مرثيه خاطيره‌سي

بولگه لر سرويسي : آغا، سؤزلريني دئييب مرثيه‌يه باشلاياندا، خانيم‌لار اوزلريني چکيب، يا آغلارديلار، يا آغلاماق اَداسي چيخاردارديلار. بو بير رسم ايدي. يعني آغلاماق يا دا آغلامسينماق بير گله‌نک ايدي او زامان. گره‌يي وار ايدي. بو دا آغاني شوقا گتيرردي، داها دا يانيقلي اوخوياردي، حتتا ائله آغلاييرميش کيمي سس‌لر چيخارداردي کي، مرثيه اهلي‌نين اوره‌يي قازيلاردي. من ياووه‌جه آغانين اوزونه باخارديم، اونون آغلاماديغيندان امين ايديم، آما هئچ‌کيم آغاني اؤتوروب منه اينانمازدي کي.

فشين شهبازي

سون بولوم

بولگه لر سرويسي :  آغا، سؤزلريني دئييب مرثيه‌يه باشلاياندا، خانيم‌لار اوزلريني چکيب، يا آغلارديلار، يا آغلاماق اَداسي چيخاردارديلار. بو بير رسم ايدي. يعني آغلاماق يا دا آغلامسينماق بير گله‌نک ايدي او زامان. گره‌يي وار ايدي. بو دا آغاني شوقا گتيرردي، داها دا يانيقلي اوخوياردي، حتتا ائله آغلاييرميش کيمي سس‌لر چيخارداردي کي، مرثيه اهلي‌نين اوره‌يي قازيلاردي. من ياووه‌جه آغانين اوزونه باخارديم، اونون آغلاماديغيندان امين ايديم، آما هئچ‌کيم آغاني اؤتوروب منه اينانمازدي کي.
قديم‌لر، کاغاذ دستمال زاد يوخ ايدي. خانيم خاصالار جيبيندن بالاجا پارچا دستمال چيخارديب، گؤز ياش‌لاريني، بورون‌لاريني اونا سيلرديلر. بير چوخو آما، زيليغيني چاديراسي‌نين اوجونا، قراغينا سيلردي. من اننه‌مين قوجاغيندا اوتوروب، ‌اونون چاديراسينا بورگه‌له‌نيب بو منظره‌يه باخارديم. بيلمزديم خانيم‌لار نيه آغليرلار، و نيه سونرا، بيردن- بيره داها آغلاميرلار؟!بعضي آغالار بتر آغلادارديلار. ائله يانيقلي مرثيه اوخويارديلار کي، خانيم‌لار آغلاييب- آغلاييب اوونمازديلار. بعضا گؤرردين آغا چوخدان‌دير چيخيب گئديب خئيلک مرثيه اهلي‌نين چاديرا آلتيندا هله چيين‌لري سيلکه‌لنير.
بعضا آغانين مرثيه‌سي قورتولاندان سورا، اننه‌م قورتدالانيب- قورتدالانيب بير کاغاذ ايکي تومن‌ليک نم هاردان چيخارديب منه وئرردي:
-بونو وئر آعايه، دئنه علي اصغر مرثيه‌سي اوخوسونمن اوشونه- اوشونه، چکينه- چکينه آپاريب پولو اوزالدارديم آغايا، تته- پته‌يه دوشردي ديليم: ان... ننه....مم... دئدي.... ياديمنان چيخدي....!اننه‌م چاديرا آلتيندان سسيني ده‌ييشيب دئيردي: علي اصغر مرثيه‌سي.هن اولاردان اوخويون.... - دئييب، قاچيب گيررديم اننه‌مين قوجاغينا. آغا، سؤزو گؤيده ووروب، تحويل آليب،‌ مرثيه‌ني اوخوياردي. او بيري خانيم‌لاردان آيري بير مرثيه اوخوتدوراردي. چوخ‌لاري‌نين نذري اولاردي نذر ائله‌ديک‌لري مرثيه‌ني ‌اوخوتدورارديلار. خولاصه، مرثيه‌خوان قورتولوب دوروب گئدردي. آستانادا اونا گينه بير چاي توتارديلار. مئژمئيي‌نين ايچينده، ‌ايستيکان نلبکي‌‌نين ‌يانينا دا پاکات‌دا پول قويارديلار. آغا دا پاکاتي گؤتوروب سينه‌سينده‌کي جيبينه قوياردي،‌ ائو اييه‌سينه مرثيه صاحابينا خئير دعا وئرردي، بير قورتوم چاي‌دان ايچردي و گئدردي. آغا ياخشي بيلردي کي، او گئدندن سونرا اونون ايچيب ياريمچيليق بوراخديغي چاي اوسته الم شنگه ساليناجاق! آغانين چايي‌نين آرتيغيندان ايچمک ثواب‌دير دئيه اينانان‌لار دا وار ايدي او زامان‌لار.آغا گئدندن سونرا خانيم‌لار اوزلريني آچيب، راحات نفس چکرديلر. ائله بيل هئچ او باياقکي هؤنکور- هؤنکور آغلاييب کئچينيب، اورک‌لري خراب اولان خانيملار دئيللرميش، باشلارديلار وير- وير، وير- وير دانشيب، دئييب گولمه‌يه!…مرثيه‌لردن ياديمدا قالان‌لاردان بونلاردير: علي اکبر مرثيه‌سي، علي اصغر مرثيه‌سي، پنج تن مرثيه‌سي، خانيم روقيه خانيم زينب و خانيم فاطيمه مرثيه‌سي موسلومون بالالاري، نرگس-ي کبري (امام زمان آغانين آناسي) مرثيه‌سي، زين‌العابدين، حضرت امام حسن و امام رضا مرثيه‌سي، امام سجاد و امام جواد آغا مرثيه‌سي، خانيم معصومه و جناب قاسم مرثيه‌سي، غروب مرثيه‌سي….پنج تن مرثيه‌سي اوخوداندا، آخير گون هاممي ييغيشار باغلي قاپي داليندا دورار، حاجت ايستمه‌يه. قاپي داليندان دئيرلر: “آعا منيم فيلان حاجتيمي ده دئنه، آعا منيم بهمان حاجتيمي ده ايسته… آعا منيم ده بو موشکولومو دئنه، آعا منيم او موشکولومو ده دئنه، آعا مريضيمه شفا ايسته، آعا سربازلاري دئنه، آعا بورجو اولان‌لاري دئنه…” آغلاييب حاجت ديلرلر سونرا قاپيني آچارلار آغا گئدر.مرثيه‌لره گؤره بعضي اينانج‌لار دا وار ايميش، ‌ايندي ده وار. مثلا، خانيم معصومه چون قيز اؤلوب، دئيرلر اونون حاجتي هئچ قاييتماز. يا دونيا مالي ايسته‌ين، امام جواد آغايا دخيل دوشر. جناب قاسم چون تويوندا اؤلوب، اونا خونچا توتارلار، حنا پايلارلار، نوغول سپرلر و حنالاري بسته ائله‌ييب، وئررلر گئدن‌لر آپارسين. غروب مرثيه‌سيني اوچ گون دالبادال، تاسوعا آخشامي تاسوعا و عاشورادا گونباتان چاغي اوخودارلار. موسي‌بن جعفر مرثيه‌سيني 7 چارشنبه، اؤزو ده سحر چاغي اوخوتدورارلار، بيريني بئي ساخلارلار، ‌يعني اوخوتمازلار، حاجت برآورده و نذير قبول اولاندان سونرا او بير داناني دا اوخوتدورارلار. علي اصغر مرثيه‌سينده بئشيک دوزه‌لديب، ياشيل آچيب، بئشييي قويارلار. ايسته‌ين‌لر پول يا هر نه گؤيلوندن کئچه‌ني نذير دئير.من بو ناغيليمدا ايکي عزيز آنادان يارديم و بيلگي آلميشام. بيري (عزيز فولکلورچو دوستوم علي بَي برازنده‌نين بؤيوک آناسي) خديجه خانيم جاويددير کي، 1307-نجي گونش ايلينده آنادان اولوب. او بيري ده خديجه خانيمين قئيين خاتيني‌سي، زهرا سولطان خانيم کهنه‌چي اقدم‌دير کي،1300-نجو گونش ايلينده آنادان اولوب.بو ايکي عزيزيميزدن بير گؤزل قديم دب ده ائشيتديم. زهرا خانيم دئيير: “بيز قديم بو ايام‌دا (محرم‌ليک‌ده) آپارارديق مسجدده قهوه پايلارديق. قديم منقل‌ده اود قويارديق.
کؤز اود اولاردي، اول قهوه‌ني تؤکرديک بؤيوک چايدانا، سونرا کؤمورون کؤز اودونو ماشا ايله باسارديق قهوه‌نين ايچينه، سونرا اونو چيخارديب، آيري کؤز اود باسارديق. بئله‌جه هم قهوه دم آلاردي هم ده دورولاردي. دده‌م‌گيل روفه‌گر ايديلر، روفه‌گرباشي دا شهرت‌لري‌دير. عميم و دده‌م چوخ مومين ايديلر و سيره‌لرده ثوابينا گؤره چاي تؤکرديلر.”من اونلاردان مرثيه‌لرينه گلن بير نئچه قديم ماللالارين آديني دا سوروشدوم، دئديلر: “ياديميزا گلن، ميرزه کاظيم آغا، سيد جعفر آغا، سيد کلام آغا، حاج ميرزه علي آغا...”آللاه اؤلن‌لره رحمت، قالان‌لارا عزت عطا ائله‌سين.

منبع :