همراهي کشاورزان شرط موفقيت اصلاح الگوي کشت

گروه گزارش: اصلاح الگوي کشت يکي از برنامه هاي راهبردي دولت مردمي در بخش کشاورزي است که در کنار الزامات و مشوق‌ها و تامين به موقع منابع اعتباري، همکاري و همراهي کشاورزان را مي‌طلبد.

گروه گزارش: اصلاح الگوي کشت يکي از برنامه هاي راهبردي دولت مردمي در بخش کشاورزي است که در کنار الزامات و مشوق‌ها و تامين به موقع منابع اعتباري، همکاري و همراهي کشاورزان را مي‌طلبد. 

تعريف الگوي کشت براي مناطق مختلف پيشينه طولاني دارد و به تناسب استعداد و نيازهاي هر منطقه در هر گوشه کشور محصولاتي کشت شده است تا جايي که برخي محصولات به نام آن منطقه شناخته شده و شهره عام و خاص است؛ مثل انار ساوه ، سيب زميني پشندي مشهد ، پسته کرمان و سيب مراغه و کشاورزان هر منطقه هم به کشت اين محصولات عادت کرده اند و از اين رو شايد تغيير کشت چندان هم ساده نباشد .
هر چند در دولت هاي قبل هم بر رعايت الگوي کشت تاکيد شده است، اما در نهايت وزارت جهادکشاورزي در دولت سيزدهم از سند راهبردي الگوي کشت کشور رونمايي کرد.
در سند راهبردي اصلاح الگوي کشت کشور که مهر ماه امسال رونمايي شد، استعدادها و شرايط آب و هوايي منطقه، اقتصاد آن محصول براي کشاورزان، ميزان آب محصول و توجه به توسعه پايدار و تاثيرات کشت آن محصول بر محيط زيست مدنظر قرار گرفته است.
در قانون بودجه سال 1401 تسهيلات يارانه، يارانه نهاده‌ها و عوامل توليد، کمک‌هاي بلاعوض، امتيازات فني و اعتباري، بيمه براي طرح الگوي کشت در نظر گرفته شده است و همچنين تخفيفات بيمه‌اي بر روي سبد محصولات راهبردي برنامه ‌ريزي شده است و کشاورزاني که محصولات راهبردي مورد تاييد در الگوي کشت را توليد کنند شامل اين تخفيفات مي‌شوند.
همچنين در اين طرح بخشودگي 50 درصدي آب‌بها در نظر گرفته شده و به ازاي افزايش بهره‌وري نيز 50درصد تخفيف شامل کشاورزان مي‌شود.
از اين رو به نظر مي رسد مشوق هاي لازم براي اين طرح در نظر گرفته شده است اما موفقيت در اجراي آن نيازمند همسو کردن کشاورزان با روش هاي ترويجي و شايد هم الزامات قانوني است.
کشاورز بايد مطمئن شود تغيير کشت به نفع اوست
به گفته دبير خانه کشاورز آذربايجان شرقي عرف و رويه در نگاه کشاورز روستايي قوي تر از قانون است و چنانچه مردمي سازي طرح مورد توجه قرار نگيرد در اجرا با مشکل مواجه خواهيم شد.مصطفي قنبري با بيان اينکه اين طرح بايد با احتياط و در نظر گرفتن همه جوانب اجرايي شود، معتقد است: کشاورز بايد مطمئن شود که تغيير کشت به نفع اوست .وي با اشاره به تاريخچه الگوي کشت در کشور گفت: در دوران ارباب رعيتي هم مباشران با ضوابط خاص براي هر منطقه الگوي کشت مي دادند و در بخش هايي هم موفق بود .وي با بيان اينکه در دوران اصلاحات ارضي و ملي کردن آب هم الگوي کشت جديدي ارائه شد تا کشت و کار مطابق با شرايط زمان انجام شود، افزود: با راه اندازي واحدهاي کشت و صنعت تحولي در توليد بخش کشاورزي ايجاد شد و در اين بين شرکت هاي تعاوني روستايي هم سعي در هدايت توليد داشتند.
دبير خانه کشاورز آذربايجان شرقي با بيان اينکه در آن دوران برنامه هاي الگوي کشت به دليل ضعف نظارت چندان که بايد موفق نشد، خاطرنشان کرد: پس از انقلاب با شکل گيري جهاد سازندگي و مراکز خدمات روستايي طرحي تحت عنوان محصولات غالب کشت ارائه شد تا توليد محصولات مورد نياز کشور تقويت شود.
وي با بيان اينکه اصلاح الگوي کشت زماني موفق خواهد بود که کشاورز را در خصوص محدوديت هاي منابع آب و خاک به تفکر وادارد و قانع کند، نسبت به انحراف افکار عمومي در مورد اين طرح هشدار داد و گفت: درک نادرست موجب هدر رفت منابع و عدم تحقق اهداف مي شود .
قنبري با اشاره به پيشينه استان آذربايجان شرقي در خصوص تغيير الگوي کشت، گفت: به واسطه قرار گرفتن بخش زيادي از اراضي استان در حوضه درياچه اروميه و مواجه شدن با کم آبي ، اقداماتي انجام شده است منتهي اين طرح در کنار حمايت دولت، پشتيبان خصوصي نياز دارد .
وي اظهار کرد: اتاق بازرگاني مي تواند با ايجاد و استقرار تشکل هاي اقتصادي در محل توليد، حامي و پشتيبان کشاورز در اصلاح الگوي کشت باشد.
وي با بيان اينکه تشکل هاي قوي بايد در کنار کشاورز باشند، يکي از علل کاهش استقبال کشاورزان استان از بيمه محصولات کشاورزي را هم فقدان تشکلهاي حمايتي و ضمانتي به منظور جبران تاخير صندوق در پرداخت غرامت بيمه عنوان کرد.
هدف طرح اصلاح الگوي کشت افزايش بهره وري و درآمد کشاورزان است
 رئيس مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان‌شرقي هم با بيان اينکه هدف طرح اصلاح الگوي کشت افزايش بهره وري و درآمد کشاورزان است، در عين حال اظهار کرد: تغيير کشت شايد در ابتدا براي کشاورز همراه با سود نباشد و از اين رو دولت با پرداخت يارانه توليد درصدد حمايت از کشاورزان است.احمد بايبوردي با اشاره به اينکه مرکز تحقيقات کشاورزي ناظر طرح اصلاح الگوي کشت و مشاور فني طرح در استان است، گفت: در اين طرح سعي مي شود با درگير کردن اقليم و منابع توليد، سطح کشت برخي محصولات کاهش و برخي افزايش يابد.وي با اشاره به اينکه کشت پسته به جاي پياز کاهش بيش از 60 درصدي مصرف آب را به همراه دارد، افزود: پيازکاران ايلخچي در آذرشهر به علت محدوديت منابع آبي به ناچار توليد خود را به شهرستان هريس انتقال داده اند .بايبوردي اظهار کرد: تغيير الگوي کشت در کنار فرهنگ سازي نيازمند اهرم هاي قانوني و همراهي دستگاه قضايي است.
اجراي سند اصلاح الگوي کشت نيازمند مشارکت فراقوه اي است
رئيس سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان شرقي هم با بيان اينکه تدوين الگوي کشت در مقاطع مختلفي صورت گرفته، اما به دليل نبود الزامات اجرايي مورد اجرا واقع نشده بود، خاطرنشان کرد: الزامات اجرايي اين طرح، نيازمند همکاري و همراهي ساير دستگاه هاست؛ در واقع تدوين الگوي کشت در حيطه عملکرد وزارت جهادکشاورزي، اما اجراي آن فرا قوه اي است و تمامي قوا بايد به عنوان وظيفه اي حاکميتي در اجراي آن مشارکت کنند.
اکبر فتحي اظهار داشت: الگويي که براي اصلاح کشت در حال حاضر در استان ها اجرا مي شود، الگويي است که بر اساس آن هر استان به تناسب ظرفيت خود و بر اساس نياز خود استان و بدون توجه به الگوي توسعه پايدار و نياز اقتصادي کشور تعريف شده است، اما در الگوي سراسري تدوين شده، تمامي اين نکات در نظر گرفته شده است که با تامين بودجه اين طرح که از محل تبصره 14 قانون بودجه قابل تامين مي باشد و با پشتيباني و همکاري دستگاه هاي مختلف اجراي اين طرح از سال آينده عملي خواهد شد.
وي گفت: با توجه به اينکه اين طرح توسط سازمان تحقيقات و آموزش ترويج وزارت جهادکشاورزي تدوين شده است، قطعا از تجربيات گذشته و ظرفيت استان هاي مختلف در حوزه هاي کاشت استفاده و اجراي آن در بخش زراعت آغاز شده است.
فتحي با اشاره به اينکه از قبل نيز در استانها الگوي کشتي متناسب با شرايط استان به کشاورزان ارائه شده بود که تنها با اهداف توسعه اي خود کشاورزان و با توجه به کمبود منابع آبي به مورد اجرا گذاشته مي شد، گفت: محصولات کم آب بري مانند پسته، زعفران و کلزا به تدريج جايگزين محصولات پر آب بري مانند گوجه، خيار، سيب زميني و هندوانه به ويژه در حوضه درياچه اروميه شده است.
وي اظهار داشت: در آذربايجان شرقي با توجه به محدوديت هاي به وجود آمده در منابع آب و خاک و با در نظر گرفتن اينکه از سه حوضه آبريز استان، ?? درصد توليدات و سطح زير کشت در حوضه درياچه اروميه واقع است، طبيعتا خود کشاورزان بيشتر از متوليان امر به اهميت اين منابع آگاهند، زيرا گذران زندگي شان به اين منابع وابسته است.رئيس سازمان جهادکشاورزي آذربايجان شرقي در خصوص الزامات اجرايي طرح براي کشاورزاني که از الگوي کشت تدوين شده تبعيت نکنند، گفت: در سند راهبردي تدوين شده طبيعتا الزامات قانوني در نظر گرفته شده است اما الزامات مدنظر دولت و وزارت جهادکشاورزي در جهت زيان کشاورزان نيست و بر اساس استعداد منطقه اي محصولي معرفي مي شود که کاشت آن محصول براي کشاورزان صرفه اقتصادي داشته باشد.وي افزود: به ويژه در ارتباط با محصولات استراتژيک مانند گندم و جو و دانه هاي روغني تاکيد بر توليد داخلي اين محصولات است و اگر لازم باشد يارانه اي در سالهاي نخست پيش بيني مي شود تا کشاورزان همکاري لازم را در راستاي اجراي اين طرح به عمل آورند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل ازايرنا، اراضي کشاورزي استان آذربايجان شرقي حدود يک ميليون و 200 هزار هکتار است و اين استان سالانه نزديک به پنج ميليون تن توليدات کشاورزي دارد.

منبع :