افزايش دانش سواد رسانه‌اي يا تمرکز روي فيلترينگ

گروه فرهنگي: هنوز با فراگيري دانش سواد رسانه‌اي در جامعه فاصله زيادي داريم. دانشي که در جامعه بايد جذاب و هماهنگ با رعايت اصول روانشناسي آموزش داده شود.

گروه فرهنگي: هنوز با فراگيري دانش سواد رسانه‌اي در جامعه فاصله زيادي داريم. دانشي که در جامعه بايد جذاب و هماهنگ با رعايت اصول روانشناسي آموزش داده شود.
 کارشناسان معتقدند به جاي تمرکز روي فيلترينگ، بايد روي بالابردن سواد رسانه تمرکز کنيم تا از اين فضا و بستري که وجود دارد، نهايت استفاده را داشته‌ باشيم. دستورالعمل »الزامات ارتقاي سواد فضاي مجازي در حوزه محتوا و خدمات فرهنگي فضاي مجازي« با هدف ارتقا آگاهي، دانش و مهارت کاربران براي استفاده بهينه از فضاي مجازي و ضرورت افزايش محتواي مرتبط با فرهنگ‌سازي و سواد مجازي از سوي شوراي عالي فضاي مجازي به وزارت ارشاد ابلاغ شد.خبر ابلاغ اين دستورالعمل 18 فروردين منتشر و در قالب لايحه‌اي به مرکز ملي پيشنهاد و پس از طي مراحل تصويب‌خواهي، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ابلاغ شد.براساس اين دستورالعمل، کارگروهي متشکل از رئيس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضاي مجازي به عنوان رئيس کارگروه، معاون ذي‌ربط مرکز به عنوان دبير کارگروه و عضويت نمايندگان، مرکز ملي فضاي مجازي، سازمان صداوسيما، نيروي انتظامي سازمان تبليغات و اشخاص مشمول دستورالعمل به پيشنهاد اعضاي کارگروه و تائيد رئيس مرکز ملي فضاي مجازي تشکيل خواهد شد.سيدجلال فياضي کارشناس رسانه و مشاور عالي بنياد فرهنگي هنري بين‌المللي امام رضا(ع)، درباره اقداماتي که براي ارتقاي سواد رسانه انجام شده‌ و مسائلي که مانع ارتقا و گستردگي آن مي‌شود پاسخگوي پرسش‌ها بود.
* گوشي‌هاي هوشمند در دسترس مردم است و کاربران زيادي از آن استفاده مي‌کنند، از طرفي بيان مي‌شود که در ساختار اپليکيشن‌هاي اين ابزار، از نشانه‌هاي روان‌شناسي براي نگه‌داشتن بيشتر مردم در اين فضا استفاده مي‌شود؟ اقداماتي را که تا به حال براي بالا بردن سواد فضاي مجازي مردم انجام شده‌ است، چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
 هنوز با نقطه قابل قبول براي سطح سواد رسانه‌اي مردم فاصله زيادي داريم. نهادهاي مسئول در اين حوزه بايد فراگيرتر، گسترده‌تر و موثرتر فعاليت کنند. شايد يکي از دلايل عمده ضعف در اين حوزه اين باشد که بيشتر تمرکز مسئولان در کشور روي محدوديت و فيلتر بوده‌ تا آموزش رسانه‌اي مردم.هر روز از فيلتر و محدودکردن شبکه‌هاي اجتماعي صحبت مي‌شود. اين روند موجب تمايل به استفاده از فيلترشکن‌ها مي‌شود که نه تنها حرص جامعه را به شبکه‌هاي اجتماعي بيشتر مي‌کند، بلکه با ورود فيلترشکن‌ها دسترسي به صفحات، کانال‌ها و گروه‌هاي نامناسب بيشتر مي‌شود؛ تا جايي که اگر فردي به صورت عادي و بدون فيلترشکن وارد صفحات اجتماعي شود، اطلاعات و دسترسي سالم‌تري نسبت به فردي که با فيلترشکن از اين فضا استفاده مي‌کند، خواهدداشت.مسئولان مربوطه به جاي اينکه تمرکز خود را روي فيلتر و محدودکردن شبکه‌هاي اجتماعي قرار دهند - همانند تلگرام که نتيجه‌اي نداشت و فيلتر تلگرام نه تنها از ميزان استفاده‌کنندگانش را کم نکرد  حتي در مواردي افراد بيشتري وارد تلگرام شدند- بهتر است با بالا بردن آگاهي مردم و اطلاعات آن‌ها، سواد رسانه‌اي آنها را افزايش دهند.نکته دوم اينکه، در آموزش سواد رسانه‌اي بايد از اصول روان‌شناسي استفاده شود؛ يعني اگر آموزش رسانه‌اي را به‌گونه‌اي ارائه کنيم که خود، انگيزه بيشتري براي دسترسي به صفحات نامناسب فراهم کند، نقض غرض مي‌شود. بايد از شيوه‌هاي مناسب براي آموزش سواد رسانه‌اي استفاده کرد.
* با چه اقداماتي مي‌توان سواد رسانه‌اي را در جامعه افزايش داد؟
 يکي از مهم‌ترين وظايف مردم، علاقه‌مندان و نهادهاي مسئول، بالا بردن ميزان توليدات در فضاي مجازي است. فضاي مجازي اين روزها اپليکيشن‌هاي تلگرام، اينستاگرام و ديگر موارد است که به‌تازگي کلاب‌هاوس هم به آن اضافه شده‌. مساله‌اي که وجود دارد اينکه، براي توليد مناسب در اين شبکه‌ها چه کرده‌ايم؟به نسبتي که آنها براي جذب و نگهداري مخاطب برنامه‌ريزي مي‌کنند، ما هم بايد توليد محتواي خوب داشته‌ باشيم. بايد از تکنيک‌هاي روانشناسي براي جذب و نگهداري مخاطب استفاده کنيم.در جمع‌بندي مي‌توان گفت، هنوز تا آگاه‌کردن و فراگيري دانش سواد رسانه‌اي در جامعه فاصله زيادي داريم. در واقع بايد آموزش در اين بخش در جامعه بايد بسيار جذاب و هماهنگ با رعايت اصول روانشناسي بوده و دافعه نداشته‌ باشد. به جاي اينکه تمرکز خود را روي فيلترينگ بگذاريم، بايد روي بالابردن سواد رسانه تمرکز کنيم تا از اين فضا و بستري که وجود دارد، نهايت استفاده را داشته‌ باشيم. بايد با توجه به علايق مخاطبان، توليد محتواي مناسب داشته‌باشيم تا در شبکه‌هاي اجتماعي بمانند و از محصولات و آثار خوبي استفاده کنند.
* آيا زيرساخت‌هاي فرهنگي مناسب براي استفاده مردم از رسانه‌هاي مختلف نوشتاري و برخط و رسانه‌ها در فضاي مجازي فراهم شده‌ است؟
اين مساله در کشور ما مشکلي ديرينه است؛ معمولا خود را براي پديده‌هاي جديد آماده نمي‌کنيم، بعد که با مواجه شديم، ابتدا تلاش مي‌کنيم آن را محدود کنيم.
زماني که واقعيت خود را به ما تحميل کرد، دنبال اين هستيم که زيرساخت‌هايي براي آگاه‌سازي بيشتر مردم تهيه شود.همين سهل‌انگاري تاريخي موجب شده که ناگهان با شبکه اجتماعي مواجه مي‌شويم، که در جامعه هيچگونه آمادگي برايش ايجاد نشده و به طور طبيعي آثار خود را بر جامعه تحميل مي‌کند.در هفته‌هاي گذشته اپليکيشن کلاب‌هاوس وارد شبکه‌هاي اجتماعي شده‌ است.
 بسياري از افرادي که در حوزه فضاي مجازي فعاليت مي‌کنند، ممکن است اعتراض کنند که هر يک يا دو ماه اپليکيشن جديدي وارد بازار مي‌شود، بايد به موقع زيرساخت فرهنگي ايجاد کنيم.
 همانند رانندگي و ايجاد فرهنگ رانندگي که بايد همزمان باشد، اما آنقدر تقدم و تاخر در جامعه وجود داشت که شايد خيلي دير، بستن کمربند، فرهنگ‌سازي شد.در ايجاد سواد رسانه جمعي، به طور حتم بايد اين واقعيت را بپذيريم که شبکه‌هاي اجتماعي به سرعت در حال گسترشند و خود را براي استفاده درست و به موقع از آنها آماده و با افزايش اطلاعات مردم، آنها را در اين حوزه آگاه کنيم تا به خوبي بتوانند از اين امکانات استفاده کنند.
* دسترسي کودکان به وسايل ارتباطي بيشتر شده است، به نظر شما چگونه مي‌توان به کودکان اين آموزش ارائه شود تا از اين ارتباطات لطمه نخورند و بلکه سود ببرند؟
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرناپلاس، نخستين مسئوليت متوجه والدين است که با شيوه تربيتي متناسب با خانواده خود، فرزندانشان را نسبت به اين مساله آگاه کنند. پس از آن وزارت آموزش‌وپرورش، کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان و سازمان صداوسيما در برنامه‌هاي ويژه کودکان و نوجوانان مي‌توانند در اين حوزه موثر باشند. البته بسياري از فرصت‌ها را از دست داده‌ايم. بايد اينگونه اقدامات، جذابيت لازم را داشته‌ و بدون دافعه باشد زيرا در آن صورت مي‌تواند نتيجه برعکس دهد.

منبع :