تکميل شبکه خداآفرين؛ توسعه زنجيره توليد تا يک ميليون تن محصول کشاورزي

گروه اقتصادي:طرح شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين با وسعت 43 هزار هکتار در محدوده استان‌هاي آذربايجان شرقي و اردبيل اجرا مي‌گردد که از اين ميزان 36 هزار و 700 هکتار در محدوده استان اردبيل قرار دارد. با تکميل اين شبکه، يک ميليون تن به ميزان توليدات کشاورزي استان اردبيل اضافه شده و گام بلندي در ارتقاي امنيت غذايي کشور برداشته خواهد شد.

يعقوب شاددل

گروه اقتصادي:طرح شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين با وسعت 43 هزار هکتار در محدوده استان‌هاي آذربايجان شرقي و اردبيل اجرا مي‌گردد که از اين ميزان 36 هزار و 700 هکتار در محدوده استان اردبيل قرار دارد. با تکميل اين شبکه، يک ميليون تن به ميزان توليدات کشاورزي استان اردبيل اضافه شده و گام بلندي در ارتقاي امنيت غذايي کشور برداشته خواهد شد. عمليات اجرايي طرح شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين از سال 1383 شروع شد اما به دليل نبود اعتبارات لازم تا سال 1392 اجراي آن به کندي پيش مي‌رفت که در نهايت با اختصاص اعتبار لازم از محل صندوق توسعه ملي در سال 1393 عمليات اجرايي اين طرح سرعت گرفت.
طرح شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين در قالب چهار ناحيه در دست اجراست و تاکنون عمليات اجرايي ناحيه عمراني اول در سطح پنج هزار و 500 هکتار، ناحيه عمراني دوم در سطح 10 هزار و 500 هکتار به اتمام رسيده و ناحيه عمراني سوم در سطح 11 هزار هکتار و ناحيه عمراني چهارم هم در سطح 10 هزار هکتار در دست اجرا است.
اين طرح در مرز جمهوري آذربايجان در محدوده استان‌هاي اردبيل و آذربايجان شرقي قرار دارد و بخش عمده اراضي آن در تراس فوقاني دشت مغان و در شرق دره‌رود واقع شده که داراي 178 کيلومتر کانال اصلي ، 360 کيلومتر کانال درجه 2 و 420 کيلومتر آن زهکشي است که 65 درصد آن در شهرستان بيله‌سوار قرار دارد.
مساحت پاياب ناحيه عمراني اول در قالب پنج هزار و 500 هکتار مجهز به آبياري قطره‌اي و ناحيه عمراني دوم سد خداآفرين هم 10 هزار و 500 هکتار است که 800 هکتار آن مجهز به سامانه آبياري قطره‌اي ، 6 هزار و 500 هکتار مجهز به سامانه آبياري بوسيله ماشين‌هاي سنترپيوت و سه هزار و 200 هکتار مزارع مابين سنترپيوت‌ها مجهز به سامانه آبياري کلاسيک ثابت با آبپاش متحرک است.
طرح ناحيه عمراني اول و دوم خداآفرين مشتمل بر 16 قشلاق است که زمينه اشتغال مستقيم و غيرمستقيم پنج هزار نفر را فراهم کرده است.
مشخصات فني شبکه آبياري خداآفرين
شبکه پاياب سد خداآفرين با هدف استفاده بهينه و مهار آب‌هاي مرزي ، اجراي الگوي کشت، تغيير اراضي از ديم به مزارع آبي، جلوگيري از مهاجرت عشاير ، افزايش توليد محصولات زراعي و باغي ، بهبود وضعيت اقتصادي منطقه ، افزايش ميزان اشتغال زايي در منطقه و بهره‌گيري از شيوه‌هاي نوين آبياري در استان اردبيل اجرا مي‌شود.
اين شبکه داراي 43 باب ايستگاه پمپاژ، چهار پست برق 132.20 کيلوولت و يک پست برق 132.230 کيلوولت مغان و همچنين بالغ بر 300 کيلومتر خطوط نيرورساني 132 کيلوولت و 92 کيلومتر کانال اصلي مي‌باشد و تاکنون نواحي عمراني اول و دوم تا 43 کيلومتري کانال اصلي با هدف تامين آب آب‌اندازي شده است.
بنا به گفته معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌اي اردبيل ، سال گذشته 11 هزار و 600 ميليارد ريال اعتبار به اين طرح اختصاص يافت و هم‌اکنون پيشرفت فيزيکي آن به بالاي 85 درصد رسيده است.
تکميل شبکه خداآفرين نيازمند 30 هزار ميليارد ريال است
 يکي از دلايل اصلي تاخير در تکميل شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين نبود اعتبار لازم است که براي تسريع و تکميل آن امسال 6 هزار ميليارد ريال اعتبار اختصاص داده شد و مقرر است 30 هزار ميليارد ريال ديگر هم از محل‌هاي مختلف به اين طرح اختصاص داده شود.
جبرائيل رمضاني ، معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌اي اردبيل گفت: براي تکميل و تسريع عمليات اجرايي شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين 6 هزار ميليارد ريال اعتبار اختصاص داده شده و پيگير هستيم بقيه اعتبار مورد نياز را از محل‌هاي مختلف تامين کنيم.وي روند عمليات اجرايي طرح شبکه آبياري خداآفرين را مطلوب ارزيابي کرد و افزود: ناحيه عمراني اول و دوم با استاندارد روز و مدرن اجرا شده و از ناحيه عمراني سوم و چهارم هم کانال اصلي، ايستگاه‌هاي پمپاژ اصلي و بخشي از شبکه کار شده ولي هنوز قابل بهره‌برداري نيست.رمضاني سيفون دره‌رود خداآفرين را به‌عنوان شاهرگ اصلي تامين آب در ابتداي شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين اعلام کرد و گفت: سيفون دره‌رود خداآفرين با همت و تلاش مهندسان و متخصصان بخش آب در حال تکميل است.
به گفته معاون شرکت آب منطقه‌اي اردبيل ، اين بخش از طرح آبياري و زهکشي خداآفرين به منظور انتقال آب از سدهاي خداآفرين و قيزقلعه سي اجرا مي‌شود که با اتمام اين طرح 60 مترمکعب بر ثانيه آب به شبکه مذکور قابل انتقال خواهد بود.
رمضاني ادامه داد: کانال اصلي خداآفرين در منطقه مغان در طول مسير 92 کيلومتري خود تعداد 6 دستگاه سيفون دارد که از اين تعداد، سيفون دره‌رود به طول 2 هزار160 متر با ظرفيت 60 مترمکعب بر ثانيه و با استفاده از پنج رشته لوله فولادي به قطر 2 هزار و 800 ميليمتر اجرا مي‌شود.
وي افزود: طرح سيفون دره‌رود به منظور امکان بهره‌مندي سريع و مهيا ساختن امکان انتقال آب از تاسيسات بالادستي اجرا و پس از تکميل سازه‌هاي ورودي و خروجي، امکان انتقال آب با دبي 25 مترمکعب بر ثانيه را فراهم خواهد کرد.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌اي اردبيل افزود: ارزش روز کل طرح شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين، اعم از تاسيسات و تجهيزات اجرا شده بالغ بر 100 هزار ميليارد ريال است.
واگذاري اراضي پاياب خداآفرين
 به بهره‌برداران با تشکيل تعاوني بر اساس رعايت الگوي کشت واگذاري اراضي پاياب خداآفرين در قالب تعاوني‌ها مطابق بخشنامه وزرات جهاد کشاورزي با هدف يکپارچه سازي اراضي در دستور کار بود اما بخشي از اراضي پاياب در سال‌هاي اخير بدون تشکيل تعاوني‌ها به بهره‌برداران واگذار شده که بنا به گفته فرماندار پارس‌آباد مغان از اين به بعد واگذاري اراضي تنها با تشکيل تعاوني‌ها انجام مي‌گيرد.
جابر جهان‌بين ، فرماندار شهرستان پارس‌آباد از تشکيل و راه‌اندازي 44 واحد تعاوني بهره‌برداري در پاياب سد خداآفرين خبر داد و گفت: انتظار مي‌رود هر چه سريع‌تر طرح پاياب سد خداآفرين بر اساس تعهد وزارت نيرو و جهاد کشاورزي تکميل و آماده واگذاري به صاحبان اراضي شود.
وي افزود: در قالب پاياب سد خداآفرين، عمارت و احمدبيگلو 52 واحد تعاوني بهره‌برداري شکل گرفته که از اين تعداد 44 واحد تعاوني مختص پاياب سد خداآفرين است و اميدواريم با تلاش هر 2 مجموعه وزارت نيرو و جهاد کشاورزي اين طرح به سرانجام رسيده و در قالب سامانه‌هاي نوين آبياري با تخصيص اعتبارات لازم به بهره‌برداري برسد.
جهان‌بين افزود: پيش‌بيني مي‌کنيم با بهره‌برداري از اين طرح عظيم توليد سالانه محصولات زراعي و باغي مغان از 1.5ميليون تن به 2.5 ميليون تن افزايش پيدا کند که يک رشد جهشي به ميزان يک ميليون تن را در اين منطقه شاهد خواهيم بود.
فرماندار شهرستان پارس‌آباد اضافه کرد: در اين شرايط بحراني آب، اجراي اين طرح در کنار ساير طرح‌هاي حوزه آب و خاک شرايط مطلوب‌تري را فراهم مي‌آورد تا بهره‌برداران بتوانند از فرصت ايجاد شده استفاده کرده و در هر چهار ناحيه عمراني ظرفيت توليد خود را با بهره‌گيري از روش‌ها و الگوهاي آبياري مدرن تغيير داده و بر توانمندي توليد بيفزايند.
واگذاري پنج هزار و 700 هکتار از اراضي پاياب خدا آفرين به کشاورزان مغان
 نوبخت اژدري ، رئيس سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل از واگذاري پنج هزار و 700 هکتار از اراضي پاياب سد خداآفرين مجهز به آبياري نوين به کشاورزان منطقه مغان خبر داد و گفت: شبکه آبياري و زهکشي خدا آفرين تحول بزرگي را در منطقه مغان ايجاد خواهد کرد و ضروري است با تامين اعتبارات لازم به‌زودي تکميل شود.اژدري با بيان اينکه هزينه هر هکتار تجهيز مزارع به آبياري مدرن در استان 110 ميليون ريال بر آورد شده است، ادامه داد: پرداخت اين مقدار هزينه از عهده و توان کشاورزان استان خارج بوده و ضروري است دولت با ارائه تسهيلات کم‌بهره به توسعه آبياري مدرن ، رونق و اشتغال‌زايي بيشتر کمک کند.
وي ادامه داد: احداث شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين در شمال استان، تحول‌آفرين در مسير افزايش درآمد کشاورزان و ايجاد فرصت‌هاي اشتغال جديد است که دولت سيزدهم بيشترين اعتبارات را از محل صندوق ذخيره ارزي به اين طرح اختصاص داده و همچنان سازمان برنامه و بودجه مصمم است تا ساير منابع مورد نياز را نيز تامين کند.
هزينه‌کرد 17 هزار ميليارد ريال در شبکه خداآفرين در 2 سال اخير
اجراي برنامه‌هاي بزرگ عمراني مانند سدسازي و تکميل شبکه پاياب آن مستلزم تامين هزينه‌هاي آن است و به گفته مسئولان امر براي اجراي طرح شبکه آبياري و زهکشي پاياب سد خداآفرين در استان اردبيل از سال گذشته تاکنون 17 هزار ميليارد ريال هزينه شده است.
علي حيدري اناري ، مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل در اين باره گفت: روند اجرايي پاياب سد خداآفرين مطلوب است و در ناحيه عمراني يک و 2 اين شبکه به ميزان هشت هزار هکتار اراضي آماده بهره‌برداري است.
وي افزود: علاوه بر اين نواقص‌ موجود در ناحيه عمراني يک و 2 پاياب خداآفرين برطرف شده و تسريع و تکميل ناحيه عمراني سه و چهار هم نيازمند اعتبار است.
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي استان اردبيل با بيان اينکه شبکه آبياري و زهکشي خداآفرين در چهار ناحيه در دست اجرا قرار گرفته که در صورت تامين اعتبار لازم در زمان مقرر به بهره‌برداري مي‌رسد، تصريح کرد: پاياب خداآفرين با وسعت 36 هزار700 هکتار در قالب چهار ناحيه عمراني در شمال استان در دست اجر است که بخشي از ناحيه عمراني يک و 2 و سيفون دره‌ اين شبکه به اتمام رسيده است.
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل از پيشرفت قابل توجه عمليات اجرايي سيفون دره خداآفرين خبر داد و گفت: پيشرفت فيزيکي سيفون دره‌رود پاياب سد خداآفرين در 12 سال گذشته 30 درصد بود که اين ميزان در دولت سيزدهم به 95 درصد رسيده است.
وي اظهار کرد: سيفون دره‌رود با ارزش بيش از 10 هزار ميليارد ريال براي انتقال سريع آب از تاسيسات بالادستي اجرا شده و پس از تکميل سازه‌هاي ورودي و خروجي، در فاز نخست امکان انتقال آب با دبي 25 مترمکعب بر ثانيه در آن فراهم خواهد شد.
بيش از 70 هزار هکتار از اراضي کشاورزي اين استان معادل 28 درصد به سيستم‌هاي نوين آبياري تحت فشار مجهز شده است. کل اراضي آبي استان 252 هزار هکتار شامل 36 هزار هکتار باغ و 216 هزار هکتار زراعت است که تاکنون بيش از 45 هزار هکتار به آبياري مدرن مجهز شده است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،استان اردبيل به عنوان يکي از قطب‌هاي کشاورزي کشور، ظرفيت‌هاي بالقوه زيادي دارد که مي‌تواند در راستاي ارتقاي امنيت غذايي کشور و توسعه سياست همسايگي دولت سيزدهم به کار گرفته شود. اين امر علاوه بر اين نقش بسزايي در اشتغالزايي در استان اردبيل خواهد داشت که جوانان آن از بيکاري رنج مي‌برند.
هدف‌گذاري اعلام شده در اين طرح افزايش يک ميليون تن به ظرفيت توليدات کشاورزي استان است. با توجه به اينکه استان مرزي اردبيل در نزديکي منطقه اوراسيا و آسياي ميانه قرار گرفته است، مي‌توان چشم انداز مطلوبي از صادرات محصولات کشاورزي به اين منطقه متصور شد.

منبع :