قيزقلعه سي، سدي که پل‌هاي دوستي ايران و آذربايجان را مستحکم‌تر مي‌کند

گروه اقتصادي: سد قيزقلعه سي بر روي رودخانه مرزي ارس، سومين سد مشترک بين جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان در 12 کيلومتري پايين دست سد خداآفرين به دست مهندسان ايران ساخته شده و اکنون پس از نزديک به 19 سال به بهره برداري رسيد تا در کنار جلوگيري از هدر رفت آب و توليد برق پلي براي مستحکم تر کردن روابط برادري بين 2 کشور باشد.

سد قيزقلعه سي به عنوان يکي از تجربه هاي موفق در توسعه ديپلماسي آبي دولت آيت الله رييسي، نيم قرن پس از اجرا و بهره برداري مشترک از سد ارس و متعاقب آن سد خداآفرين در شمالي ترين مرز ايران، به دست مهندسان ايراني بازطراحي و ساخته شده و به بهره برداري مشترک با جمهوري آذربايجان رسيد.
اين سد تنظيمي انحرافي با حجم تنظيمي 2 ميليارد متر مکعب در سال ساخته شده و ظرفيت آبياري اراضي کشاورزي به وسعت 74 هزار هکتار در 2 استان آذربايجان شرقي و اردبيل و طرف جمهوري آذربايجان را دارد.
سد قيزقلعه سي از نوع خاکي با هسته رسي با بدنه اي به حجم 1.5 ميليون متر مکعب است و طول تاج آن 850 متر و ارتفاع آن 37 متر است، در 2 طرف سد ساخت 2 نيروگاه 40 مگاواتي با ظرفيت توليد 270 مگاوات ساعت انرژي قابل استحصال ساليانه طراحي شده که در مرحله خريد و نصب تجهيزات قرار دارد.
ساخت اين سد علاوه بر تامين آب اراضي شبکه پايين دست و رونق کشاورزي، موجب توسعه اقتصادي منطقه و اشتغال‌زايي 10 هزار نفري مي شود ضمن اينکه موجب بهبود کيفيت توليدات کشاورزي و رونق گردشگري در منطقه خواهد شد.
سرمايه گذاري و اجراي آن تجربه اي کم نظير در حوزه ديپلماسي آب بوده و اتحاد و همدلي 2 کشور به ويژه در صيانت از پل هاي تاريخي واقع شده در محل طرح و نمود توسعه تعاملات فرهنگي و همبستگي روزافزون 2 کشور ايران و آذربايجان است و تجربيات حاصل، راهگشاي طرح‌ها و تعاملات آبي آينده با کشورهاي همجوار خواهد بود.
از دستاوردهاي مهم اجراي اين سد به عنوان يکي از بزرگترين طرح‌هاي مشترک مرزي در منطقه مي‌توان به استفاده بهينه از منابع آب و خاک و حق آبه‌هاي مرزي تبديل شيوه‌هاي سنتي کشاورزي به شيوه‌هاي پيشرفته، صنعتي و ساماندهي عشاير با افزايش درآمد خانوارها و جلوگيري از مهاجرت و توسعه فعاليت صنايع جانبي و تبديلي اشاره کرد.
استفاده برابر 2 کشور از آب و انرژي رودخانه ارس
مديرعامل آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي، با اشاره به سرمايه‌گذاري در اجراي سد قيز قلعه سي به عنوان بزرگترين و مهمترين پروژه آبي مرزي شمالغرب کشور گفت: اين سرمايه‌گذاري توسط ايران انجام شده که مراحل پرداخت سهم 50 درصدي طرف مقابل در حال توافق و نهايي شدن است.
يوسف غفارزاده با تشريح ويژگي‌هاي اين سد اظهار کرد: سد قيز قلعه سي بر روي رودخانه مرزي ارس و براساس پروتکل‌هاي 2 کشور ايران و آذربايجان، به منظور بهره‌برداري مشترک از آب و انرژي اين رودخانه احداث شده است.
وي افزود: بعد از آن، 200 کيلومتر جلوتر از سد ارس، سد خداآفرين و 12 کيلومتر پايين‌تر از آن، سد قيزقلعه سي با هدف استفاده از حقابه جمهوري اسلامي ايران از رودخانه مرزي ارس و استفاده بهينه از آب و انرژي ارس احداث شد.
وي اضافه کرد: طراحي اوليه سد قيزقلعه سي در سال 1385 با طراحي مشترک ايران و جمهوري آذربايجان انجام شد، اما بازنگري، اصلاح و اجراي کامل سد توسط مهندسان ايراني صورت گرفت که يک طرح بزرگ و پيچيده است و قدرت و توانمندي و دانش بالاي ايران در سدسازي را نشان مي‌دهد.
مديرعامل آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي، ساخت سد قيز قلعه سي را موجب رونق و شکوفايي اقتصادي منطقه شمالغرب کشور خواند و خاطرنشان کرد: اين سد با تنظيم 2 ميليارد مترمعکب آب ساليانه، بزرگترين و مهمترين پروژه آبي مرزي شمالغرب کشور است که علاوه بر رونق اقتصادي و کشاورزي، توسعه گردشگري منطقه و تثبيت حقابه جمهوري اسلامي ايران و حقوق آبي کشور از منابع آب مرزي و تأمين آب شرب شهرها و روستاها از اين منبع است.
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي با اشاره به مشخصات فني اين طرح گفت: سد قيز قلعه سي، از نوع خاکي با هسته رسي است. طول تاج سد 850 متر و ارتفاع آن 37 متر است. همچنين دو واحد نيروگاهي 40 مگاواتي با ظرفيت توليد 270 گيگاوات ساعت انرژي قابل استحصال ساليانه در 2 طرف سد طراحي شده است؛ همچنين حجم مخزن سد قيز قلعه سي 62 ميليون مترمکعب است.
وي با اشاره به فن آوري پيشرفته به کار رفته در ساخت سد قيز قلعه سي خاطرنشان کرد: بتن‌ريزي حدود 500 هزار مترمکعب، 6 ميليون مترمکعب خاکبرداري و سنگبرداري، بيش از 2 ميليون مترمکعب خاک‌ريزي و 42 کيلومتر حفاري تزريق، اجراي دايک و انحراف 2 مرحله‌اي مسير رودخانه به منظور قرارگيري سازه‌هاي بتني در بدنه خاکي سد، ويژگي‌هاي منحصر به فردي به اين طرح بخشيده که اجراي آن توسط مهندسان و متخصصان ايراني و به‌صورت جهادي و شبانه روزي انجام گرفته است.
وي بيان کرد: ساخت اين سد از پيچيدگي‌هاي مختلفي برخوردار است به طوري که نيروگاه‌ها در دل بدنه سد قرار دارد و سازه بتني و خاکي سد در هم تنيده شده است؛ همچنين 39 دريچه آبگير آن تعبيه شده است که کار سرريز و برداشت آب را انجام مي‌دهد.
غفارزاده با بيان اينکه سد قيز قلعه سي به منظور استفاده برابر 2 کشور ايران و جمهوري آذربايجان از آب و انرژي رودخانه ارس ساخته شده است، گفت: اين سد با هدف اجراي پروتکل‌هاي رودخانه ارس ساخته شده و نمونه بارزي از ديپلماسي آبي است.
مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي گفت: اميد است اضافه شدن 2 سد خداآفرين و قيز قلعه سي به سد ارس، موجب افزايش رفاه و امنيت و آرامش نقطه صفر مرزي‌ شود.
غفارزاده گفت: با اجراي اين طرح، حدود 74 هزار هکتار اراضي ديم و 15 هزار هکتار اراضي بهبود، زير آب خواهد رفت و اين طرح در مرحله اول اشتغالزايي 40 هزار نفر و در مرحله دوم اشتغالزايي 30 هزار نفر را به دنبال خواهد داشت.وي با اشاره به ساير ويژگي‌هاي اين طرح، ميزان توليد انرژي در سد قيز قلعه سي را 270 گيگاوات در ساعت و توليد انرژي سد خداآفرين را نيز 550 گيگاوات ساعت بيان کرد و افزود: طول خط انتقال سد قيز قلعه سي 144 کيلومتر است که 52 کيلومتر آن در آذربايجان شرقي است و 92 کيلومتر در اردبيل قرار دارد و از جمله سه طرح بزرگ خط انتقال در کشور به حساب مي‌آيد.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي گفت: قدرت انتقال آب اين خط 80مترمکعب بر ثانيه است و علاوه بر اين در کنار اين کانال، ايستگاه‌هاي پمپاژ تعبيه شده که آب را از کانال برداشته و به زمين‌هاي کشاورزي مي‌رساند.

منبع :