مذاکره با آمريکا؛ از شايعه تا واقعيت

گروه سياسي: در‌حالي‌که گمانه‌زني‌ها از تلاش براي احياي مذاکرات برجامي به ابتکار عمان و ژاپن خبر مي‌دهد، ديروز خبري مبني بر صدور مجوز مذاکرات مستقيم با طرف آمريکايي در آينده نزديک در عمان هم منتشر شد.

 هرچند وزارت خارجه اين خبر را تکذيب کرد، اما حداقل در رابطه با پرونده برکناري رابرت مالي شاهد اخباري مبني بر مذاکرات او با طرف ايراني بوديم که افشاي آن از دلايل تلاش جمهوري‌خواهان و مخالفان مذاکره با ايران در آمريکا براي برکناري رابرت مالي ذکر شده است. در اين خصوص، گزارش روزنامه فرهيختگان از »منابع آگاه« تعليق مجوز امنيتي وي را به مذاکرات محرمانه آمريکا در امارات مرتبط دانسته است.
در مقابل، خبرگزاري آمريکايي »سي‌ان‌ان« علت تعليق را سوءاستفاده احتمالي از اطلاعات طبقه‌بندي‌شده اعلام کرده است. البته سخنگوي دستگاه ديپلماسي معتقد است برکناري رابرت مالي مسئله داخلي آمريکاست و به ايران ربطي پيدا نمي‌کند؛ بنابراين توضيح رسمي از مذاکرات مالي و طرف ايراني منتشر نشده و در حد گمانه‌زني‌هاي رسمي باقي مانده است؛ مانند آنچه مسيح مهاجري گفت: »رابرت مالي مذاکراتي با بعضي افراد ايراني داشته، به نحوي که مسائل داشت به جايي مي‌رسيد که شايد حتي برخي از مقامات آمريکايي هم تا آن حد مطلع نبودند، اما تندرو‌هاي داخلي و کاسبان تحريم، اطلاعات مربوط به مذاکرات را لو دادند تا مذاکرات به جايي نرسد«.
به‌هرحال مذاکره مستقيم با طرف آمريکايي در ميان افکار عمومي يک تابو نيست حتي اگر تندرو‌هاي داخلي همه توان خود را براي اين‌گونه جلوه‌دادن مسئله به کار بگيرند؛ زيرا خط قرمز‌ها در ديپلماسي سيال هستند و بر حسب منافع ملي امکان جابه‌جايي وجود دارد. هرچند نبايد فراموش کرد که احياي مذاکرات برجام در شرايط پيچيده‌اي قرار دارد و از گزاره جنگ روسيه در اوکراين تا معادلات منطقه‌اي و سياسي داخلي، اخراج بازرسان سازمان انرژي اتمي و… بر مذاکرات احتمالي سايه افکنده است.
اگرچه وزير امور خارجه ايران گفته است ژاپن و عمان ابتکاري را براي ازسرگيري مذاکرات هسته‌اي پيشنهاد داده‌اند، اما اينکه طرفين مذاکرات برجامي بخواهند با تصميم‌گيري قاطع پشت ميز مذاکره بنشينند، فرصتي بود که در دولت قبل و حتي اوايل دولت سيزدهم گويي از دست رفت و برخي فعلا منافعشان در فرسايشي‌کردن پرونده است. هرچند هيچ‌يک از طرفين اين روز‌ها به دنبال يک »نه« قاطع نيستند، اما خبري هم از شوق و شعف احياي برجام نيست و دو طرف ميز مذاکره يکديگر را به زياده‌خواهي در برجام متهم مي‌کنند.
واکنش تهران به ادعاي مذاکره قريب‌الوقوع ايران و آمريکا
به‌هرحال در فقره شايعه صدور مجوز مذاکره مستقيم با آمريکا، وزارت امور خارجه ادعاي منتشرشده در يک رسانه مبني بر انجام مذاکرات مستقيم بين ايران و آمريکا طي هفته‌هاي آينده در عمان را تکذيب کرده است. روابط‌عمومي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، با انتشار اطلاعيه‌اي در واکنش به ادعاي منتشرشده از سوي يک رسانه در مورد فرايند مذاکرات رفع تحريم‌ها، اعلام کرد: »اين نوع خبرسازي‌ها و بازي‌هاي رسانه‌اي که معمولا براي فضاسازي سياسي صورت مي‌پذيرد، فاقد اعتبار است«.
بر اساس اين گزارش، ديروز يکي از رسانه‌هاي منطقه‌اي مدعي شد که ايران قصد دارد در آينده نزديک مذاکرات مستقيمي با آمريکا در عمان در ارتباط با مذاکرات رفع تحريم‌ها داشته باشد و در اين ارتباط مجوز‌هاي لازم از سوي مقامات عالي‌رتبه ايران صادر شده است.
پيش از اين حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران، بازگشت به توافق را مشروط بر آمادگي طرف‌هاي غربي دانسته و گفته بود: »تبادل پيام‌ها با آمريکا ادامه دارد و طرح سلطان عمان هم همچنان روي ميز است. اگر طرف‌هاي مقابل آماده باشند، ما براي بازگشت به برجام جدي هستيم تا در چارچوب ابتکار عمان همه طرف‌ها به تعهدات خود در برجام برگردند«.
ديروز همچنين حسين اميرعبداللهيان در گفتگو با خبرگزاري کيودو خاطرنشان کرد ژاپن ابتکاري را براي ازسرگيري مذاکرات هسته‌اي ارائه داده است. وي در ادامه تأکيد کرد هرگونه ابتکار ژاپن که با «منافع ايران» همسو باشد، از سوي تهران مثبت تلقي خواهد شد. اميرعبداللهيان تصريح کرد: ما از نقش سازنده ژاپن در احياي توافق هسته‌اي حمايت مي‌کنيم.
وزير امور خارجه ايران جزئياتي از اين ابتکار را ارائه نکرد، اما گفت زماني که در ماه آگوست به توکيو سفر کرده و با فوميو کيشيدا، نخست‌وزير و سپس يوشيماسا هاياشي، وزير امور خارجه ژاپن ديدار کرده بود، اين پيشنهاد را از دولت ژاپن دريافت کرد.
توافق هسته‌اي ايران و قدرت‌هاي جهاني، شامل چين، روسيه، انگليس، فرانسه، آلمان و ايالات متحده، با هدف محدودکردن برنامه هسته‌اي ايران در ازاي لغو تحريم‌هاي اقتصادي اين کشور در سال 2015 به دست آمد. اما دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين آمريکا، در سال 2018، يک سال پس از روي کار آمدن خود به‌طور يک‌جانبه ايالات متحده را از اين توافق خارج کرد و سپس مذاکرات بر سر احياي اين توافق به بن‌بست رسيده است. متعاقبا ايران برخي از محدوديت‌هاي هسته‌اي خود ذيل اين توافق را کنار گذاشت. در سال 2021، ايالات متحده تحت رياست‌جمهوري جو بايدن به همراه ساير طرف‌هاي توافق 2015، مذاکرات را با هدف تسهيل ورود مجدد واشنگتن به اين توافق از سر گرفتند، اما اين رايزني‌ها تاکنون به جايي نرسيده است.
رييس دستگاه ديپلماسي ايران تأکيد کرد: » تقاضاي بيش از حد« آمريکا، انگليس، فرانسه و آلمان در مورد توافق هسته‌اي، پيشرفت مذاکرات را به تأخير انداخته است. اميرعبداللهيان در ادامه دليل اين تأخير را »مداخله« کشور‌ها در مسائل داخلي ايران توصيف کرد.
جو بايدن از زمان روي کار آمدنش در کاخ سفيد مدعي شد که به وعده خود براي احياي برجام که دونالد ترامپ برخلاف تعهدات واشنگتن به‌طور يک‌جانبه از آن خارج شد، عمل مي‌کند و براي اين منظور، راب مالي، نماينده ويژه دولت آمريکا در امور ايران را مأمور پيشبرد مذاکرات احياي برجام کرد. فعاليت مالي در نهايت به برکناري او منجر شد؛ هرچند شاهد يک توافق نانوشته، اما در حال اجرا ميان دو کشور هستيم که نتيجه آن تاکنون تبادل زندانيان سياسي دو کشور و آزادي پول‌هاي بلوکه‌شده ايران در کره‌جنوبي بود؛ بنابراين شکل مذاکرات، چه مستقيم و چه غيرمستقيم، در صورتي که منجر به توافق شود، با توجه به تأمين منافع ملي در مرتبه دوم اهميت قرار دارد و اصل مذاکره و بهره‌مندي از اهرم‌هاي ديپلماسي مي‌تواند گره کور برجام را باز کند و طرفين به پيش‌نويس سپتامبر بازگردند و همان را نهايي کنند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از رويداد24،در همين رابطه ناصر کنعاني، سخنگوي وزارت امور خارجه ايران پيش‌تر گفته بود: آخرين پيش‌نويس مذاکرات برجامي در چارچوب برجام در سپتامبر 2022 ميلادي يا همان شهريور 1401 آماده جمع‌بندي و بازگشت تمام طرف‌ها به برجام بود. آمريکا و شرکاي اروپايي در يک محاسبه غلط و با نگاه به اغتشاشات ايران و سرمايه‌گذاري بر اين اغتشاشات و نيم‌نگاهي به تحولات اوکراين، با وقت‌سوزي و ازبين‌بردن فرصت از نهايي‌کردن مذاکرات سر باز زدند و يک بار ديگر نشان دادند از اراده لازم براي بازگشت تمام طرف‌ها به توافق برخوردار نيستند.

منبع :