رشد شتابان سالمندي و شهري که براي آن مهيا نيست

گروه اجتماعي: رشد سريع جمعيت سالمندي در کشور ايجاب مي کند تا شهر براي زندگي آنان آماده شود که متاسفانه با وجود هشدارهاي کارشناسان اقدام قابل توجهي در شهرها ديده نمي شود.

مالک پناهي سردي

 گروه اجتماعي: رشد سريع جمعيت سالمندي در کشور ايجاب مي کند تا شهر براي زندگي آنان آماده شود که متاسفانه با وجود هشدارهاي کارشناسان اقدام قابل توجهي در شهرها ديده نمي شود.
به دنبال صنعتي‌شدن و توسعه شهرنشيني که تمامي بخش‌ها و نهادها را دستخوش تغييرات کرده است، همچون ساير حوزه‌ها و نهادها، شاهد تحولات عمده‌اي در نهاد خانواده هستيم که از جمله نمودهاي آن تحولات ايجاد شده در سنت‌هاي حمايتي اين نهاد از افرادي از خانواده است که وارد دوره سالمندي که به عنوان آخرين دوره زندگي انسان به شمار مي‌رود، است.
بالا رفتن سن و سالمندي به ويژه در جوامعي که رشد سريع شهرنشيني را به خود ديده‌اند، مشکلاتي نظير بحران هويت به دنبال رشد شتابان تکنولوژي و عدم آشنايي با فضاي امروزي، نبود حمايت‌هاي عاطفي و اجتماعي، درآمد پايين، تنها زندگي کردن، بيماري‌هاي جسماني، از کار افتادگي و ايجاد مشکل در انجام فعاليت‌هاي روزانه را براي اين قشر فراهم مي‌آورد.
اما از جمله مسائلي که سبب تشديد اين مشکلات در جوامع شهري و صنعتي شده و انزواي هر چه بيشتر اين قشر را به دنبال دارد، نبود فضا و بستر فعاليت‌هاي روزانه و فعاليت‌هاي اجتماعي است که به دليل نبود امکانات و زيرساخت‌ها در فضاهاي شهري و عمومي براي سالمندان رخ مي‌دهد.
از جمله نيازهاي سالمندان براي حضور در اجتماع و انجام امور روزانه، مناسب‌سازي فضاهاي عمومي و شهري و برگزاري برنامه‌هاي اجتماعي در قالب نشاط‌افزايي و غني‌سازي اوقات فراغت براي حضور اين افراد در جامعه براي جلوگيري از انزواي اين قشر و مشکلات و تبعات ناشي از آن است.
آنچه در اين ميان مطرح مي‌شود برنامه‌ريزي و اقدامات مسئولان امر در راستاي پاسخگويي به نياز اين قشر و بسترسازي حضور مناسب سالمندان در جامعه است تا بدون مانع همانند ساير اقشار در جامعه حضور يافته و به فعاليت بپردازند چه بسا که اين حضور فعالانه زمينه براي ايجاد ارزش افزوده به دنبال فعاليت‌هاي اقتصادي سالمندان که کوله‌باري از تجارب بيش از 60 ساله دارند، را نيز به دنبال داشته باشد.
 به‌نظر مي‌رسد پاسخ درستي به اين موضوع داده نشده و هنوز مناسب‌سازي فضاي عمومي و شهري براي سالمندان در شهر اردبيل در هاله‌اي از ابهام مانده است و اين در حالي است که بنا به اذعان کارشناسان جمعيت سالمند استان با رشدي شتابان در 30 سال آينده مواجه شده و 30 درصد جمعيت اردبيل را سالمندان تشکيل خواهند داد.
در صحبت با سالمندان و شنيدن دغدغه‌ها و درد دل‌هاي آنها نيز اين موضوع مشهود است، به طوري که وقتي سر حرف را با يک سالمند 67 ساله باز کردم گفت: من تنها زندگي مي‌کنم و وضعيت مالي خوبي هم دارم و مي‌توانم خود را اداره کنم اما مشکلي که در فعاليت‌هاي بيرون از منزل دارم نبود خيابان‌هاي مناسب براي تردد است.
او ادامه مي‌دهد: براي نمونه چند ماه پيش موقع استفاده از عابر بانک يکي از بانک‌ها به دليل نامناسب بودن استفاده از آن، زمين خورده و تا چند روز نتوانستم از شدت درد و کوفتگي راه بروم که البته در مراجعه به برخي ادارات نيز اين مشکل وجود دارد.
رفيق همراه وي نيز که مي‌گفتند دوستي 30 ساله دارند هم گفت: درست است که ما نمي‌توانيم انتظار داشته باشم که همچون دوران جواني فعاليت داشته باشيم اما مشکل ما فقط کهولت سن و پيري نيست چون اگر فضا براي حضور ما در جامعه فراهم شود ديگر نيازي نخواهيم داشت که فعاليت‌هاي روزانه خود را به يکي از فرزندان بسپاريم و علاوه بر آن رسيدگي خودمان به اين امورات سبب مي‌شود تا احساس مفيد بودن و فعال بودن داشته باشيم.
نبود سياست‌گذاري مناسب‌سازي مانع پاسخ‌دهي به نيازهاي روانشناختي و اجتماعي سالمندان
حمداله مرادبخش کارشناس روانشناسي با اشاره به تحولات دوره سالمندي و نيازهاي اين قشر گفت: آنچه که در بررسي وضعيت اين قشر از جامعه که يکي از باشکوه‌ترين مراحل زندگي عمر انسان را تشکيل مي‌دهد و از آن تحت عنوان دوران خردمندي و فرزانگي ياد کرده‌اند، قابل تأمل است، افراد سالمند در سطح شهر هستند که به تنهايي زندگي مي‌کنند و توان مالي لازم براي تأمين نيازمندي‌هاي مادي و درماني خود را دارند ولي به جهت شرايط نامناسب شهري و عدم سياست‌گذاري‌هاي مناسب‌سازي براي ارائه خدمات رفاهي و امکانات شهري پاسخي به نيازهاي روانشناختي و اجتماعي و سرزندگي خود نمي‌يابند.
او ادامه داد: اختصاص ميانگين فضاي استاندارد شهري و تفريحي، سالن اجتماعات فرهنگي و هنري ويژه، فضاي ورزشي مناسب و ساير اقدامات فرهنگي از قبيل نصب بيلبورد با مضامين ارتقاي سطح بهداشت رواني و اميدواري آنها و طراحي مجسمه‌هايي با پشتوانه انديشه حمايتي و تربيتي براي سنين ديگر جامعه و برگزاري مسابقات ورزشي و فرهنگي ويژه اين سنين از سوي نهادهاي مهم شهر از قبيل استانداري و شهرداري از جمله اقداماتي هستند که به شدت کمبودشان محسوس و آزاردهنده است.
مرادبخش افزود: اين اقدامات آن هم پيش چشم کودکان و فرزندانمان که با چشم بينا و هوش بالا آنها را رصد مي‌کنند، الگوي فوق‌العاده مناسب تربيتي است که در هيچ مدرسه و دانشگاهي نمي‌توان اين چنين عميق در لايه‌هاي شخصيتي ايشان حک کرد و به اصطلاح تبديل به عادت‌هاي رفتاري دروني شده نمود.
تأمين فرصت تفريح و غني‌سازي اوقات فراغت مهمترين نياز سالمندان
علي يعقوبي معاون توانبخشي بهزيستي استان اردبيل در خصوص چالش‌هاي سالمندي مي‌گويد: جمعيت کشور رو به سالمندي در حرکت است و در 30 سال آينده بيش از 25 ميليون نفر سالمند در کشور معادل 30 درصد جمعيت خواهيم داشت و اين در حالي است که در حال حاضر جمعيت سالمند ايران 7 ميليون نفر است.
وي با اشاره به فعاليت شوراي ملي سالمندان در کشور و به تبع آن شوراي ساماندهي سالمندان در استان براي رفع مشکلات سالمندان بيان کرد: اين شورا با شعار سالمند سالم و زندگي سالمندي سالم به برنامه‌ريزي براي اين قشر مي‌پردازد که خدمات خانواده محور سازمان بهزيستي براي اين قشر از جامعه به صورت ويزيت در منزل از طريق تيم‌هاي سيار مراقبت در منزل و نيز حمايت‌هاي معيشتي است.
معاون توانبخشي بهزيستي استان اردبيل ادامه داد: در کنار اين خدمات با مشارکت بخش خصوصي مراکز شبانه‌روزي نگهداري از سالمندان که به ازاي هر نفر 920 هزار تومان يارانه دولتي پرداخت مي‌شود، در استان فعال است.
يعقوبي افزود: براي اينکه خدمات به صورت استاندارد ارائه شود خانه‌هاي حمايت شبانه‌روزي نيز با ظرفيت حداکثر 10نفر ايجاد مي‌شود و در اردبيل يک مرکز به صورت آزمايشي فعاليت بوده که در اين صورت کرامت انساني نيز حفظ مي‌شود.
وي تصريح کرد: در حال حاضر 4 مرکز شبانه‌روزي نگهداري از سالمندان با ظرفيت هر کدام 50نفر در اردبيل فعال است که براي آقايان و بانوان هر کدام دو مرکز فعاليت مي‌کند.
شهر دوستدار سالمند عقيم ماند
وي با تاکيد بر برنامه‌ريزي براي سالمندان توسط کانون بازنشستگان و نيروهاي مسلح بيان کرد: شهرداري برنامه خوبي را به عنوان ورزش صبح گاهي در پارک معلم برگزار مي‌کند اما انتقادي که از شهرداري داريم اين است که بعد از دو سال تصويب «طرح شهر دوستدار سالمند» تاکنون هيچ اقدامي از سوي شهرداري صورت نگرفته است که در قالب اين طرح بايد شهرداري معابر را ساماندهي مي‌کرد و محوطه شهيدگاه و پارک روبه‌روي مصلي اردبيل مناسب‌سازي مي‌شد.
معاون توانبخشي بهزيستي استان اردبيل ادامه داد: بايد فروشگاه‌ها، پارک‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي استان براي تردد سالمندان مناسب‌سازي مي‌شد که متأسفانه بايد گفت بيش از 40درصد ساختمان‌هاي دولتي غيرقابل استفاده براي سالمندان است.
حال سوال اينجاست با اينکه به عناوين مختلف شاهد اخذ هزينه از مردم هستيم و قبوض برق، گاز، آب، تلفن و عوارض شهري با جدول‌هاي رنگارنگ هزينه‌ها خودنمايي مي‌کند و در خيلي جاها هم سوالات بي جواب و بي سر ته در ذهن مردم ايجاد مي‌کند کجاها صرف مي‌شود؟! و اگر صرف مي‌شود چرا براي اين قشر از جامعه تاکنون کاري انجام نشده است؟
راه نرفته در حوزه سالمندان بسيار داريم
مديرکل امور اجتماعي استانداري اردبيل با اشاره به برنامه‌هاي هفته سالمند گفت: امسال در گراميداشت هفته تکريم سالمندان، امور اجتماعي و فرهنگي استانداري برنامه‌هايي تدوين و براي اجرا به همه دستگاه‌هاي اجرايي و فرمانداري‌ها ابلاغ کرد و پيگير عملي شدن آنها بود که مهمترين تاکيد در برنامه‌ها بر رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي به دليل در معرض خطر ابتلاء به کرونا بودن سالمندان است.
سيمزاري دغدعه‌مندسازي اصحاب رسانه و مشارکت آنها براي حساس‌سازي جامعه و فرهنگ سازي در موضوع سالمندي و هماهنگي‌هاي لازم براي مسئولان مربوطه با امور سالمندان در خصوص کليه طرح‌هاي مربوط به اين قشر در خبرگزاري‌ها، صداوسيما و فضاي مجازي را از برنامه‌هاي اين هفته برشمرد و بيان کرد: گزارش‌گيري از همه دستگاه‌ها در مورد اقدامات انجام يافته در اين زمينه در طول سال نيز انجام شده است.
وي از برگزاري جلسات هم‌انديشي به‌صورت حقيقي و مجازي و تبيين چالش‌هاي حوزه سالمندي در سطح استان با پيگيري و حمايت جدي نماينده ولي فقيه در استان و استاندار و معاونت سياسي، امنيتي و اجتماعي استانداري اردبيل و برگزاري نشست حقيقي با استاندار، فرمانداران و نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي جهت تقويت ساماندهي امور و حمايت از سالمندان و رفع نواقص و چالش‌هاي اين حوزه خبر داد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،به‌نظر مي‌رسد انجام توأم اقدامات در حوزه فرهنگي براي تکريم جايگاه سالمندان و ارج نهادن اين قشر، در کنار اقدامات عمراني در حوزه مناسب‌سازي مي‌تواند تأثيرات سالمندي جمعيت کشور را در 30 سال آينده تعديل کند که در اين زمينه تاکنون برنامه مدوني پيش‌بيني نشده است.
اميدواريم مسئولان و دست‌اندرکاران دخيل در اين امر با واقف بودن به تبعات بي‌توجهي به اين موضوع زمينه خدمات‌دهي مناسب به جمعيت سالمند استان را فراهم آورند تا اين پديده نه به عنوان يک تهديد بلکه به عنوان فرصتي براي استفاده از گنجينه تجارب اين قشر مورد بهره‌برداري قرار گيرد.

منبع :