شبکه آبياري و زهکشي سبلان توسعه زنجيره آبياري مدرن در مشگين‌شهر

گروه گزارش: شبکه آبياري و زهکشي سبلان در 2 ناحيه عمراني (شمالي و جنوبي) با هدف زير پوشش قرار دادن اراضي کشاورزي منطقه رضي و مشگين شهر در دست اجرا است که تکميل آن توسعه زنجيره آبياري مدرن در مشگين شهر را بدنبال خواهد داشت.

يعقوب شاددل

گروه گزارش: شبکه آبياري و زهکشي سبلان در 2 ناحيه عمراني (شمالي و جنوبي) با هدف زير پوشش قرار دادن اراضي کشاورزي منطقه رضي و مشگين شهر در دست اجرا است که تکميل آن توسعه زنجيره آبياري مدرن در مشگين شهر را بدنبال خواهد داشت.
 ارتقاي بهره وري و استفاده بهينه از منابع آب موجود امروز يکي از اصلي ترين الزامات براي تداوم حيات بشري به شمار مي‌رود. تغيير اقليم و کاهش آورد رودخانه‌ها از سويي و از سوي ديگر افزايش مصرف آب طي دهه‌هاي اخير روندي را شکل داده که چشم انداز روشني را پيش رو قرار نمي‌دهد.
در حوضه شهرستان مشگين شهر 14 سد بزرگ و کوچک با حجم مفيد 136 ميليون متر مکعب با پاياب 11 هزار و 635 هکتار در حال بهره‌برداري است که با توجه به وضعيت بارندگي‌هاي اخير اکثر سدهاي منطقه از آورد خوبي برخوردار نيستند.
از مجموع 305 ميليون متر مکعب ظرفيت منابع آب شهرستان مشگين‌شهر، 194 ميليون متر مکعب مربوط به منابع آب‌هاي سطحي و 111 ميليون متر مکعب مربوط به منابع آب‌هاي زيرزميني است که هم اکنون 60 درصد آب‌هاي سطحي در بخش‌هاي مختلف به بهره برداري مي‌رسد.
يکي از مهمترين طرح‌هاي آبي که درسال‌هاي اخير در استان اردبيل در دستور کار قرار گرفته است، شبکه پاياب سد سبلان در شهرستان مشگين شهر است. شهري که باغات و کشاورزي آن حرف‌هاي زيادي براي گفتن دارد و مي‌تواند نقش بسزايي هم در ارتقاي امنيت غذايي و هم صادرات محصولات کشاورزي و انواع ميوه داشته باشد.
مشخصات فني سد سبلان مشگين‌شهر
عمليات اجرايي پاياب سد سبلان در ? ناحيه عمراني (شمالي و جنوبي) با هدف زير پوشش قرار دادن اراضي کشاورزي منطقه رضي و مشگين شهر در سالهاي اخير در دستور کار قرار گرفته است. ناحيه عمراني جنوبي اين شبکه ?هزار و ??? هکتار و ناحيه شمالي ? هزار هکتار از اراضي مشگين شهر را به شبکه آبياري مدرن مجهز مي‌کند.
با تکميل اين شبکه، اراضي منطقه رضي و مشگين‌شهر به ميزان ??هزار هکتار زير پوشش آبي مي‌رود و اين طرح علاوه بر اينکه منجر به جهش توليد و اشتغال در منطقه مي‌شود منجر به کشت تنوع محصولات و تغيير الگوي کشت خواهد شد.
سد سبلان که در 40 کيلومتري شمال شرقي شهرستان مشگين‌شهر بر روي رودخانه قره‌سو قرار گرفته است، نقش بسيار مهمي در تامين آب اراضي منطقه ايفا مي‌کند.
تنظيم حدود 115ميليون متر مکعب رواناب رودخانه قره‌سو در محل طرح، آبياري 15 هزار هکتار از اراضي ديم و باغات مشگين شهر در طرفين رودخانه، تامين آب شرب شهر مشگين شهر تا 10 ميليون متر مکعب بطور ساليانه تا افق سال 1405 کنترل سيلاب و ايجاد اشتغال و کاهش مهاجرت از اهداف احداث اين سد اعلام شده است.
ارتفاع اين سد 85 متر و حجم مخزن آن 105 ميليون مترمکعب بوده و آبياري پنج هزار و 600 هکتار از اراضي پاياب با آب ذخيره سد پشت اين سد پيش بيني شده است.
تاکنون براي احداث اين سد که در سال 1385 آبگيري شده، بالغ بر 6 هزار ميليارد ريال هزينه شده است و قرار است اين سد آب مورد نياز 86 روستا را تامين نموده و قابليت آبياري 15 هزار هکتار از اراضي پاياب دارد.
طرح سد سبلان شامل سه بخش اصلي است؛ بخش اول شامل سد سنگريزه‌اي با هسته رسي به ارتفاع 77 متر از بستر افقي رودخانه قره‌سو و 89 متر از پي، طول تاج 304 متر و عرض تاج 12 متر است.
بخش دوم شامل سيستم انتقال از سد تا ابتداي اراضي پاياب شامل چهار رشته تونل به طول 1700 متر و يک رشته سيفون به طول 140 متر و چهار رشته گالري (حدفاصل بين تونل ها) بطول 400 متر و نهايتا بخش سوم شبکه آبياري و زهکشي اراضي پاياب بطول کلي 5.44 کيلومتر شامل دو رشته کانال اصلي در شبکه جنوبي (ساحل چپ) بطول 5.22 کيلومتر و شبکه شمالي (ساحل راست) بطول 22 کيلومتر است.
بهره برداري 2 هزار و 800 هکتار از اراضي مشگين‌شهر تا پايان‌سال
جبرائيل رمضاني معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌اي اردبيل با بيان اينکه 2800 هکتار از اراضي پاياب سد سبلان تا پايان سال جاري به شبکه آبياري مدرن مجهز مي‌شود، افزود: مجموع اراضي شبکه آبياري و زهکشي سبلان بالغ بر پنج هزار و 600 هکتار است و با تکميل عمليات احداث سيفون قره‌سو، آب اراضي شمال رودخانه قره‌سو در بخش ارشق نيز از اين شبکه تامين مي‌شود.
وي اظهار کرد: تکميل فاز اول طرح شبکه آبياري سبلان با مشارکت بانک توسعه تعاون، بعنوان سرمايه گذار طرح مذکور از محل تسهيلات ماده 56 در شهرستان مشگين شهر در اولويت قرار گرفته است.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌اي اردبيل با بيان اينکه تکميل ناحيه شمالي پاياب سد سبلان نياز به يک هزار و 800 ميليارد ريال اعتبار دارد، افزود: تامين اعتبار اين طرح از طريق فاينانس داخلي پيگيري مي‌شود.وي يادآورشد: هم اکنون عمليات اجرايي آن در مرحله انتخاب پيمانکار است که با راه‌اندازي آن 2 هزار هکتار اراضي مشگين‌شهر به شبکه آبياري نوين مجهز مي‌شود.
پيشرفت 69 درصدي پاياب سد سبلان
پاياب سد سبلان داراي 69 درصد پيشرفت فيزيکي است که تکميل آن منوط به تامين اعتبار لازم است و به گفته مسئولان اعتبار اين طرح از محل‌هاي مختلف فاينانس بانک توسعه تعاون و بانک ملي مورد پيگيري قرار گرفته است.علي حيدري اناري مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل دراين باره گفت: در حال حاضر با تأمين اعتبار از محل فاينانس داخلي، عمليات اجرايي اين طرح در حال اجرا بوده و براي تداوم عمليات اجرايي طرح، اعتبار مورد نياز تامين مي‌شود.
مديرعامل شرکت آب منطقه اي استان اردبيل اضافه کرد: تکميل فاز اول طرح شبکه آبياري سبلان با مشارکت بانک توسعه تعاون، بعنوان سرمايه گذار طرح مذکور با تامين اعتبار لازم در اولويت قرار گرفته است.
ايرج بيگدلو فرماندار مشگين‌شهر هم با بيان اينکه سد سبلان مشگين‌شهر به عنوان اصلي‌ترين منبع آبرساني اين شهرستان است، گفت: کل طرح داراي پيشرفت 69 درصدي است و از مسئولان استاني و مدير آب منطقه‌اي اردبيل درخواست بازنگري طرح به صورت عدالت‌محور در 2 منطقه شمالي و جنوبي اين پاياب را داريم.بيگدلو افزود: عمليات احداث اين سد از سال 83 آغاز شده و طبق آخرين تعهد مجري طرح، 6 هزار هکتار در پاياب اين سد پيش‌بيني شده است.
فرماندار مشگين‌شهر بيان کرد: دغدغه اهالي ارشق در زمينه رعايت عدالت از سهم منطقه ارشق در پاياب سد سبلان درست بوده و تمام تلاش خود را براي رعايت عدالت در تخصيص آب از سد انجام خواهيم داد.وي با اشاره به حاصلخيزي خاک منطقه ارشق، ارتقا بهره‌وري محصولات اراضي کشاورزي منطقه ارشق در کنار اراضي بخش مشگين شرقي با استفاده از ظرفيت پاياب سد سبلان را از جمله اهداف اين طرح عنوان کرد.بيگدلو گفت: به منظور تکميل شبکه سد سبلان هفت هزار ميليارد ريال اعتبار نياز است تا اين طرح به بهره‌برداري کامل برسد.
کاهش حجم آب سد سبلان از 94ميليون متر مکعب به 27 ميليون مترمکعب
موضوع مهمي که هم در فرايند احداث طرح‌ها و پروژه هاي آب و هم درروند استفاده از آنها بايد مد نظر برنامه ريزان قرار بگيرد کاهش آورد رودخانه‌ها بر اثر خشکسالي و تغيير اقليم است. در همين زمينه ارسلان فرجي مدير امور منابع آب شهرستان مشگين شهر با تاکيد بر لزوم استفاده بهينه آب از سوي کشاورزان گفت: امسال در فصل آبياري با وجود کمبود منابع آب، نزديک به 11 ميليون متر مکعب آب از سد سبلان در سه مرحله براي تراس رودخانه رهاسازي شده است.فرجي اظهار کرد: هم اکنون پيشرفت فيزيکي فاز اول پاياب سبلان به 95 درصد رسيده و پيش بيني شده در سال آبي بطور کامل بهره برداري شود.
مدير امور منابع آب شهرستان مشگين شهر ادامه داد: کل اعتبارات مصوب براي اين طرح در سال جاري 120 ميليارد ريال است که 50 ميليارد ريال آن تخصيص يافته و براي بهره برداري کامل هفت هزار ميليارد ريال اعتبار نياز است.
وي با بيان اينکه براي اجراي کامل طرح يک هزار و 470 ميليارد ريال اعتبار هزينه شده است افزود: پيگير هستيم 600 ميليارد ريال براي اجراي ناحيه جنوبي پاياب سد از طريق بانک توسعه تعاون اختصاص داده شود.فرجي افزود: براي اجراي ناحيه شمالي پاياب سد سبلان هم  يک هزار و 800 ميليارد ريال با مشارکت بانک ملي اختصاص خواهد يافت.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، توسعه و تکميل شبکه پاياب سد سبلان مي‌تواند بخشي از مشکلات کشاورزان و باغداران مشگين شهر را برطرف کند با اين حال بايد پذيرفت که توسعه شبکه پاياب به تنهايي گره گشاي مشکلات نخواهد بود و دست اندرکاران بخش آب، کشاورزي و کاربران بايد به طور دائم در جستجوي راهکارهاي نوين استفاده بهينه از منابع محدود آبي باشند.

منبع :