وقتي حتي اداي دغدغه فرهنگ را هم بلد نيستيم

گروه فرهنگي: دومين مناظره نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري در حالي با موضوع »فرهنگي، اجتماعي و سياسي« کليد خورد که بنابر پيش‌بيني‌ها سهم »فرهنگ و هنر« در آن تقريباً‌ هيچ بود.

محمد صابري

گروه فرهنگي:  دومين مناظره نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري در حالي با موضوع »فرهنگي، اجتماعي و سياسي« کليد خورد که بنابر پيش‌بيني‌ها سهم »فرهنگ و هنر« در آن تقريباً‌ هيچ بود.
اصلاً دور از انتظار نبود. از همان انتخاب عنوان »فرهنگي، اجتماعي و سياسي« هم قابل پيش‌بيني بود که دومين مناظره نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري قرار نيست رنگ و بويي از فرهنگ و هنر داشته باشد. با اين همه اما در برهوت موضع‌گيري حتي حداقلي نامزدهاي تکيه بر مهمترين کرسي اجرايي کشور درباره »فرهنگ و هنر« قرار گرفتن عنوان »فرهنگ« در سرفصل‌هاي موضوعي يک مناظره، کفايت مي‌کرد تا دغدغه‌مندان اين حوزه با اميدي حداقلي چشم به قاب تلويزيون بدوزند و به تمناي حتي يک »شعار«، پرسش‌ها و پاسخ‌هاي دومين قسمت از »مناظره 1400« را به تماشا بنشينند؛ اميدي که حتي به اندازه همان يک »شعار« هم پاسخ دريافت نکرد، چه رسد به »هدف‌گذاري« و »برنامه«!
بايد اين واقعيت را پذيرفت که »فرهنگ« اين بار هم همچون هميشه و همچون تمام چهار دهه گذشته، در عرصه تاخت و تاز تبليغاتي نامزدهاي پست »رياست دولت« براي توفيق در ميدان انتخابات، مهجور مانده است و اگر بخواهيم تعارف را کنار بگذاريم بايد اعتراف کنيم که مهجور هم باقي خواهد ماند؛ انتظار معجزه نبايد داشت!
براي تبيين و تشريح اين مهجوريت احتمالاً نياز به تلاش نيست و همه مخاطبان دومين مناظره نامزدهاي انتخابات رياست‌جمهوري، به‌خصوص آن گروه که حداقل دغدغه‌اي در اين حوزه دارند به‌خوبي نشانه‌هاي عيان اين »بي‌محلي« و »تخفيف« را نه فقط در پاسخ‌ها و جمله‌سازي‌هاي »تبليغاتي« نامزدها که حتي در ترکيب و ادبيات پرسش‌هاي به‌ظاهر کارشناسي‌شده براي اين گفتگوي جمعي، مشاهده کرده‌اند.
اين شرايط در حالي است که مقام معظم رهبري همين يک سال پيش و در تبيين اولويت‌هاي کشور به بهانه آغاز به کار مجلس يازدهم دو مقوله »فرهنگ« و »اقتصاد« را هم‌تراز با هم، در صدر اولويت‌هاي کشور مورد تأکيد قرار دادند اولويت‌هايي که به نظر مي‌رسد برخلاف ديدگاه کارشناسانه رهبر انقلاب، در اتاق‌هاي فکر طراحي »شعارها و رويکردهاي تبليغاتي« براي نامزدهاي رياست جمهوري، چندان هم‌تراز ديده نشده‌اند و به همين بهانه هم »غم معاش« و »سفره‌هاي خالي مردم« هدف‌هاي جذاب‌تر براي »شکار رأي بيشتر« قلمداد شده است.
اين ماجرا زماني تراژيک‌تر مي‌شود که فراتر از رويکرد نامزدهاي انتخابات، زماني که فرصت مطالبه و پرسش‌گري از آن‌ها در قاب »رسانه ملي« فراهم شده و قرار است بر مبناي سوالات طراحي شده ديدگاه‌هاي آنان در موضوع »فرهنگ« به چالش کشيده شود، اين فرصت به‌راحتي سوخت مي‌شود و در کمال تعجب حتي يک سوال در موضوع مرتبط با حوزه »فرهنگ و هنر« پيش روي نامزدها قرار نمي‌گيرد.
اهم سرفصل‌هاي مورد پرسش از نامزدها در مناظره‌اي با موضوع »فرهنگي، اجتماعي و سياسي« را مرور کنيم؛ محيط زيست، برجام، نظام سلامت، ازدواج، فعاليت‌هاي ميان بخشي دولت دانش علمي و هسته‌اي، اميد، ناباروري، فاصله طبقاتي، سند تحول آموزش و پرورش، نظام آموزشي، تحريم و...
درست است که در يک برداشت عام و فراگير از مفهوم »فرهنگ« مي‌توان بخشي از اين سرفصل‌ها را با اغماض ذيل اين حوزه تعريف کرد، اما زماني که صحبت از انتخاب عالي‌ترين مقام اجرايي کشور است، طبيعتاً »فرهنگ« ديگر نه يک مفهوم عام و با دامنه دربرگيري چنين مبسوط که کليدواژه‌اي ناظر به يک حوزه اجرايي مشخص با مسائل و مشکلات اجرايي محدود و ملموس است. اين درست همان نکته‌اي است که همزمان از سوي نامزدهاي رياست‌جمهوري و طراحان دومين مناظره انتخاباتي در قاب رسانه ملي مورد غفلت قرار گرفته است.
گفتني‌ها درباره غفلت از »فرهنگ و هنر« بسيار است و پخش دومين مناظره نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري تنها بهانه‌اي براي طرح چندباره قصه اين مهجوري شد. با اين همه اما با حداقل اميد بابت توجه نيم‌بند برخي از نامزدهاي محترم به چالش‌ها و دغدغه‌هاي کليدي حوزه »فرهنگ و هنر« در زمان باقي‌مانده به برگزاري انتخابات، در حد حوصله اين نوشتار کوتاه، بخشي کوچک از اهم اين مسائل را به‌صورت فهرست‌وار مرور مي‌کنيم؛ باشد که صداي مظلوميت »فرهنگ و هنر« به گوش کسي برسد و زخم ماسيده بر پيکر نحيف فعالان اين حوزه، مرهمي در آينده داشته باشد.
سوالاتي که جايش در »مناظره فرهنگي« بود اما پرسيده نشد؛
1- حل بحران معيشت و بلاتکليفي بيمه‌اي فعالان حوزه فرهنگ و هنر از سينما، تئاتر، موسيقي و هنرهاي تجسمي گرفته تا اصحاب قلم و فعالان حوزه نشر که از دوران کرونا به يادگار مانده است، چه سهمي از برنامه‌هاي نامزدها براي دولت آتي دارد؟
2- اصولاً »اقتصاد فرهنگ و هنر« و توجه به بنيان‌هاي اقتصادي اين حوزه چه جايگاهي در طراحي سوالات و برنامه‌هاي نامزدهاي انتخابات رياست‌جمهوري دارد؟
3- قدرت گرفتن روزافزون فضاي مجازي در ميدان خطير فرهنگ و هنر و سامان‌دهي بسترهاي نوظهور عرضه محصولات فرهنگي و هنري آيا اولويتي در بخش فرهنگي دولت آينده خواهد داشت؟
4- »فرهنگ عمومي جامعه« و مسائل مبتلا به جوانان و نياز آن‌ها به محصولات فرهنگي و هنري تا چه اندازه در اولويت نامزدهاي محترم قرار دارد؟
5- اصلاح فرآيند معيوب تعامل ميان دستگاه‌هاي متولي حوزه فرهنگ و هنر، در درون و بيرون ساختار دولت و رسيدن به هم‌افزايي مثبت در اين حوزه آيا مورد توجه هيچيک از نامزدها بوده است؟
6- طرح دولت آينده براي حل بحران پيچيده و پردست‌انداز »کپي‌رايت« و تضمين حقوق مؤلفان به‌ويژه در حوزه محصولات هنري، چيست؟
7- آيا بازار در حال احتضار نشر با شمارگان پايين کتاب در حد 100 نسخه اصلاً از منظر سياست‌گذاري فرهنگي مورد توجه بوده است؟
8- وضعيت اسفبار قيمت کاغذ به عنوان يک کالاي استراتژيک چرا در هيچيک از برنامه‌هاي اجرايي نامزدها مورد توجه نيست؟
9- ارتقاي کمي و کيفي مسائل ديني در جامعه ميان جوانان به عنوان پيشران حرکت کشور چرا مورد بي‌توجهي قرار گرفته و آيا مشخصاً هيأت‌هاي مذهبي به عنوان بخش زيادي از جامعه براي ارتقاي سلامت معنوي نياز به برنامه ندارد؟
10- به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر، - در حالي که اسباب‌بازي و گيم به‌عنوان يکي از صنايع سودآور در جهان مطرح است اما در ايران به مساله بي‌توجهي شده است؛ آيا بخش عظيمي از جوانان با گوشي‌هاي هوشمند به عنوان گيمر فعال هستند در اين مناظره ديده شدند؟

منبع :