شکوفه‌هاي بيدمشک فرصتي براي استشمام عطر بهار

گروه اجتماعي: هرسال با شکفتن شکوفه‌هاي طلايي بيدمشک در فصل بهار فرصت خوبي براي مسافران داخلي و گردشگران خارجي جهت تماشاي مراسم جذاب عرق گيري و لذت بردن از جاذبه هاي بي مانند تاريخي و طبيعي آذربايجان غربي فراهم مي شود.

گروه اجتماعي: هرسال با شکفتن شکوفه‌هاي طلايي بيدمشک در فصل بهار فرصت خوبي براي مسافران داخلي و گردشگران خارجي جهت تماشاي مراسم جذاب عرق گيري و لذت بردن از جاذبه هاي بي مانند تاريخي و طبيعي آذربايجان غربي فراهم مي شود.
همان طور که ايرانيان شهر قمصر کاشان را با گلابش ميشناسند، شهر اروميه نيز با عرقيات آن به خصوص عرق بيدمشک شناخته شده است و کمتر گردشگري مي تواند در اين شهر ميهمان شود و تحفه اي از اين عرق خوش عطر و خاصيت به ارمغان نبرده باشد.
اهل هر کجاي ايران باشي و در فصل بهار اگر مسافر اين ديار شوي، در هر مسيري از کوه و دشت و روستا و شهر اروميه بخواهي حرکت کني و به گشت و گذار بهاره اش بنشيني بوته ها و درختچه هاي نه چندان بلند و بالاي بيدمشک را ميتواني ببيني و عطر خوش بهار را از شکوفه هاي طلايي اش استشمام کني.
کاشت بوته هاي بيدمشک در اين خطه قدمتي ديرينه دارد و عرق گيري از آن در طول زمان تغييراتي بسيار جزئي داشته، به دليل کيفيت بالاي توليدات اروميه به عنوان پايتخت شکوفه هاي بيدمشک در شمال غرب ايران شناخته شده است.اساسي‌ترين عامل شهرت عرق بيدمشک در اين خطه ميزان بالاي اسانس و عطر مخصوص اين شکوفه هاي اعجاز انگيز است، چنان که صنايع عطرسازي به ويژه در کشورهاي همجوار که از فناوري‌هاي پيشرفته تبديل محصول به فرآورده عطر بهره مند هستند به کاربرد اسانس آن به عنوان محصولي غير شيميايي روي آورده‌اند و سالانه مقدار زيادي اسانس توليدي از اين گياه و ساير گياهان کشت شده از جمله گل محمدي و بادرشبو به وسيله کشورهاي همجوار از تاجران استان خريداري مي‌شود.
اما دومين و پر کاربردترين مصرف اين گياه پر خاصيت از قديم الايام در صنعت نقل و شيريني پزي بوده و توانسته جايگاهي خاص براي خود در اين بخش داشته باشد و هر ساله در کنار سوغاتي هاي مسافران و ايجاد اشتغال در اين منطقه، جايي براي خود باز کرده است.
استحصال عرق اين گياه به دو طريق انجام مي شود که يا در کارگاههاي بزرگ و يا به روش سنتي و زيباي عرق گيري خانگي در شهرها و روستاهاي مناطق شمال استان به خصوص شهرستان اروميه مي توان شاهد اين اتفاق پر از شادي و خير و نشاط بود که توسط بانوان خانواده محقق مي شود.
رونق کسب و کار محلي در سايه شکوفه_هاي طلايي
کسب و کار کشاورزي و خانگي بانوان روستاها و محلات اروميه با شکفتن شکوفه هاي بيدمشک آغاز شده و اين موضوع باعث مي شود تا دورهمي هاي بسيار گرم و شيريني نيز رقم بخورد و سختي کار عرق گيري در جمع داغ خانواده ها راحت و دلنشين تر شود.علاوه بر عرقگيري در خانه‌هاي روستايي، در اغلب نقاط باغي شهر اروميه در کنار جاده‌ها و خيابان‌ها به خصوص مرکز شهر فروشندگان سياري ديده مي‌شوند که به فروش بيدمشک و شکوفه‌هاي معطر اين گياه شفا بخش مشغول هستند تا از اين نعمت خدادادي به کسب درآمد و روزي بپردازند.
هر کيلو شکوفه تر بيدمشک امسال بين 55 تا 65 هزار تومان به فروش مي‌رسد و به علت سرد بودن هواي اروميه و گُل‌دهي ديرتر از موعد، عرضه اين محصول تا پايان فروردين در اين شهرستان ادامه دارد.يکي از فروشندگان که در ميدان آزادي اروميه اقدام به عرضه مستقيم شکوفه بيدمشک کرده معتقد است امسال بازار فروش احتمالا تا اوايل ارديبهشت ادامه داشته باشد.وي که خود را »محمدعلي« معرفي مي‌کند بر اين باور است که بازار خوب اين محصول در اول بهار که آغاز فصل کشت و کار در استان است به کشاورزان نويد سال خوبي مي‌دهد چرا که محصول خوب مي‌تواند بيانگر بارش‌هاي زمستانه مطلوب باشد.
اين فروشنده روستايي با بيان اينکه امسال بيش از 500 کيلوگرم گُل تر بيدمشک را به صورت مستقيم به خريداران عرضه کرده است، افزود: با فروش اين شکوفه‌ها عرقگيري از اين محصول به صورت مستمر در منزل انجام مي‌شود که طرفداران بسياري دارد.وي کم هزينه بودن توليد عرق، نگهداري براي مدت زمان طولاني تر و همچنين پر کاربرد بودن آن در طي زمان در صنعت شيريني پزي و نقل پزي و نيز استفاده در مجالس جشن و عروسي به صورت شربت را از کاربردهاي شکوفه بيدمشک بيان کرد.
استحصال سه ليتر عرق بيدمشک از هر يک کيلوگرم شکوفه تر
يکي از بانوان روستايي در روستاي هدف گردشگري»امام زاده« اروميه که در حاشيه مزرعه شان اقدام به فروش اين گياهان کرده است گفت: از هر کيلوگرم بيدمشک تر مي‌توان 1.5 تا سه ليتر عرق استحصال کرد، عرقي که داراي عطر و بوي مناسبي باشد.
به گفته »نبات تاسه « بازار عرق‌گيري بهاري در اين روستا اغلب داغ است و وقتي درباره نحوه فروش محصول از وي سوال مي‌کنم، با اعتماد به نفس مي‌گويد: سوپر مارکتهاي روستا از محصولات من استقبال خوبي دارند چون اسانس آن بالاست و گاهي از ساير شهرها هم سفارش قبول مي‌کنم چون مشتريان به دنبال محصول خوب هستند و در صورت رضايت مجددا سفارش مي دهند.
اين بانوي روستايي از ته دل نفسي عميق مي‌کشد و مي‌گويد من سرپرست خانوار هستم و براي اينکه سربار جامعه و کسي نباشم براي خودم اين کسب و کار را راه انداخته‌ام.
به گفته او، بانوان زيادي در اين موضوع فعاليت دارند و حتي گاهي به صورت گروهي اقدام به عرقگيري کرده و محصولات خود را به گردشگراني که از روستا گذر مي‌کنند، مي‌فروشند.»نوشا محمدي« بانوي ديگري از همين روستاست که مي‌گويد: «عرق‌گيري کاري دسته جمعي است و بايد همه در کنار هم اين کار را انجام دهند تا راحت‌تر و دلنشين‌تر باشد اما گاهي بارش باران اين نعمت الهي هم از کيفيت محصول مي کاهد و هم کار جمعي را تعطيل مي کند«
»به عقيده وي کار عرق‌گيري وقتي با بگو و بخند و همدلي همراه باشد بسيار زيباتر و به ياد ماندني‌تر خواهد بود« اما از گفته هايش معلوم است هنوز به آن تبليغات و فروش خوب دست نيافته اند و بايد در اين زمينه نمايشگاههاي محلي روستايي در ايام خاص برگزار شود تا امکان معرفي بيشتر محصولات و فروش براي اين بانوان فراهم شود.از صحبتهاي بانوان روستايي ميشود فهميد که آنها در کنار کار منزل و فرزندداري، دامداري و کشاورزي به استحصال عرق بادرشبو در تابستان، فروش ميوه و سبزي‌هاي خانگي خشک شده در زمستان و انواع محصولات جاليزي و زراعي و بافتن تابلو فرش و انواع قالي و گليم نيز مي پردازندو با انجام آن به اقتصاد خانواده و چرخيدن چرخ زندگي کمک مي‌کنند.
پيش بيني توليد 2.5 ميليون ليتر عرق بيدمشک در آذربايجان غربي
به سبب کاربردهاي متفاوت بيدمشک از جمله کارکردهاي اکولوژيکي و زيست محيطي، حفاظت منابع خاک، صنعتي، دارويي، خوراکي، زينتي و ساير موارد مي‌توان آن را جزو درختان چند منظوره دانست و کاشت آن به همين علت در اغلب حاضيه باغها و نيز کنار جاده ها و رود هاي اروميه معمول است.
به گفته مسوولان جهاد کشاورزي «اغلب باغ‌هاي بيدمشک استان در شهرستان‌هاي اروميه، پلدشت و سلماس قرار دارد.علي ديانتي معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان‌غربي ميزان سطح زير کشت اين درختچه پر طرفدار را طبق برآوردهاي انجام شده 60 هکتار بيان کرد که در اراضي اطراف باغات استان انجام مي شود و پيش بيني کرد امسال بيش از 2.5 ميليون ليتر عرق بيدمشک در آذربايجان غربي توليد شود.به گفته اين کارشناس برداشت اين محصول از اواخر اسفند ماه آغازمي شود و بسته به آب و هواي منطقه حدود 15 تا 30 روز در سه شهر اروميه و شهرهاي شمالي استان ادامه دارد.وي افزود: آمار رسمي از سطح زير کشت و ميزان توليد بيدمشک در کشور در دسترس نيست، اما استان آذربايجان غربي و شهر اروميه در زمينه توليد بيدمشک و فرآورده‌هاي حاصل از آن از جمله عرق بيدمشک، نقل، حلوا و ساير توليدات در کشور جايگاه خاصي دارد.
ديانتي با اشاره به اينکه برداشت اين محصول بصورت سنتي و با استفاده از نيروي کارگري انجام مي‌گيرد، اظهار کرد: اين موضوع موجب افزايش هزينه برداشت شده است.
پيش بيني برداشت 1200 تن بيدمشک تازه
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي آذربايجان‌غربي اضافه کرد:ميزان توليد شاتون نر تازه بيدمشک در آذربايجان غربي حدود 800 تا يک هزار و 200 تن در سال‌جاري پيش بيني مي شود.وي افزود: بيشترين سطح زيرکشت بيدمشک در آذربايجان غربي در شهرستان‌هاي اروميه، پلدشت و سلماس قرار دارد و سالانه و در شرايط نرمال، بيش از يک‌هزار تن گل تر بيدمشک از سطح باغ‌هاي استان برداشت و به بازار عرضه مي‌شود.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا ،درختچه بيدمشک در اصطلاح محلي مردم آذربايجان به «بيد ميش و پئش پئشا» معروف است و امسال قيمت هر کيلوگرم گل آن در بازار بين 500 تا 650 هزار ريال عرضه مي‌شود.
عرق استحصالي از گل‌هاي بيدمشک به واسطه عطر و طعم مطبوع و ارزش افزوده بالا، مشتريان زيادي در داخل و خارج کشور دارد که به صورت عرق و نقل صادر مي‌شود.عرق‌گيري از بيدمشک در سطح شهر اروميه به صورت سنتي و با استفاده از يک دستگاه سنتي موسوم به »ني قازان« صورت مي‌گيرد و معمولا زنان خانه‌دار در منزل اين کار را انجام مي‌دهند.
نقل و عرق بيدمشک اروميه علاوه بر داخل کشور، مشتريان زيادي در کشورهاي عربي حوزه خليج فارس، ترکيه، جمهوري آذربايجان و گرجستان دارد که به صورت تجارت چمداني صادر مي‌شود.سالانه بيش از 41 ميليون ليتر عرق از 60 نوع گياه در آذربايجان‌غربي فرآوري مي‌شود و عرقيات گياهي از مشهورترين سوغات اين استان به شمار مي‌رود که در تهيه نقل و شيريني، شربت و بستني از آن استفاده مي‌شود.

منبع :