نشریه عصر آذربایجان

گزارش خبر

شاه اسماعيل، پيش و پس از چالدران

1403/03/06

گروه تاريخي: »جنگ چالدران براي شاه اسماعيل فقط باخت يک جنگ يا از دست دادن قطعاتي از اراضي نبود. هاله و جوهره شکست‌ناپذيري او در چشم پيروانش محو شد، گو اينکه اين شکست چيزي نداشت که بعدا شهرت قدسيت او را به خطر اندازد و قابل ترميم نباشد.«

مرتضي ميرحسيني

بعد از شکست در چالدران، از جنگ دست کشيد و در لذت‌هاي زندگي درباري فرو رفت. آن شکست، از نظر نظامي و حتي سياسي، شکست بسيار بزرگ و جبران‌ناپذيري نبود، اما بر نخستين شاه صفوي - که پيش از آن هميشه پيروز بود - تاثيري عميق گذاشت.
به قول رويمر «جنگ چالدران براي شاه اسماعيل فقط باخت يک جنگ يا از دست دادن قطعاتي از اراضي نبود. هاله و جوهره شکست‌ناپذيري او در چشم پيروانش محو شد، گو اينکه اين شکست چيزي نداشت که بعدا شهرت قدسيت او را به خطر اندازد و قابل ترميم نباشد. روي هم رفته، شاهان بعدي صفوي هنوز هاله‌اي از قداست داشتند. ولي اعتماد به نفس اسماعيل ضربه‌اي کاري خورد. چگونه مي‌توان اين واقعيت را تبيين کرد که او در عرض 10 سال باقيمانده از عمر خويش، ديگر توان راه‌اندازي لشکري براي سرکوبي دشمنان داخلي يا خارجي از خود نشان نداد؟
چنين مي‌نمايد که پس از جنگ چالدران آن پويايي قديمي و شجاعتي که در آوردگاه چالدران از خود بروز داده بود به تحليل رفته باشد، گرچه در اين مدت فرصت عمليات نظامي فراهم آمد، چه به دليل شورش بعضي از حکام و چه به سبب حمله خارجيان... او وظايفي از اين نوع را در اختيار افسران خويش نهاد. از قرار معلوم خود او نيز در امر دفاع نظامي از تاج و تخت و امپراتوري به نوعي رخوت و انفعال شديد دچار شده بود.
با اينکه اسماعيل سنت انتقال دربار سلطنتي و مرکز فرماندهي را از ايالتي به ايالت ديگر و نيز سنت ييلاق و قشلاق را مراعات مي‌کرد، ولي بيشتر ايام خود را در شکار و چوگان و تفنن و ميگساري مي‌گذراند.« حتي بيشتر اوقات در چگونگي اداره امور کشور هم دخالت نمي‌کرد و تدبير مسائل و مشکلات را به عهده وزرا و سردارانش گذاشته بود. بهار 903 خورشيدي در سفري تفريحي براي شکار به گرجستان رفت. همانجا بيمار و مدتي زمين‌گير شد.
سپس چنين به نظر مي‌رسيد که بر بيماري غلبه کرده و حالش رو به بهبودي است. به اردبيل که برگشت، به ظاهر کاملا سالم و تندرست بود. اما در تبريز تب کرد و بعد هم همانجا از دنيا رفت. ويژگي‌هاي ضد و نقيض بسيار داشت و از عمر کوتاهش که به سي‌وشش سال نرسيد، حکايت‌ها و روايت‌هاي فراواني، به‌ويژه براي آن‌هايي که با معيار‌هاي زمان خودشان درباره شخصيت‌هاي تاريخي داوري - و بعد حکم صادر - مي‌کنند، باقي ماند.
برخي او را براي بي‌باکي و جنگ‌آوري و دستاورد‌هاي سياسي پايدار دورانش ستوده‌اند و برخي ديگر، تعصب مذهبي و قساوت و بي‌بندوباري‌اش را نکوهش کرده‌اند (در روايت‌هاي تاريخي، براي هر دو دسته، مواد و مصالح کافي وجود دارد).
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از فرارو،در دوره‌اي بحراني، در اردبيل ميان آق‌قويونلو‌ها -که اقوام مادري‌اش بودند - متولد شد. در تغيير و تحولات بعدي، پدر و برادر بزرگش را از دست داد، مدتي در گيلان در خفا زندگي کرد و بعد در نوجواني به عنوان وارث خاندان صفوي، به جمع مدعيان قدرت برگشت.
آق‌قويونلو‌ها و متحدان‌شان را در چند جنگ شکست داد و بر بخش‌هايي از شمال ايران مسلط شد. سپس به مواجهه با ساير رقبايش که هر کدام بر گوشه‌اي از سرزمين ايران حکومت مي‌کردند، رفت. تقريبا همه مدعيان ديگر را يا از سر راه برداشت يا به اطاعت خود کشيد و دولتي قوي به پايتختي تبريز تاسيس کرد. زير سايه اين دولت بود که ايران بعد از مدت‌ها، به قول زرين‌کوب»دوباره به مرحله يک نوع دولت واحد ملي قدم گذاشت.«

منبع :

برچسب ها:

نظرات کاربران

بازگشت به ابتدا صفحه

ارسال نظر

اخبار مرتبط

هزینه سرمایه ملی برای دریاچه ‌بیمارارومیه خیانت است

پدر علم کويرشناسي ادعا كرد

خروج

پدرعلم کویرشناسی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی اقتصاد کشور صرف هزینه کلان برای انتقال آب به دریاچه ارومیه کار عقلانی نیست، گفت: این دریاچه بیمار است و به هیچ عنوان احیا نخواهد شد.

...بیشتر

۹۰ درصد فسادهای مالی ناشی از رانت اطلاعاتی در دولت است

نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي:

خروج

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی گفت: ۹۰ درصد فسادهای مالی از رانت اطلاعاتی در دولت است و پایه فساد اخلاقی نیز فساد مالی است.

...بیشتر

بهبود وضعيت اشتغال و کسب و کار در گرو اهتمام جدي مسئولان

عصر آذربایجان گزارش مي‌دهد

خروج

گروه گزارش:با توجه به وضعيت اسفبار اشتغال در آذربايجان غربي، وجود 40 هزار فارغ‌التحصيل بيکار در اين استان و بهبود وضعيت اشتغال و کسب و کار در گرو اهتمام جدي مسئولان است.

...بیشتر

افزايش اجراي احکام قضايي در خلع يد مناطق جنگلي استان

عصر آذربایجان گزارش مي‌دهد

خروج

گروه گزارش:شش ماه نخست امسال شاهد افزايش 217 درصدي اجراي احکام قضايي در خلع يد مناطق جنگلي از لحاظ مساحت در استان بوده و با توجه به نقش و اهميت منابع طبيعي بايد بهره‌برداري اصولي از آن مورد توجه جدي قرار گيرد.

...بیشتر

تيغ مشکلات مالي بيخ‌ گلوي ناشران کتاب

گزارش

خروج

گروه گزارش: گرفتن مجوز کتاب، چاپ و انتشار آن و در ‌‌نهايت توزيع و پخش کتاب از پروسه‌هاي دشواري است که همه ناشران چه کساني که سال‌ها در اين زمينه فعاليت دارند و چه کساني که تازه وارد حيطه نشر شده‌اند از دغدغه‌هاي اصلي فعالان اين بخش به شمار مي‌رود دغدغه‌هاي ناشران استان آذربايجان غربي گلايه‌هاي زيادي از آن دارند.

...بیشتر

تندرستی

نذري وتهديد سلامت عزاداران

خروج

گروه تندرستي:در دهه اول ماه محرم بسياري از تكايا، مساجد و حسينيه‌ها غذاي نذري مي‌دهند. هرچه هم كه به تاسوعا و عاشوراي حسيني نزديك‌تر مي‌شويم، هيات‌هاي بيشتري به خيل عزاداران و نذري‌دهندگان مي‌پيوندند و از طرفي بر گيرندگان غذاي نذري هم افزوده مي‌شود.

...بیشتر

پاسخ امام زمان (عج) به چند شبهه عاشورايي

خروج

گروه دين و انديشه:کافيست فقط چند لحظه به ماه محرم و روزهاي عزاداري بر امام حسين عليه السلام بيانديشي. اين فکر ناخودآگاه يک شيعه را به ياد امام زمان خويش مي اندازد که آن حضرت چه نگاهي به اين ماه دارد و انديشه و افکار او در اين باب چگونه است؟

...بیشتر

مبالغه‌گويي مهم‌ترين آسيب در عزاداري‌ها است

امام جمعه مياندوآب:

خروج

گروه خبر:امام جمعه مياندوآب گفت: اغراق و مبالغه مهم‌ترين آسيب در آئين‌‌هاي عزاداري امام حسين (ع) است.

...بیشتر

ايجاد امنيت اجتماعي پايدار نيازمند خرد جمعي

عصر آذربايجان گزارش مي‌دهد

خروج

گروه گزارش: امروزه امنيت اجتماعي به يکي از مهمترين مباحث در بحث امنيت تبديل شده است؛ ايجاد امنيت اجتماعي پايدار به ويژه در استان‌هاي مرزي، نيازمند همت جدي تمام متوليان بخش فرهنگي و اجتماعي است.

...بیشتر

معماي حل نشده راه هاي زير زميني تبريز

گفتگو

خروج

گروه تاريخي:?راه هاي زير زميني و عجايب ناشناخته آن هميشه در فيلم هاي علمي تخيلي يکي از سکانس هاي مشهور و مورد علاقه کارگردانان و تماشاگران است و آنها را روي صندلي سينما يا مقابل صفحه جادويي تلويزيون ميخکوب مي کند.