌هاي فرآوري سال‌ها است که همچنان با قدرت پا برجا است.
از سويي ديگر بهاره دادلويي، مدير صنايع تبديلي سازمان جهاد کشاورزي استان زنجان اظهار داشت: سالانه قريب به 3 ميليون تن انواع محصولات کشاورزي زيتون، انگور، سيب‌زميني، سير، جو و غلات در سطح استان توليد مي‌گردد که 40 درصد از حجم محصول توليدي وارد فاز فرآوري مي‌شود.به گفته وي، مجوز فرآوري 500 هزار تن از محصولات کشاورزي استان از طريق سازمان جهاد کشاورزي صادر شده است و ميزان محصولي که طبق الگوي کشت مورد برداشت قرار گيرد وارد فاز فرآوري مي‌شود، با اين حال جواز تأسيس چهار واحد فرآوري صادر شده اما هنوز به بهره‌برداري نرسيده است و اميدوارم در طول دو سال آينده مورد بهره‌برداري قرار گيرند.
به گزارش عصر اذربايجان به نقل از تسنيم، اما با اين وجود در استان زنجان صنايع تبديلي، تکميلي و فرآوري محصولات کشاورزي با مشکلات عديده‌اي رو به رو است که برطرف شدن هر يک از آن‌ها همت هر چه بيش‌تر مسئولان امر را مي‌طلبد، با اين حال اميد است تا در آينده‌اي نه چندان دور مشکلات فرآوري محصولاتي از قبيل زيتون به دليل نبودن شرايط تصفيه مرکزي پساب حاصل، سيب‌زميني به دليل نبود حمايت لازم از سرمايه‌گذار، فرآوري گوجه و ساير محصولات کشاورزي حل شود و در سال زراعي پيش رو کشاورزان حداقل با رفع اين معضل و با يک دغدغه کم‌تر پا به عرصه توليد محصول بگذارند.

منبع :