تاريخچه جمعيت شير و خورشيد سرخ در ايران و اروميه
1398/08/21
گروه تاريخي: انسان بنا به فطرت خدادادي خود داراي حس نوع دوستي و خدمتگزاري به خلق است و به طور طبيعي دل انسان براي ياري درماندگان، مستمندان و دردمندان مي تپد.
تاسيس سازمان »صليب سرخ« در قرن 19ميلادي در غرب و پس از آن در بسياري از كشورهاي جهان نيز پاسخي به اين نداي خيرخواهانه درون انسانها بود. بر اساس اسناد موجود دولت وقت ايران تا سال 1906 م (1324 ه.ق) در هيچ يك از كنفرانسهاي بين المللي صليب سرخ نماينده نداشت و تنها كاري كه تا اين زمان از طرف دولت ايران انجام شده بود، امضاي قرار نامه 9 سال 1864 جمعيت صليب سرخ بود. نماينده ايران براي اولين بار در سال 1906 در كنفرانس بين المللي سرخ در ژنو شركت كرد و از سال 1302 ه.ش جمعيت هلال احمر ايران كه در آن زمان «جمعيت شير و خورشيد سرخ» ناميده مي شد، بطور رسمي فعاليت خود را آغاز كرد. در همان تاريخ ميرزا صمدخان ممتازالسلطنه وزير مختار و سفير مخصوص ايران در پاريس و نماينده تام الاختيار ايران در كنفرانس معرفي شده بود، به علت درخشش در كنفرانس صليب سرخ و تلاش هاي وي، صليب سرخ بين المللي علامت شير و خورشيد سرخ بر روي متن سفيد را براي ايران به نشانه صليب سرخ در ايران برسميت شناخت. اما اين جمعيت بطور رسمي از سال 1302 ش در ايران فعاليت خود را آغاز كرد هر چند كه دهخدا معتقد است كه پيش از اين تاريخ جمعيت شيرو خورشيد سرخ در ايران فعاليت داشت اما نام نشاني نداشت.
در خرداد 1302 زلزله اي در شرق خراسان و به فاصله 3 ماه بعد در سيرجان و كرمان روي داد. اين حادثه به علاوه جاري شدن سيل هاي گسترده در همان سال در استان هاي گيلان، مازندران، آذربايجان شرقي، و اصفهان تلفات و خسارات زيادي به بار آورد. دراين زمان ارتش براي اولين بار با استفاده از امكانات موجود به كمك آسيب ديدگان شتافت. اين استمداد جرقه اي براي سازماندهي ]جدي تر[تشكيلات جمعيت شير و خورشيد سرخ بود.
»محمد تمدن« در كتاب »اوضاع ايران در جنگ اول« درباره تاريخچه تأسيس شيروخورشيد سرخ اروميه چنين مي نويسد:
پس از فتح ارومي و استقرار امنيت و فراهم شدن مقدمات عمران و آبادي در شهر ، اهالي اروميه از ديدن روزهاي سخت سابق و دوران مرض وباي اسپانيائي، پند آموخته در صدد برآمدند که در اروميه محلي براي بستري کردن مريضان و معالجه و مداواي آنها، احداث نمايند. در آن موقع ميسيون آمريکايي و اتباع ايشان و بعضي از مسيحيان بتدريج به سرزمين هاي خود باز مي گشتند. ولي مدارس و مريضخانه آمريکائيان همچنان داير بود و مرضا و بيماران سرپايي به علت فقدان بهداري به مريض خانه آنها مراجعه مي کردند و اين مريضخانه ديگر تکافوي معاينه و معالجه مردم شهر و دهات را نمي کرد] بنابراين[ لزوم ]ساخت[ بيمارستان و درمانگاه و داروخانه و وسايل کافي طبي بيش از هر وقت ديگر احساس ميگرديد. مردم اروميه نمايندگاني ترتيب داده بود و اين نمايندگان براي رسيدگي به کارهاي مورد نياز عمومي فعاليت مي کردند، اين بود که جمعي از اهالي اروميه به وسيله تماس با سرهنگ درخشاني ( فرمانده قشون ) تقاضاي خود را مطرح و قرار شد که جمعيتي به نام جمعيت شير و خورشيد سرخ انتخاب و در اجراي تقاضاي اهالي اقدام نمايد . در ? آذر???? شمسي ، شبانه در منزل سرهنگ درخشاني مجلسي از طرف نمايندگان اهالي تشکيل و بعد از شور و مذاکره در اطراف احداث يک چنين موسسه اي بالاخره تصميم گرفته شد که در اروميه جمعيت شير و خورشيد سرخ بوجود آيد و جريان مجلس آن شب به شرح زير صورتمجلس و به امضاء حاضرين رسيد .
« چون در تمام ممالک منظم دنيا موسسه شير و خورشيد سرخ بالسنه مختلف تاسيس و مخصوصا درمرکز پايتخت ايران – تهران اين جمعيت تحت رياست شخص پهلوي تشکيل و لازم بود که در اين ولايت نيز محض دستگيري فقرا و اعانت ضعفا و مساعدت به نوع، بمبارکي و ميمنت اين موسسه خير تاسيس و تشکيل بشود لذا بتاريخ روز چهارشنبه ? آذر ???? امضاء کنندگان ورقه با کمال افتخار در دولت منزل حضرت آقاي سرهنگ درخشاني فرمانده محترم قواي رضائيه حضور به هم رسانيده و هيئت موسسه جمعيت به قرار تفضيل ذيل با اکثريت انتخاب معين شدند که بعداً پيوسته در اين موسسه خيريه به اجراي وظايف مقرره خودشان مشغول باشند .»
در]جلسه[ هفتم آذر ماه سال ???? ش ساير اعضا محترم که ذيلاً اسامي شان نوشته ميشود. در تمامي جلسات حاضر و در مساعدت فکري و عملي هيئت مشاور و تبادل افکار نموده و در پيشرفت اين مقصود مقدس و تهيه وسايل لازم اقدامات جدي به عمل آورند .
آيت الله مجتهد عرب باغي، حاجي امير منظم، آقا ميرزا خليل افشار، آقاي حاج مهدي، نائب دوم هاشم امين و آقاي معتمدي.
پس از يک روز براي تاسيس مريضخانه يک باب عمارت وسيع در محله فتحعلي خان جنب مسجد لطفعلي خان خريداري گرديد و به تعميرات آن اقدام شد . هزينه اين مؤسسه از محل عايدي به نام عوارض شير و خورشيد سرخ که از هرعدد پوست گوسفند و بز، يک ريال اخذ ميشد تامين گرديد.
در ?? آذر ???? شمسي مريضخانه براي بهره برداري آماده شد و حياط اندروني مريضخانه تا مسافرت رضا شاه به اروميه بصورت مخروبه مانده بود وقتي خبر مسافرت وي به اروميه انتشار يافت ، محمد تمدن که کارپرداز افتخاري جمعيت شير خورشيد سرخ اروميه بود ، شبانه عده اي کارگر گذاشته و در مدت يک هفته خاکهاي زايد را برداشته و به ساختمان اندروني آن پرداختند و در آنجا حمام- رختشويخانه – آشپزخانه- انبار ساخته شد.
پس از دو سال در سال ???? براي بيماران زن نيز قسمتي مجزا درست گرديد به بخش نسوان موسوم شد. كه بعدها آيت الله عرب باغي رياست اين جمعيت را بر عهده گرفتند.»
مرحوم احمد كاويانپور در كتاب تاريخ رضائيه] اروميه[ (چاپ در تاريخ 1344ش) چنين مي نويسد: «رئيس شهرباني وقت سرهنگ خاکپور که مامور خريد وسايل بود فرداي آنروز در حدود ??? تومان لوازم از از قبيل تخت خواب ، رختخواب، دارو و غيره خريداري نمود و از آقاي برومند حکيم باشي دعوت به عمل آمد تا امور پزشکي جمعيت را به عهده بگيرد.]در تاريخ 25 دي ماه 1307ش[ مقارن با روز عيد مولود امام حسين (ع) با عضويت 9 نفر افتتاح شد.
جهت پرداخت مخارج انجام شده قرار شد نمايشي درسربازخانه ترتيب داده شود. بليت نمايش مزبور به بهاي ده تومان فروخته شد. آقايان طسوجي و مولوي مبلغ زيادتري پرداخت نمودند. از نمايش مزبور جمعا ???? تومان جمع آوري گرديد. بليتهاي ديگري بعداً چاپ و به بازاريها عرضه شد که براي مشتريهاي خود بفروشند و قيمت آنها يک ريال بود . اين اقدام با استقبال بي نظير مردم روبرو گرديد و برخلاف انتظار مبالغ زيادي بر سرمايه جمعيت افزوده شد. از طرفي آقاي يدالله خان نظمي افشار ( حاج امير منتظم) رئيس اوقاف ثلث درآمد اوقاف را به جمعيت شير و خورشيد اختصاص داد. بدين طريق محلي جهت شيروخورشيد سرخ بملغ 2400 تومان خريداري گرديد و ساختمان جداگانه اي براي زنان و مردان تاسيس گشت. اين بيمارستان داراي 25 تختخواب و يك درمانگاه بود كه در تاريخ 19 آذرماه 1307 افتتاح و مورد استفاده عموم قرار گرفت همچنين محلي براي اطعام فقراء تاسيس گرديد.»
«تمدن» در باره تأمين هزينه هاي مؤسسات شيروخورشيد سرخ اروميه چنين آورده است: «بمنظور تأمين هزينه آن ]مؤسسات شيروخورشيد سرخ[ سينماي شيرو خورشيد (اولين سينماي رضائيه) در خيابان پهلوي ]امام كنوني[ ساخته شد و برابر رأي آقاي مجتهد عرب باغي قرار شد كه در سينماي مزبور فيلم هاي آموزنده و اخلاقي و مترقي نشان داده شود و از فيلم هاي جلف و زننده و منافي دين و اخلاق، جلوگيري بعمل آيد. بالاخره سينماي مزبور ساخته و آماده شد و آپارات آن از آلمان خريداري و نصب گرديد و افتتاح و شروع بكار نمود.» اولين فيلم پخش شده در اين سينما «سه تفنگدار» بود.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از بنياد ايرانشناسي شعبه آذربايجان غربي، بعد از انقلاب شكوهمند جمهوري اسلامي ايران، بيمارستان شيروخورشيد اروميه به بيمارستان شهيد مطهري تغيير نام داد. اين مركز آموزشي درماني و تحقيقاتي با بيش از 80 سال خدمت رساني مستمر و پويا در عرصه آموزش و درمان، با کوله باري از تجربه و علم و با حضور اساتيد مجرب علمي و آموزشي در رشته هاي تخصصي و فوق تخصصي زنان زايمان و نازائي، کودکان، سيتوژنتيک فعاليت دارد. اين بيمارستان با دارا بودن، 205 تخت فعال و 400 تخت ثابت در راستاي سياست وزارت بهداشت و محوريت حاکميت باليني آماده خدمت به هم ميهنان عزيز مي باشد. اين بيمارستان در اروميه ، خيابان كاشاني واقع شده است.
منبع :