تحقيق براي توسعه بستر مانع‌زدايي از بخش کشاورزي

گروه گزارش: پژوهش‌هاي کشاورزي سال‌ها است که در چهارديواري موسسه‌هاي تحقيقاتي و دانشگاه‌ها حبس نيست و پژوهشگران اين بخش گويا به تازگي بستر رونق توليد را با مدلي تحت عنوان »تحقيق براي توسعه« شخم مي‌زنند تا بذر مانع‌زدايي بکارند و محصولي سودآور از ديم‌زارها برداشت کنند.

گروه گزارش:  پژوهش‌هاي کشاورزي سال‌ها است که در چهارديواري موسسه‌هاي تحقيقاتي و دانشگاه‌ها حبس نيست و پژوهشگران اين بخش گويا به تازگي بستر رونق توليد را با مدلي تحت عنوان »تحقيق براي توسعه« شخم مي‌زنند تا بذر مانع‌زدايي بکارند و محصولي سودآور از ديم‌زارها برداشت کنند.
 مدل تحقيق براي توسعه و افزايش سطح زير کشت و ضريب توليد در ديم‌زارها که طي سال‌هاي اخير با هدف تامين امنيت غذايي در شرايط کم‌آبي مورد توجه قرار گرفته از جمله رويکردهاي مبتني بر پژوهش براي رونق توليد، پشتيباني و مانع‌زدايي در بخش کشاورزي ديم به شمار مي‌رود.راجع به اهميت اجراي اين مدل همين بس که بخش اعظم محصولات کشاورزي در کشورمان برخلاف روند جاري دنيا به صورت آبي توليد مي‌شود و بر اساس اين رويکرد جديد پژوهشگر بخش کشاورزي ديم علاوه بر در نظر گرفتن مسائل فني، به مسائل اجتماعي و اجرايي هم توجه کرده و نتيجه تحقيق را تا سر مزرعه دنبال مي‌کند تا در عمل کشت ديم براي کشاورز سودآور باشد.
پيگيري نتايج پژوهش تا سر مزرعه
معاون وزير جهاد کشاورزي و رئيس سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج کشاورزي مي‌گويد: بر اساس اين مدل پژوهشگران موسسه تحقيقات کشاورزي ديم کشور که ستاد مرکزي آن در مراغه استقرار دارد، بايد نتايج پژوهش را تا سر مزارع مورد توجه قرار دهند تا موانع پيش‌رو يکي پس از ديگري حذف شود.»کامبيز بازرگان« با اشاره به اينکه تحقق اين امر به مشارکت مديران سطح کلان کشور نياز دارد، بيان مي‌کند: پژوهشگران اين موسسه در کنار تحقيق فني بايد به پژوهش‌هاي اجتماعي و اقتصادي هم توجه کرده و به نوعي نگرش سيستمي داشته باشد.
وي معتقد است که موسسه تحقيقات کشاورزي ديم بايد رهبري حل مسائل کشاورزي را در دست بگيريد و به جاي موسسه‌محوري، به صورت مسئله‌محوري حرکت کند.بازرگان با تاکيد بر اينکه بالاي 90 درصد محصولات کشاورزي دنيا از طريق کشاورزي ديم توليد مي‌شود، اظهار داشت: در ايران بخش اعظم محصولات به صورت آبي کشت مي‌شود و به همين دليل در زمينه استفاده از منابع آب‌هاي زيرزميني زياده‌روي کرده‌ايم.
وي اظهار داشت: بر اساس اطلاعات و آمار از يک سو مناطق مرکزي کشور دچار کم‌آبي است و از طرف ديگر نيز مي‌خواهيم به ضريب خواتکايي و امنيت غذايي برسيم؛ در نتيجه بايد به کشاورزي ديم با رويکرد جديد بيش از پيش توجه کنيم.معاون وزير جهاد کشاورزي با اشاره به اينکه ميانگين بارندگي در دنيا بالاي 600 ميلي‌متر و بيشتر از ميانگين بارندگي ايران است، بيان کرد: برخي کشورها که شرايط مشابه ايران را دارد با تکيه بر دانش کشاورزي از ضريب بيشتر توليد در واحد سطح برخوردار است.
اثربخشي مدل »تحقيق براي توسعه«
مدل تحقيق براي توسعه کشاورزي ديم طي سال‌هاي اخير با اجراي طرح جهش توليد در ديم‌زارهاي کشور به نتايج قابل توجهي رسيده و اميدواري براي تقويت اين رويکرد را در ميان پژوهشگران افزايش داده است؛ رويکردي که بايد بدون در نظر گرفتن نگاه‌هاي سياسي در دولت بعدي نيز تقويت شود و توسعه کشاورزي ديم در سياست‌گذاري کلان کشور همچنان مورد توجه قرار گيرد.اين طرح به عنوان يکي از دستاوردهاي موسسه تحقيقات کشاورزي ديم با همکاري وزارت جهاد کشاورزي تدوين و در تابستان سال 1399 ابلاغ شد؛ طرحي که اکنون با جديت از سوي ستاد اجرايي فرمان امام (ره)در حال اجرا بوده و با عملياتي شدن آن افزايش بهره‌وري تمام محصولات زراعي ديم در عمل مد نظر گرفته است.علاوه بر آن با اجراي طرح »جهش توليد در ديم‌زارها«، افزايش سطح زيرِکشت ديم برخي محصولات نظير گياهان علوفه‌اي و دانه‌ها روغني ديم در تمام مناطق ديم‌کاري کشور با توجه به امکانات و شرايط موجود در کانون توجه قرار گرفته است.  
افزايش بهره‌وري با اجراي طرح جهش توليد
رئيس موسسه تحقيقات کشاورزي ديم کشور با اشاره به راهکارهاي افزايش بهره‌وري در ديم‌زارها بر اساس طرح »جهش توليد«  مي‌گويد: گندم ديم در چهار ميليون هکتار از اراضي زراعي کشور کشت مي‌شود و در صورت استفاده از ارقام جديد معرفي‌شده از سوي اين موسسه به همراه بسته کامل زراعي توصيه شده عملکرد در واحد سطح افزايش مي‌يابد. »خشنود عليزاده« در مورد چند و چون  افزايش سطح زيرکشت ديم بر اساس اين طرح نيز بيان مي‌کند: گياهان علوفه‌اي در حال حاضر در 13 هزار هکتار از اراضي ديم کشور کشت مي‌شود که تا پايان اجراي طرح »جهش توليد« تا حداقل 200 هزار هکتار به جاي آيش ساليانه در تناوب غلات ديم افزايش مي‌يابد.نکته قابل تامل اينکه بر اساس مدل تحقيق براي توسعه، موسسه تحقيقات کشاورزي ديم علاوه بر ارايه کمک‌هاي فني به مجري طرح جهش توليد در ديم‌زارها، در تامين هسته‌هاي اوليه بذر ارقام جديد ديم نقش کليدي بر عهده دارد.
توسعه تنوع ژنتيکي با هدف ارتقاي پايداري توليد
رئيس موسسه تحقيقات کشاورزي ديم کشور معرفي ارقام جديد از محصولات زراعي ديم به همراه توسعه تنوع ژنتيکي را در ارتقاي پايداري توليد در شرايط ديم موثر خواند و افزود: موسسه ديم در سال 1399 موفق شد 12 رقم جديد شامل سه رقم دانه روغني، چهار رقم نخود، يک رقم جو، يک رقم گندم دوروم و سه رقم گندم نان جهت تنوع‌بخشي محصولي در شرايط ديم و بهبود عملکرد، ارتقاي کيفيت و مقاومت به تنش‌هاي زنده و غيرزنده معرفي کند.وي با اذعان بر اينکه ارتقاي امنيت غذايي با افزايش تنوع ژنتيکي در محصولات زراعي از دستاوردهاي شاخص موسسه در سال گذشته بوده، اظهار داشت: طي سال گذشته براي ارتقاي امنيت غذايي و کاهش آسيب‌پذيري ارقام پيشرفته در برابر خسارت ناشي از تنش‌هاي زنده و غيرزنده و نيز افزايش قدرت سازگاري ارقام اصلاح شده جديد در برابر تغييرات اقليمي نامطلوب، از روش‌هاي جديد در پيش به‌نژادي و به‌نژادي سريع استفاده شد.وي افزايش نفوذ ارقام جديد موسسه و تهيه اطلس نفوذ ارقام ديم در استان‌هاي کشور را از ديگر اقدامات مهم موسسه ديم برشمرد و اضافه کرد: گياهان جايگزين لازمه توسعه کشاورزي حفاظتي، بهبود سيستم زراعي ديم و پايداري توليد است.«عليزاده» افزايش تعداد طرح‌هاي تحقيقاتي يافته‌محور همراه با افزايش تعداد پروژه‌هاي به‌زراعي و توجه بيشتر به تحقيقات و فعاليت‌هاي نظام‌هاي زراعي را از ويژگي‌هاي راهبرد جديد موسسه ديم عنوان کرد.وي به  افزايش طرح‌هاي مشترک با موسسه‌هاي ديگر اشاره و استفاده از ظرفيت بخش خصوصي و دانشگاه‌ها در پژوهش‌هاي کاربردي اشاره کرد و اظهار داشت: تعداد قراردادهاي واگذاري دانش فني به بخش خصوصي در سال گذشته به ?? قرارداد فعال رسيد.عليزاده همچنين از همکاري فعال موسسه ديم در احداث و هدايت پايگاه‌هاي نوآوري در قالب پروژه‌هاي امنيت غذايي، نظام‌هاي گندم‌بنيان، برنامه انتخاب مشارکتي (PVS) در 15 استان خبر داد و گفت: متوسط تعداد يافته‌هاي قابل ترويج موسسه در 10 سال اخير پنج مورد در سال بوده اما در سال گذشته اين يافته‌ها به بيش از 30 مورد افزايش يافت.
به گزارش عصر آذرباييجان به نقل از ايرنا، بخش ستادي موسسه تحقيقات کشاورزي ديم کشور در مراغه و معاونت آن در کرمانشاه قرار دارد؛ اين موسسه داراي پنج ايستگاه‌ اصلي در مناطق مختلف کشور است که نماينده آن اقليم به شمار مي‌رود.ايستگاه تحقيقاتي »مراغه« نماينده اقليم سرد، ايستگاه »قاملو« در کردستان نماينده اقليم بسيار سرد، ايستگاه »سرارود« در کرمانشاه به عنوان نماينده اقليم معتدل سرد، ايستگاه گچساران در کهکيلويه و بويراحمد نماينده اقليم گرمسيري و ايستگاه »شيروان« در خراسان شمالي نماينده اقليم معتدل سرد و خشک است.

منبع :